Welk verschil maakt een stukje stof?
Veiled – Too Busy Being Awesome is een fotoproject van Saskia Aukema over de islamitische gezichtssluier die alleen de ogen vrijlaat. “Jezelf helemaal sluieren is een keuze die voor de meeste mensen niet gemakkelijk is te begrijpen. Ook ik vroeg me af waarom iemand daarvoor zou kiezen. Wie zijn die vrouwen? Naar het antwoord op die vraag ging ik op zoek, en ik werd verrast.” Het werk uit de serie is momenteel te zien in het Nutshuis in Den Haag. Voor het financieren van een boek is ze een crowdfunding actie gestart.
“Deze fotoserie komt voort uit een eerder project dat ging over mensen die zich bekeren tot de islam. Tijdens het fotograferen kwam ik vrouwen tegen die een niqab droegen. Dat vond ik best heftig om te zien. Het riep bij mij associaties met het extremisme op. Aan de andere kant vond ik het ook moedig van deze vrouwen. Het dragen van een niqab wordt immers niet geaccepteerd in Nederland. Ik wilde weten wie deze vrouwen waren. Ook wilde ik onderzoeken waarom ik zo heftig reageerde. Ik wilde weten of die vrouwen heel anders zouden zijn dan ikzelf. Is het enige verschil een stuk stof zijn of liggen onze werelden ook verder erg uiteen?”
Tegendeel
“Ik ontdekte dat er een groot verschil is tussen wat in de media te zien is over deze vrouwen en mijn eigen ervaringen. Voor dit project heb ik dertig vrouwen geïnterviewd en twintig gefotografeerd. Veel mensen denken dat vrouwen gedwongen geworden om de gezichtssluier te dragen. Ik merkte dat in veel gevallen juist het tegendeel waar is. Het dragen van de sluier is tegen de zin van ouders en echtgenoten. De vrouwen hebben namelijk op straat elke dag te kampen met verbaal geweld. ‘Vrouwen als jou zouden ze in de fik moeten steken’ en ‘Je moet het land uit!’ Dit zijn slechts enkele voorbeelden van zinnen die ze elke dag naar hun hoofd geslingerd krijgen. Dat is voor de familie lastig om mee om te gaan.”
Persoonlijkheid
“Ik heb de vrouwen bij hen thuis gefotografeerd. Daar heb ik ze beter leren kennen. Omdat ik ze niet kon of wilde fotograferen zoals ik ze thuis zag, zonder islamitische bedekking, moest ik een andere manier vinden om hun persoonlijkheid te verbeelden. Dat heb ik op verschillende wijzen gedaan. Zo heb ik de vrouwen gefotografeerd terwijl ze kleding die ze dragen onder de niqab, tonen. In een andere serie houden de vrouwen jeugdfoto’s vast, daterend van een tijd dat ze nog geen islamitische bedekking droegen. Ook heb ik foto’s buitenshuis gemaakt.”
Een ander onderdeel van de serie komt voort uit het appen met de vrouwen. “Ik merkte dat de vrouwen vaak van profielfoto wisselden. Dat zijn meestal geen foto’s, maar eerder wijsheden en grapjes, die iets zeggen over de wijze waarop zij de wereld zien. Ik vond het heel sprekend en ben ze gaan verzamelen.”
Verbaal geweld
“De vrouwen hebben meegedaan aan het project om te laten zien dat ze normaal zijn, en geen freaks. Het was leuk om met hen samen te werken. We hebben het project echt samen opgebouwd. De vrouwen dachten met me mee. Confronterend vond ik het verbale geweld waarmee de vrouwen te maken krijgen: je loopt over straat en opeens gaat een raampje van een langsrijdende auto open waaruit iemand schreeuwt dat je hier niet mag zijn. Onvoorstelbaar vind ik dat. Natuurlijk snap ik dat mensen het een vervelend gezicht vinden. Ik vind het echter moeilijk te begrijpen dat mensen zich zo agressief opstellen en doodsbedreigingen uiten, zelfs als er kinderen bij lopen. Mensen hebben heel snel een oordeel, ook al weten ze er weinig van. Daarom wilde ik project echt de wereld in krijgen. Omdat het belangrijk is om elkaar te blijven leren kennen.”
Wet
“Van de vrouwen die ik in die 2,5 jaar heb geportretteerd draagt inmiddels nog maar een enkeling de gezichtssluier. Vanwege het verbale geweld. En omdat de Tweede Kamer een wet heeft aangenomen waarin het dragen van de niqab in bijvoorbeeld het openbaar vervoer of ziekenhuis verboden wordt. Die wet moet nog worden aangenomen door de Eerste Kamer, maar veel mensen denken dat het nu al verboden is. Dat is niet zo.”
Crowdfunding
Momenteel zijn een groot aantal werken van de serie te zien in het Nutshuis, Den Haag. Na deze expositie wordt een rondreizende tentoonstelling gemaakt, waarbij in ieder geval de bibliotheek en het Volkshotel in Amsterdam worden aangedaan. “Ik ben nog op zoek naar andere openbare locaties.” Via een crowdfunding actie hoopt ze voldoende middelen bij elkaar te krijgen om een boek te financieren. “De actie loopt tot in juni. Het is een lastig onderwerp om gefinancierd te krijgen, maar ik ben al goed op weg.” Meer informatie: www.zazquia.nl.