Jan Banning: Red Utopia
Hoe zit het met de oude idealen van het communisme waarin het bezit en ook de zorg voor elkaar wordt gedeeld? Jan Banning ging in zijn nieuwste project Red Utopia op zoek naar de laatste restanten van het communistisch ideaal. Hij trof heroïsche afbeeldingen in verpauperde kantoren. “Als je de context ziet waarin de communistische propaganda nu staat dan krijgt het wel iets meelijwekkends. Je ziet een enorme discrepantie van wat je daar aan de muur ziet versus de verstofte omgeving. Dat vond ik een interessant spanningsveld.”
Jan Banning heeft zijn boek Red Utopia niet alleen gemaakt om een aanklacht tegen het huidige economische stelsel te maken, maar laat de kijker ook de keuze zijn eigen gedachten te scheppen. “Deels is het boek een aanklacht tegen het neoliberalisme. In mijn tekst heb ik me veel meer tegen het neoliberalisme gekeerd dan in mijn fotografie. Beeld en tekst vallen niet volstrek samen. In de fotografie is mijn houding open, de beelden laten aan de beschouwer de ruimte om ze te interpreteren. Er zitten ook aspecten in als melancholie en absurdisme. De beelden die ik maakte vormen een mengeling van verschillende emotionele lagen, terwijl de tekst veel eenduidiger is. Het zijn beide, beeld en tekst, aspecten van mijzelf.”
Het communisme is sinds de val van de Berlijnse muur en daarmee het einde van de Koude Oorlog zo ongeveer wel failliet verklaard. Uit de beelden van de kantoren in de vijf landen die Banning bezocht India, Nepal, Italië, Portugal en Rusland, wordt dat beeld bevestigd. We zien kale, armoedige ruimten en mensen die weinig hoop uitstralen. “Het communistische gedachtengoed is bijna helemaal begraven, maar er leeft nog wel een behoefte aan een maatschappij waarin de welvaart en de economische middelen beter verdeeld worden. Piketty heeft in zijn boek Het Kapitaal in de 21e eeuw aangetoond dat er juist een toename van de kloof tussen rijk en arm gekomen, vooral in de vorm van het bezit. Ik ben zelf nooit communist geweest, maar ik was wel links en ook een groot voorstander van een eerlijke verdeling van de middelen. Ik verwacht echter niet dat het communisme een renaissance gaat meemaken, maar wel dat de vraag naar een eerlijker verdeling opkomt. Je ziet wel dat Marx als econoom een revival meemaakt. Het communisme is als politieke beweging op sterven na dood, maar de economische analyse van Karl Marx staat wel in de belangstelling.”
De tentoonstelling in Zwolle Koop het boek Red Utopia hier