De commando en de bezemwagen
De commando is in dit geval Eddy van Wessel, Henk Wildschut de bezemwagen. De fotografen vertellen tijdens Fotokroniek 30 over hun werk rond het thema Vluchtelingenproblematiek. “Eddy is een fotograaf die aan de frontlinie werkt. Hij brengt de oorzaak van het vluchtelingproblematiek in beeld,” aldus Wildschut. “Met zijn foto’s schetst hij de kaders van het probleem, ik breng de gevolgen in kaart. Dat doe ik wel op abstracte wijze. Mijn werk bestaat bij de gratie van de voorhoedefotografen. In die zin vullen we elkaar mooi aan.”
Wildschut maakt al meer dan tien jaar foto’s rond dit thema. “Mijn fascinatie voor de vluchtelingenproblematiek begon meer dan tien jaar geleden, toen ik met Artsen zonder Grenzen een kamp bezocht in Pakistan. Het land was net getroffen door een aardbeving. Wat opviel was de veerkracht van de mensen in het kamp. Ondanks de moeilijke omstandigheden, probeerden die mensen er toch een thuis van te maken. De veerkracht en flexibiliteit van mensen die een ramp hebben meegemaakt, hebben me geïnspireerd om ook in Europa vluchtelingenkampen te bezoeken. Deze veerkracht zie je niet veel terug in de media, meestal wordt gefocust op de problemen.”
“Via een artikeltje in de krant leerde ik over het bestaan van een vluchtelingenkamp in Calais. Het kamp, gelegen in een bos, was door de vluchtelingen zelf opgebouwd. In het kamp trof ik dezelfde mensen die ik eerder in Pakistan had aangetroffen. Alleen waren de omstandigheden waarin ze zaten nog slechter. Uit de situatie sprak een zekere dualiteit. Het kamp in het bos kwam op mij romantisch over, maar de situatie voor die mensen was natuurlijk verre van rooskleurig. Dat maakte het onderwerp interessant.”
Wildschut doet in tien jaar verschillende plekken in Europa aan waar dit soort transitkampen bestaan. “Dat zijn kampen waar vluchtelingen voor korte tijd verblijven.” Wildschut bezoekt kampen in Zuid-Spanje, Duinkerken, Patras, Malta en is meermaals Calais. “In het kamp (dat afgelopen jaar ontstaan is) in Calais verbleven, op het hoogtepunt, zo’n vier duizend mensen. Als je kijkt naar het totale aantal vluchtelingen in Europa is dat niets, een schijntje. Maar omdat Calais zo’n bottleneck is, waar de mensen niet verder kunnen, is het probleem daar heel zichtbaar. Gek genoeg gaat het vooral over de bottleneck en niet over de onderliggende oorzaak: het feit dat Engeland geen vluchtelingen wil toelaten.”
Vorige week is begonnen met de ontruiming van de Jungle. Wildschut was erbij. ”Het kamp wordt stukje bij beetje afgebroken. Heel dramatisch voor mensen natuurlijk, om uit hun huis te worden gehaald en het door een bulldozer platgewalst te zien worden. Ik zag huilende mensen, maar wat overheerste was een soort gelatenheid. Ondanks de uitzichtloze situatie houden de mensen hoop. Zolang de treinen rijden en boten varen en sommige mensen toch de overkant bereiken, blijft die hoop bestaan. Waar alle vluchtelingen uit het kamp naartoe gaan is niet helemaal duidelijk. Sommigen reizen door naar Duinkerken, anderen gaan naar het containerdorp opgezet door de Franse overheid. Maar dat dorp zit bijna vol. Zolang niet alles is weggehaald, dikt het kamp in. Vluchtelingen trekken in bij andere vluchtelingen.”
In april start in Foam een expositie over de Jungle. “Daarin zie je de groei van het kamp. Het kamp is in een jaar tijd ontstaan, enorm gegroeid en nu gaat het ten onder. In februari 2015 maakte ik de eerste foto’s in de duinen van Calais. Toen was er nog niets. Eind maart was een dorp herrezen, eind mei een hele stad. En nu wordt het kamp weer afgebroken. Daarmee lijkt de opkomst en val van het kamp op de gehele vluchtelingenproblematiek. Het is een golfbeweging. Alleen de golf wordt steeds hoger. Het afbreken van zo’n vluchtelingenkamp lost het probleem niet op, want wat komt hierna?”
Fotokroniek 30 vindt plaats in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam, op 14 maart, van 20-22 uur. Entree is vijf euro. De expositie ‘From Jungle to City’ is te zien in Foam, van 7 april tot 5 juni 2016. Meer informatie: www.henkwildschut.com.