Hoe kun je leven van de fotografie?
Al jarenlang wordt gezegd dat fotograaf als lucratief beroep aan het verdwijnen is. Steeds minder fotografen kunnen leven van hun werk en de parttime fotograaf is eerder regel dan uitzondering. Toch zijn er nog veel fotografen die er wel van kunnen leven en er zelfs een goede boterham aan verdienen. Wat zijn hun strategieën, hoe pakken zij het aan?
Telst: Robert Theunissen
Moet je nog werk publiceren?
De redactionele wereld heeft het tegenwoordig moeilijk door teruglopende verkopen, weinig aanwas van abonnementen, hoge papierprijzen en lage advertentie-inkomsten. Publiceren in een tijdschrift of krant betaalt minder, maar het geeft je werk nog steeds aanzien en daarom zijn fotografen het meer gaan zien als een promotiemiddel voor hun andere activiteiten. In groeisectoren zijn veel mogelijkheden voor werk en het verdienen van een behoorlijk honorarium voor je beelden.
Groeiende sectoren
Nederland bevindt zich momenteel in een energietransitie. Bedrijven als Eneco en Tennet groeien en nemen personeel aan. Het loont bijvoorbeeld de moeite om je diensten als portret- of social mediafotograaf daar aan te bieden. Ook zijn er veel startups die behoefte hebben aan fotografen die kunnen meedenken bij hun promotiestrategieën. Het is een slimme strategie om te kijken naar groeiende sectoren of partijen die een behoorlijk uurloon kunnen betalen.
Dat geldt bijvoorbeeld ook voor traditionele sectoren als huwelijksfotografie. Fotograaf Brett Florens besloot zich bijvoorbeeld niet meer te richten op particulieren met een modaal salaris die in het huwelijksbootje stappen, maar legde contact met exquise trouwlocaties, waar bemiddelde paren trouwden. Zo bouwde hij zijn diensten en vraagprijs uit. In het algemeen is het lucratief om je foto’s niet meer als product te zien, maar je werk als dienst. Je verdient meer aan een uurloon dan aan een stuksprijs en het is een goede strategie om op die manier te gaan denken en opdrachtgevers te vinden die gewend zijn aan het betalen van een uurloon aan freelancers.
Richten op het buitenland
Veel Nederlandse autonome fotografen proberen met subsidie, galeries en mogelijke kopers in eigen land een bestaan op te bouwen. Hoewel Nederland een klein land is en de aandacht van galeriehouders en kunstdeskundigen ook vaak over de grens gericht is, kan het soms lang duren voordat een deskundige een fotograaf succesvol kan promoten in het buitenland. Daarom is het een goede strategie om je als kunstfotograaf meteen op het buitenland te richten.
In Nederland is een kleine, vaste schare van fotografieverzamelaars en -kopers en er heerst geen wijdverbreide cultuur om origineel werk aan je muur te hangen en daarvoor te betalen. In Duitsland is deze cultuur meer ingeburgerd en daar zijn zelfs jongeren die originele prints kopen. In de Verenigde Staten wordt originele kunst en dus ook fotografie als verzamelobject en pronkstuk aan de muur veel serieuzer genomen. Bovendien zijn daar meer mensen met de middelen om het te kunnen betalen.
Tropische bloemen
De Nederlandse fotograaf Ron van Dongen, die in Portland, Oregon woont, verdient daar bijvoorbeeld een goede boterham met zijn prachtige foto’s van tropische bloemen. Die kweekt hij in eigen tuin, fotografeert ze op middenformaat met een mooie achtergrond erachter en drukt ze op monumentaal formaat af, waardoor de details imponeren. “In Amerika zijn er vaak mensen die een foto bij mij kopen voor boven de bank”, zegt hij. “Die bank is er nog niet, die moeten ze nog aanschaffen, maar dat doen ze dan op basis van de kleuren in de foto. Ze passen dus de inrichting van hun huis aan bij de kunst die ze kopen.”
Heeft het nut om een fotoboek te maken van je werk?
Elke fotograaf die zichzelf serieus neemt, droomt ervan om zijn werk in boekvorm te presenteren. Hoewel boeken steeds minder belangrijk lijken te worden in deze tijd, maakt een eigen fotoboek nog steeds indruk en het is een uitgelezen middel om je profiel te verhogen; ook bij galeriehouders en curatoren. Het boek is daardoor steeds meer verworden tot een promotiemiddel en geen verdienmodel op zich.
Toch kun je aan een boek nog geld verdienen als je het goed aanpakt en jezelf behoedt voor het ongeopende dozen-syndroom, waarbij iemand die een boek heeft gemaakt blijft zitten met honderden onverkochte exemplaren. Daarbij is het zaak om bij de conceptie van een boek al goed na te denken over het doel en samenwerking te zoeken met partners. Zorg er voor dat het over een onderwerp met maatschappelijk belang gaat en probeer sponsors of subsidie te verwerven van instellingen die niet werkzaam zijn op het gebied van kunst of fotografie, maar werken met hetzelfde doel voor ogen dat jij als fotograaf hebt. Zo kan je boek bijvoorbeeld een relatiegeschenk of visitekaartje van en bedrijf of instelling worden.
Crowdfunding
Wil je het boek onafhankelijk houden, dan is het slim om andere partijen met een relevant netwerk erbij te betrekken en zelf te investeren in je netwerk. Een crowdfunding campagne starten op een Nederlands platform als Voordekunst is slim en als je Engels goed is, kun je het op een buitenlands platform als Patreon doen. Het idee aankondigen, making-of foto’s laten zien en extra’s voor je publiek promoten, zijn allemaal strategieën waarbij promotie en het uitbouwen van je netwerk hand in hand gaan. Je netwerk is hoe dan ook heilig en uitgeverijen, musea en galeries kijken tegenwoordig altijd naar het netwerk en daarmee de promotiemogelijkheden die een fotograaf met zich meebrengt.
Fotografeer je hobby
Popfotograaf Kees Tabak gaf aankomende fotografen vaak als tip: zie niet de fotografie als je hobby, maar fotografeer je hobby. Zelf hield hij van muziek en zodoende ging hij muzikanten fotograferen. Later nam hij zijn andere hobby voor de lens: motorrijden. Reisfotograaf Wilmar Dik had een bijzondere aanpak om zijn hobby reizen met zijn werk te combineren: hij illustreerde de Lonely Planet-gids. Met dat boek op zak bezocht hij in verschillende landen alle bezienswaardigheden en maakte van elk toeristisch bezienswaadigheid drie opnames: een staande, een liggende en een creatieve. Die bood hij aan bij stockfotografie-websites en aan hoogwaardige reisbladen en magazines van luchtvaartmaatschappijen.
De Zuid-Afrikaanse fotograaf Kyle Mijlof heeft jarenlang als reisfotograaf door Afrika gezworven en in alle landen mensen en landschappen gefotografeerd. In de fotografiewereld is hij vrij onbekend, maar door zijn enorme hoeveelheid beelden en de meteen in het oog springende manier waarop hij fotografeert, heeft hij het geschopt tot meer dan honderdduizend volgers op Instagram. Daardoor krijgt hij vaak verzoeken van importeurs en camerafabrikanten voor samenwerking. Hij test camera’s op reis en verdient een goede boterham aan zijn wereldwijd ambassadeurschap voor het dronemerk DJI, aangezwengeld door een virale dronefoto die hij maakte van de top van de Kilimanjaro.
Dit artikel stond in Pf Fotografie Magazine nummer 1 van 2024. Het is iets aangepast voor publicatie op de website.