Ellen Jantzen: Unexpected Geology
In de serie Unexpected Geology onderzoekt de Amerikaanse fotografe Ellen Jantzen hoe de omgeving invloed heeft op iemands psyché. Ze is geïntrigeerd door de vormen en de schoonheid van bergen, maar ze is ook gefascineerd door rotsen. In haar fotowerken combineert digitaal de bergen en rotsen in magische beelden waarin de onwerkelijke schaal surrealistisch aandoet.
De aanleiding om deze serie te maken was voor Ellen Jantzen persoonlijk. Zij merkte dat haar verhuizing van Los Angeles naar het Middenwesten van Amerika veel invloed op had. Ze dacht na over hoe ze zich persoonlijk afstemde op haar omgeving en hoe haar geest werd beïnvloed. Om dit helder te krijgen besloot zij om naar binnen te kijken. Vandaar de titel van haar vorige fotoserie Coming into Focus. Ze zocht naar een manier om te wennen aan haar woonplaats Santa Fe, waar ze dit jaar aan haar fotoserie Unexpected Geology heeft gewerkt. Jantzen verzet nu letterlijk bergen om grip te krijgen op haar nieuwe omgeving.
Er zijn verschillende aspecten in het werk van Ellen Jantzen. Het is een mix van denken en intellect. Tegelijkertijd is haar werk een emotioneel. “Mensen reageren heel sterk op hun eigen omgeving, maar een emotionele benadering op de omgeving is niet altijd gemakkelijk te omschrijven in woorden. In een stad voel je je anders dan wanneer je op het platteland bent. Vooral wanneer je verhuisd bent. Je hebt je vertrouwde spullen zoals je eigen interieur of computer meegebracht, maar je bent wel in een geheel nieuwe omgeving dan daarvoor. Dat doet iets met je hersenen. Omdat alles nieuw is maakt het je meer bewust van je omgeving.”
Verhuizing
Twintig jaar lang woonde Ellen Jantzen in Los Angeles in Californië. “Met de grote en hoge gebouwen waren de bergen daar lastig te zien. Maar tien jaar geleden verhuisde ik met mijn man naar het Middenwesten van Amerika. Mijn ouders werden steeds ouder. Ik ben enig kind en besloot om samen met mijn man bij hen in de buurt wonen. Ze hadden vijf hectare grond en ik heb veel tijd besteed met het fotograferen van hun landgoed. Ik raakte betrokken bij de omgeving en merkte daar een groot verschil tussen de seizoenen. Na het overlijden van mijn ouders besloot ik samen met mijn man in het gebied te blijven. We raakten gewend aan het gebied en verhuisden naar New Mexico. Ik zag de bergen en de eindeloze uitzichten. Dat vond ik prachtig. Ik vind bergen prachtig en ben altijd al geïnteresseerd geweest in geologie, rotsformatie en vulkanen. Maar mijn eerste echte berg heb ik pas gezien toen ik 30 jaar oud was. Toen ik voor het eerst de bergen zag raakte ik vervoerd.”
Bergformaties
Na de verhuizing vanuit Los Angeles kreeg Ellen een band met de natuur en rotsformaties in Nieuw Mexico. Hieruit begon ze met haar fotoserie Unexpected Geology. Een onderzoek van verhoudingen en schalen van landschappen, rotsformaties en gebergtes. Je weet niet of je een bestaande berg of een steen uit haar nieuwe tuin ziet. “Een kleine steen is eigenlijk een berg die alleen klein van verhouding is. Mijn fotoserie Unexpected Geology begon met deze gedachte. Ik vroeg mij af hoe je rotsen van heel dichtbij kon fotograferen. Daarom vond ik het interessant om met schalen te experimenteren, omdat je in het beeld een foto van een steen kan plakken wat op een bergformatie in een landschap lijkt. Mijn aandacht ligt hierbij op het contrast tussen grote en kleine verhoudingen. Ik kwam op het idee, omdat ik in een gebied woon waar veel stenen rondom het huis liggen.
Fotomontage
Al fotograferend komt ze op haar ideeën en werkt vervolgens vanuit een concept. “Ik begin gewoon met veel te fotograferen en te spelen met wat ik zie. Uiteindelijk vind ik een richting. Als alles samensmelt, ga ik opnieuw naar buiten en fotografeer ik bewust. Mijn eerste intentie was om te spelen om vervolgens de richting te formuleren voor specifieke perspectieven van bergen en om goed te kijken hoe de het eruit ziet met een steen erop geplaatst. Geen enkele foto bestaat uit één beeld.” Voor Unexpected Geology heeft Ellen op verschillende momenten, verschillende locaties gefotografeerd. “Het zijn een soort meerdere memoires die je ziet, omdat er niet maar één beslissend moment is. Ik zoek eerst een berggebied en een vorm die er voor mij uitspringt. Soms vind ik de lucht niet interessant genoeg op dat moment en knip de lucht eruit om het vervolgens te vervangen met een andere lucht. Later voeg ik de steen eraan toe. De expliciete afbeelding manipuleer ik niet al te veel, maar het is meer een collage-effect. Ik noem het fotomontages. Uiteraard heb ik met Photoshop de schalen van de rotsen en bergen gemanipuleerd, maar je ziet bijna geen vormmanipulatie.”
Miniverhalen
Ellen Jantzen ziet haar werk als visuele miniverhalen waaraan de toeschouwer zijn eigen verhaal mag toevoegen. “Voor mij is het kunstwerk pas af wanneer mensen zelf een verhaal fantaseren bij mijn kunst. Ik wil de kijker telkens weer verrassen met wat ze nog niet eerder hebben gezien. Tegelijkertijd wil ik de kijker emotioneel raken. Er wordt gedacht dat schoonheid in een kunstwerk niet intellectueel genoeg is en dat een kunstwerk niet mooi mag zijn. Ik vind wel dat schoonheid in kunst mag zitten en ik denk dat mensen op kleur en vorm reageren.”