Fotografie en film in 4K
In een razend tempo doen Ultra HD (3840×2160 pixels) en 4K (4096×2160 pixels) nu hun intreden in zowel de fotografie- als de filmwereld. Van compacts, spiegelreflex systemen tot high-end camera’s kunnen 4K film resolutie opnemen en Panasonic camera’s hebben zelfs een ingebouwde 4K photo functie. ‘Wat zijn nu echt de voordelen van 4K en hebben we al die extra pixels nu wel nodig?’, zullen sommigen zich wellicht afvragen. Met het intreden van 4K in video komt ook de vraag naar boven of je als fotograaf niet gewoon de still uit een film kan halen. Een vraag die het bekijken waard is.
Dat fotografen mooie beelden konden maken was natuurlijk geen verrassing, dat konden ze voorheen ook. Wat een ware revolutie veroorzaakte, was het feit dat fotografen (voorheen ingewikkelde) techniek beschikbaar kregen en konden gaan filmen voor een paar duizend euro. Geen zware schoudercamera’s van 100.000 euro en geen grote studio’s met opslag, XDCAM schijven en monitoren. Nee, de fotograaf kon ineens met zijn fotocamera en laptop de mooiste cinematografische films creëren. De techniek was geen belemmering meer, maar fotografen moesten zich wel nieuwe technieken en manieren van verhalen vertellen aanleren. In het begin was er nog wel weerstand, maar al gauw zag je tal van bijzondere projecten ontstaan. Fotografen en hun klanten konden deze hybride en efficiënte manier van werken wel waarderen. Toch is het maken van fotografie en film tegelijk een behoorlijke uitdaging. In de studio is het nog wel te doen omdat je een belangrijk moment redelijk goed kan herhalen voor zowel de film als de foto, maar in de documentaire of fotojournalistieke hoek is het lastig en moet je vaak moeilijke en pijnlijke keuzes maken. Welk beeld leg je vast in een foto en welke beelden heb je in je videoverhaal.
Fotografie en 4K film
Om te beginnen zijn er grote verschillen tussen de diverse 4K videofuncties. Pixel aantallen in de fotografie zijn belangrijk, maar zeggen eigenlijk ook weer niet zoveel over de kwaliteit van het beeld omdat er in de meeste gevallen genoeg pixels zijn voor de afmeting waarin het beeld uiteindelijk wordt bekeken. In de videowereld is het extra aantal pixels wel degelijk van groot belang en zorgt het voor een zichtbaar verschil in beeldscherpte en de indruk van kwaliteit. Dit omdat het formaat van een TV of beeldscherm redelijk gelijk blijft, maar het beeld veel meer pixels krijgt voor het weergeven van die extra details. Zo is sensorgrootte een belangrijke factor en speelt codec-compressie in video ook een zichtbare rol in het beeld. Om een voorbeeld te geven, de Panasonic X1000 heeft een 1/2.3-inch sensor. De camera neemt op in 4K resolutie tot 150Mb/sec. Als je een stillbeeld uit de videocamera haalt en in Photoshop opent, zie je dat er weinig fijne details zichtbaar zijn. In de video is dit niet zichtbaar omdat je het beeld slechts 1/25ste van een seconde ziet. Een hele andere camera is bijvoorbeeld de Red Scarlet Dragon (sensor is 30,7×15,8mm met een maximale resolutie van 6144×3160 pixels) die kan volwaardig filmen in 5K waaruit ook een still kan worden verkregen, bijvoorbeeld voor op fashion covers.
Daarnaast blijft het onhandig om te fotograferen en te filmen op hetzelfde moment vanwege de werkwijze en de beperkte keuze in sluitertijden. Een video werkt eigenlijk altijd met een vaste sluitertijd. Voor landen die als standaard 25P hebben, is dat een 1/50ste van een seconden. Wil je het licht op de sensor aanpassen, dan kan je diafragmeren of ND filters gebruiken. In de fotografie is een 1/50ste van een seconde nog wel bruikbaar tot 50mm lenzen, maar een fotograaf zou – gezien de bewegingsonscherpte – wellicht liever op een 1/125ste of hoger willen werken. Als je dus filmt met de gedachte dat je daar later foto’s uit gaat halen dan moet je rekening houden met de beperkte sluitertijd voorkeuzes. Naast de sluitertijden beperking moet je rekening houden dat je als fotograaf de camera veel sneller wilt bewegen voor het maken van sterkere composities dan je als filmmaker kan of wil. Voor film is het belangrijk dat je series bewegende beelden hebt die niet telkens na enkele seconde weer verplaatsen. Een andere workflow dus. Een laatste groot nadeel van het halen van foto’s uit film beelden is de hoeveelheid werk. Als fotograaf maak je tijdens het fotograferen heel duidelijke keuzes over welke beelden je nodig hebt. Als filmmaker maak je meer beeld om te kunnen monteren en dat moet je dus wel allemaal gaan terugkijken om de juiste en mooie foto’s te kunnen kiezen.
