Wout Berger: Giflandschap revisited
Eind jaren tachtig toerde Wout Berger jaren als landschapsfotograaf door Nederland. Hij legde ons land in volle glorie vast. Het zag er prachtig uit in zijn idyllische landschappen en indrukwekkende industriegezichten. Zijn foto’s hadden echter een dubbele bodem. Alle landschappen die hij op de gevoelige plaat had gezet, waren zwaar vergiftigd. Het project is niet vergeten, met als gevolg dat Wout Berger in opdracht de landschappen van toen opnieuw is gaan fotograferen. De foto’s van het verleden en van het heden worden tentoongesteld in het Nederlands Fotomuseum en uitgebracht als boek.
Van nature is Wout Berger niet het type fotograaf dat dergelijke documentaire projecten aanpakt. Het liefst kijkt hij rond om zich te laten overvallen door iets dat het oog prikkelt. Volgens de fotograaf zelf net zoals een amateur: “Esthetiek is een valkui waar ik graag intrap.” Zijn esthetische blik is na decennia observeren als fulltime fotograaf even eigenzinnig als fijntjes aangescherpt. Dat zie je in zijn ijswater- en bloemveldenfoto’s. Zo bracht hij een boek uit met het uitzicht op het IJsselmeer vanuit zijn slaapkamer als onderwerp. Onderin het meer, bovenin de hemel en verder steeds wisselend licht. Geen boot, vogel of zwemmer te zien. Een conceptueel project, vond men. Hij fotografeert iedere ochtend zijn uitzicht, dacht men. Maar zo werkt het bij Berger niet. Iedere ochtend keek hij wel uit zijn slaapkamerraam, maar hij fotografeerde alleen als het echt bijzonder was. Het concept is niet de kern. Het concept is een kapstok om oogprikkelend fotowerk aan op te hangen.
Desalniettemin is de kwaliteit van het concept belangrijk, met als stimulans de discussies over fotografie met zijn sparringpartners/vrienden Hans Aarsman en Henze Boekhout. De ideeën komen niet vanzelf. Vaak zijn er eerst wat foto’s en doemt er langzaam een rode draad op waaruit een concept kan ontstaan. Berger had al foto’s van de Diemerzeedijk en de Vogelmeerpolder. Afgesloten gebieden waar door afwezigheid van mensen de natuur haar eigen gang kon gaan. Gebieden die mooie foto’s opleverden. Maar mooi alleen is niet genoeg. Daardoor waren de foto’s gedoemd voorgoed in een doos te verdwijnen. Totdat het kwartje viel. Deze twee gebieden waren als vele andere in Nederland zwaar vergiftigd. Wolven in schaapskleren. Ze ogen mooi, maar onder het glanslaagje is het verderf en ellende. Een perfecte kapstok om fotowerk aan op te hangen dat niet alleen mooi was, maar ook dubbelzinnig, onverwacht en informatief. Foto’s vol verhalen. Met de gifatlas van Rob Sijmonds in de hand toerde hij drie jaar lang door Nederland. Gesubsidieerd. In 1992 kwam het boek Giflandschappen uit. Een boek vol prachtige landschappen, met steeds ernaast vermeld wat voor viezigheid er in de bodem zat.
Wil je meer lezen? Bestel dan Pf magazine nummer 7