Hornstra in raad van toezicht World Press Photo
Rob Hornstra is onlangs toegetreden tot de raad van toezicht van World Press Photo (WPP). Hij kijkt uit naar zijn nieuwe functie: “De wereld van de fotojournalistiek verandert. Nieuwe technieken, maar bovenal nieuwe verdienmodellen hebben een grote invloed op de fotojournalistiek. We kunnen deze onzekere tijden aangrijpen om het vak te veranderen.”
Hornstra is gevraagd voor de functie, die geheel op vrijwillige basis is. “Ik denk dat er binnen de raad van toezicht behoefte was aan een extra fotograaf, om te zorgen voor balans. In de raad zat al een fotograaf, Kadir van Lohuizen, naast onder meer een advocaat en bestuurder. Kadir is actief binnen een ander segment en heeft dus een ander netwerk. Met mijn toetreding wordt de scope van de raad wat breder, evenals het netwerk.”
De fotograaf en docent van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst (KABK) ziet vooral uit naar interessante discussies die binnen WPP gevoerd zullen worden over de veranderingen binnen de fotojournalistiek, bijvoorbeeld op het gebied van techniek of qua verdienmodellen. “De veranderingen op het gebied van techniek zijn niet zo zeer heel spannend,” relativeert Hornstra. “Wel maken de ontwikkelingen op het gebied van techniek de fotografie voor iedereen toegankelijker. Meer mensen kunnen goede fotografen worden, de professionele fotografie komt voor meer mensen dichterbij.” Hij geeft een voorbeeld: “Twintig tot dertig jaar geleden hadden ze in Afrika bijvoorbeeld nauwelijks toegang tot goede camera’s. Daardoor waren er ook minder goede fotografen. Dat is nu veranderd. Het is de democratisering van de fotojournalistiek.”
Interessanter zijn de veranderingen op het gebied van verdienmodellen van fotografen. “Tien tot vijftien jaar geleden opereerden fotojournalisten nog vrijwel geheel onder de vlag van de traditionele media, omdat die hen betaalden. De redacties namen de verantwoordelijkheid voor de foto’s. Zij bepaalden veelal welke beelden getoond werden. Dat is nu anders doordat de fotojournalist zelf zorgt voor zijn inkomen en daardoor zichzelf onafhankelijk heeft gemaakt van redacties. Redacties zetten nauwelijks opdrachten uit, maar wachten af wat er aan komt waaien. Daardoor is de rol van de fotograaf veranderd. Deze is nu auteur van het verhaal, terwijl hij vroeger veel meer producent was.”
Deze omslag zorgt ervoor dat WPP nieuwe regels moet opstellen. Zo moet er bijvoorbeeld een nieuwe ethische code komen. “In het verleden zorgde bijvoorbeeld de New York Times er zelf voor dat de foto’s die werden gepubliceerd in de krant tot op zekere hoogte betrouwbaar waren. Nu is dat aan de fotograaf zelf. De ethiek rekt hiermee op: de fotograaf moet nu bepalen wat journalistiek verantwoord is. Sommige fotografen dichten zich meer vrijheid toe dan anderen. Dit is echt een actuele discussie binnen de fotojournalistiek, waarin grote krachten spelen. Er is een groot conservatief kamp met fotojournalisten die het liefst alles bij het oude houden. Daartegenover staat een toenemende groep fotografen die vrijer omgaan met journalistieke dogma’s. Dit zijn heel interessante discussies, die voor mij een reden vormden om in te stappen.”
Hornstra is zelf al volop bezig met nieuwe verdienmodellen. Bijvoorbeeld bij Sotsji, een gezamenlijk project met Arnold van Bruggen. “We zijn daarbij nog een stap verder gegaan. We zagen de media niet als verdienmodel, maar puur als samenwerkingspartner om aandacht te genereren voor ons verhaal. Prima als jullie willen samenwerken, hebben we tegen media gezegd. Maar we willen vooral dat ons project in de spotlights komt. Omdat we financieel onafhankelijk waren, hoefden we geen concessies te doen.”
Deze vrijere rol voor fotografen leidt tot discussie, vooral binnen WPP. “Je zou je bijvoorbeeld kunnen afvragen of ik foto’s zou mogen inzenden voor de World Press Photo Award. Ik maak fotografische verhalen op mijn manier, je kunt je afvragen of mijn manier van werken past binnen het ethisch kader van World Press Photo. Ik weet het antwoord daarop niet. Over dit soort zaken gaan de discussies binnen de organisatie. Zo streven we ernaar om antwoord te krijgen op de vraag wat een fotojournalist voor WPP moet zijn. Ik heb me het afgelopen half jaar overigens wel verwonderd. Een meerderheid van de achterban van WPP lijkt vooral te willen dat het vak niet veranderd. Zij zijn aartsconservatief. Interessant is hoe je daar mee omgaat. Fotojournalistiek verandert nou eenmaal, hoe zorg je dat deze groep dat gaat inzien? Vasthouden aan het verleden schieten we weinig mee op. Tegelijkertijd wil je niet dat de discussies te hoog oplopen: je wilt niet het grootste deel van de achterban overboord gooien!”
Meer informatie: www.borotov.com en www.worldpressphoto.org.