In de praktijk
Het gebruiken van stills uit video is niets nieuws. Enkele jaren geleden had ik een project dat zich voornamelijk online afspeelden. Een project waarbij veel films nodig waren en ook nog wat foto’s voor op de site. Ik haalde toen de foto’s uit het full-HD materiaal aangezien een resolutie van 1920 pixels breed voor op het web al overkill was. De opdrachtgever vond het prima en het enige dat hem opviel was de andere verhouding van de foto’s. De filmbeelden waren namelijk 16:9 verhouding.
Vorige maand had ik opnieuw een opdracht voor een korte film. Ook hier waren enkele foto’s welkom, maar het uitgangspunt was de film. Ik besloot als test de film in 4K te draaien en de foto’s dus later uit het filmmateriaal te halen. Ik had immers kort geleden de 4K beelden uit een Red Dragon camera gezien en die video stills leken erg bruikbaar. Omdat ik alleen werkte, besloot ik te kiezen voor de nieuwste Panasonic X1000 camera. Deze camera is compact, heeft goede XLR audio aansluitingen, een ND filter ingebouwd en kan filmen in 4K resolutie. Daarnaast heeft de camera een veel over het hoofd gezien voordeel, namelijk een 5 assige beeldstabilisatie op de sensor, wat hem zeer geschikt maakt voor handmatig gebruik. Een droomcamera voor de documentairemaker die flexibel wil werken. Wat ik direct al merkte, was dat het vinden van een camera die 4K filmt niet zo moeilijk meer is. Van actioncamera’s, handycams tot grote sensor systemen, ze bieden allen nu 4K resolutie op gewone SD-kaartjes. Het lijkt eigenlijk heel gewoon, maar je merkt al snel dat het eigenlijk bijzonder is dat zulke kleine camera’s zulke hoeveelheden aan data kunnen verwerken. Voor het 4K project moest mijn gehele workflow worden aangepast. Je hebt sterke moderne videokaarten nodig, een snellere computer, hele snelle SSD harde schijven en heel veel grote en snelle SD-kaartjes (classe10 U3).
Na de eerste paar dagen filmen ging ik kijken wat het aan foto’s had opgeleverd en hoe bruikbaar het materiaal nu eigenlijk was. Wat me direct opviel, was het ontbreken van achtergrondscherpte omdat deze camera een relatief kleine sensor heeft. Iets wat ik natuurlijk van te voren wel wist, maar waardoor dat beeld diepte leek te missen; het fotografische gevoel. Het beeld oogt dus vooral als een video still en niet als een echte foto. Daarnaast zag ik dat de videobeelden wel veel meer pixels hebben gekregen, maar toch ook de fijne details verloren door de videocompressie. Na een paar uur kijken wist ik het zeker, dit was niet de fotokwaliteit die ik zocht en ik besloot mijn fotocamera weer te gebruiken voor de fotografie. Als videocamera was hij natuurlijk wel heel erg fijn om mee te werken. De extra videoresolutie gaf hier ook voordelen. Zo heb je bijvoorbeeld in full-HD de mogelijkheid een cropbeeld (als je filmt in 4K en monteert in full-HD) uit de video te halen, zonder kwaliteitsverlies. Zo kan je bijvoorbeeld een close en wide opname uit één opname gebruiken. Een handige camera voor filmmakers die graag alleen werken of die een veelzijdig en toch compact systeem zoeken.
Test
Eenmaal thuis besloot ik toch nog eens verder te kijken naar het hele concept van stills uit video, want het gebeurt in mijn werk steeds vaker dat een klant zowel een film als fotoserie vraagt. Ik besloot de 4K test met een aantal type camera’s en soorten sensoren over te doen. Natuurlijk zal het nooit zo mooi worden als een echte foto-opname, maar is het goed genoeg voor bijvoorbeeld nieuwsfotografie, krantenwerk of korte fotodocumentaires waarbij de inhoud en het verhaal belangrijker zijn dan het beeld of de hoeveelheid detail die het weergeeft? Zou je bijvoorbeeld de nieuwe DJI Inspire1 drone kunnen gebruiken voor film en er later foto’s uit halen of moet je dan toch echt een fotocamera gebruiken? Is juist de lichtgevoelige sensor in de Sony A7s de ideale brug tussen film en fotografie of is het vooral een goede fotocamera die ook erg goed kan filmen? En hoe mooi is nu een Red Scarlet Dragon 4K opname, of moeten we wachten tot de eerste 8K videocamera’s zijn geïntroduceerd?
Bas Goossens is een filmmaker en gebruiker van de RED Scarlet Dragon: “Je neemt zoveel extra informatie op en daar kun je vervolgens dus ook weer meer mee doen. De 4K stills zijn makkelijker te gebruiken voor drukwerk dan bijvoorbeeld HD plaatjes uit een DSLR film. In hoeverre ik met de RED zou fotograferen is de vraag. Als een klant ons vraagt om ook stills mee te leveren voor drukwerk terwijl we aan het filmen zijn, dan schiet ik het liefst in HDRx mode. De Scarlet neemt dan naast het ‘gewone’ 1/50ste beeld ook een tweede beeld op naar keuze, dus bijvoorbeeld 1/150ste. Dat tweede beeld is wel donkerder, maar je hebt veel minder last van bewegingsonscherpte. Ik denk dat de ultieme cross-over op dit moment nog toekomstmuziek is.”
