Pierre Crom fotografeert menselijke verhalen uit Kiev
Sinds de Russen Oekraïne zijn binnengevallen en een volledige oorlog zijn begonnen, is de Nederlands-Franse fotograaf Pierre Crom ter plekke. Eerst reisde hij in een huurauto rond in het zuiden, langs de Azovzee. Nu zit hij in het centrum van Kiev en maakt elke dag kleine reportages over menselijke aspecten van de oorlog voor het agentschap Getty Images. Ik spreek hem via een satellietverbinding vanuit zijn hotel.
Interview vanuit Kiev op dinsdag 1 maart 2022
Op de eerste dag van de invasie maakte Pierre Crom een iconische foto vanuit een hotelkamer op de 15e etage. “Er stond een lange file van auto’s op de grote weg naar het westen. Ik had dat beeld ‘s ochtends heel vroeg gemaakt en meteen opgestuurd naar Getty. Ik ben speciaal in dat hotel een kamer genomen om deze foto te maken, want ik zag het aankomen.”
Ondanks dit typische nieuwsbeeld zegt Crom dat hij niet het harde nieuws in beeld wil brengen. “Ik documenteer voor Getty Images bepaalde situaties voor het archief, zoals Getty dat ook heeft over de 2e Wereldoorlog. Ik heb daarin vrij spel. Ik richt mijn lens op de burgers en niet op de gevechtshandelingen.”
Pierre Crom is al ruim twee weken in Oekraïne. “De eerste week heb ik een reportage gemaakt over de Azovzee voor de start van de Russische aanval. Ik heb een roadtrip gemaakt in een huurauto langs de hele kust tot aan Marieopol. Na die week ben ik teruggegaan naar Kiev. Toen was alles nog normaal. De winkels waren open en het was druk op straat. Alles functioneerde nog goed. Heel laat, pas toen de aanval begon op 24 februari zijn de inwoners van Kiev gaan vluchten. Je ziet hier groepen journalisten met helmen en kogelvrije vesten, maar ik loop zelf helemaal alleen met slechts één camera in de tas. Als ik een goed onderwerp zie begin ik te fotografen en zodra ik kaar ben verstop ik mijn camera weer. Ik loop met en witte plastic boodschappentas met een handdoek erin om de schijn te wekken dat ik boodschappen doe.”
Kleine verhalen
Crom gaat elke dag op zoek naar de kleine verhalen die het menselijke gezicht geven aan de gruwelijke omstandigheden in Kiev. “Ik heb een Googlemap met alle schuilkelders erop. Dan zoek ik die op en klop ik aan, want die zitten voor de veiligheid op slot. Meestal krijg ik geen toestemming om te fotograferen. Slechts enkelen staan het toe om gefotografeerd te worden. Daarom heb ik veel portretten van individuen.”
De meeste kleine schuilkelders in de woonwijken zijn dicht omdat mensen zich veiliger voelen in de schuilkelders van de metro. “Die schuilkelders worden beveiligd door de militairen. Daar mag ik meestal geen foto’s maken. Het lukt me soms toch omdat ik door veel te praten kan uitleggen wat ik doe. Vandaag ging ik naar de supermarkt om eten te kopen voor mensen omdat zij geen contact geld meer hebben en de betaalautomaten niet weken. Dan deel ik dat uit en dan breek ik het ijs. Vandaag was ik bij een metrostation en daar zat Rayisa Nedashkivska, de 79-jarige iconische filmster van de Sovjet Unie. Die zat daar met een grote bontmuts op te schuilen. Zij heeft een woning vlakbij maar dat was niet meer veilig.”
Soms zijn er bizarre verhalen die de oorlog alleen maar onmenselijker maken. “Gisteren kwam ik op het station twee Duitse echtparen tegen met baby’s bij zich. Ze hadden de baby’s in ontvangst genomen van Oekraïense draagmoeders. De echtparen stonden tussen de duizenden mensen te wachten op de trein naar het westen.” Vrijwillige hulpverleners helpen de burgers waar mogelijk. “Bij het station kwam ik een groep van vrijwilligers tegen met voedselpakketten uit het westen van Oekraïne. Zij brachten het naar een depot. Ik heb hen gevolgd en er een klein beeldverhaal over gemaakt.”
Dat de Russen alleen maar militaire doelen willen raken kan Crom snel ontkrachten. “De Russen bombarderen burgerdoelen. Ik heb foto’s gemaakt van een getroffen gebouw waar mensen wonen. Dat doen ze om de mensen uit de stad te verdrijven. Dat is een bewuste strategie. Ze willen de inwoners en de burgermilities demoraliseren.”
Het is moeilijk om beelden te maken in het nu belegerde Kiev. “De sfeer is nu heel erg gespannen. Rusland is bezig met een grote aanval op Oekraïne. Iedereen is heel erg bang hier. Men is erg paranoïde. Iedereen verdenkt elkaar. Je hebt natuurlijk spionnen en operaties van geheime diensten. Als ik foto’s maak zijn de mensen ook bang voor mij. Ze weten niet wie ik ben.”
Geopolitiek
Ondanks zijn werk in oorlogsgebied voelt Crom zich geen oorlogsfotograaf. “Ik richt me op de burgers tijdens de oorlog. Maar ik ga niet naar de frontlinie. Ik ga bijvoorbeeld geen verbrande tanks fotograferen. Ik zoek de kleine verhalen die elke dag aan mij voorbij komen. Voor Getty ben ik de specialist van Oekraïne. Zij hebben gezegd dat ik mag fotograferen wat ik zelf belangrijk vind. Chris McGrath, de staffotograaf van Getty zit hier in de kamer hiernaast en hij doet het breaking news.”
Acht jaar geleden, in 2014, was Pierre Crom hier voor het eerst in Oekraïne, vanaf de eerste dag van de annexatie van de Krim. Hij was als eerste fotograaf ter plekke naar het neerstorten van de MH-17 in 2014, waarvoor hij de Zilveren Camera won. Wij spraken hem destijds waarvan het verslag hier te lezen is.
Wat bracht hem ertoe in dit gebied te fotograferen? “Ik had interesse in de geopolitiek van deze streek. Ik volgde ontwikkelingen al op afstand. Toen ik zag dat er iets zou gaan gebeuren op de Krim ben ik er naar toe gereisd. Wat er nu gebeurt zag ik toen al aankomen. Een militaire analist zei toen al dat er een grote aanval van Rusland op Oekraïne zou komen. Niemand geloofde hem toen. Rusland wil Oekraïne hebben. Het is de enige manier om zich economisch te ontwikkelen. Ze willen Oekraïense regering annihileren en van de kaart vegen. Daarom willen ze alle overheidsgebouwen bombarderen. Daarna zetten ze hun eigen regime er neer.”
Invloed
Welke invloed kunnen foto’s uit een oorlogsgebied hebben? “Ik wil het eerlijke verhaal vertellen wat er hier gebeurt. Dit in tegenstelling tot de leugen van het Kremlin dat ze een vredesmissie zijn die de Russisch sprekende bevolking wil redden van de neonazi regime. Zij gebruiken een valse storytelling. Je ziet hier dat het allemaal niet klopt. Honderden mensen sterven, ook Russisch sprekenden. Het is niet mijn doel om invloed te hebben op politici, omdat zij al weten wat er gaande is. En de publieke opinie wordt al beïnvloed door de vele beelden die op de sociale media worden gedeeld. Mijn beelden hebben een archief functie voor later om te tonen hoe zeer de burger bevolking wordt getroffen door deze Russische invasie.”
Pierre Crom heeft een multimedia project Subjectio, een project over de geopolitieke spanningen tussen Rusland en het Westen. Pf heeft in nummer #2 van 2021 hierover in het nummer een artikel gepubliceerd, geschreven door Claire Hoogakker. https://subjectio.org http://www.pierrecrom.nl https://www.gettyimages.nl/editorial-images https://pf.nl/fotograaf-pierre-crom-het-rampgebied-van-vlucht-mh17/