Vluchtelingen in de ogen kijken
50 portretten maakte fotograaf Rick Akkerman van vluchtelingen en asielzoekers voor de expositie OOGcontact. De portretten zijn op groot formaat (125x100cm) afgedrukt. Toeschouwers kijken de vluchtelingen daarom letterlijk in de ogen. Onder de portetten staat een wens. Bijvoorbeeld om een permanente status te krijgen in Nederland. De foto’s zouden door heel Nederland gezien mogen worden. Want, de foto’s doen wat met je, vertelt Akkerman. “Je ziet de vluchtelingen als mens. Ze geven iets aan je, als je ze aankijkt. Mensen zouden daarvoor iets terug kunnen geven. Al is het alleen maar respect.”
Initiatief om vluchtelingen op de foto te zetten komt van Ema Najetovic. “Ze werkt bij Stichting de Vrolijkheid, een stichting die creatieve workshops geeft aan en kunstprojecten maakt met asielzoekers. Ema is werkzaam in Alkmaar en ze wilde de mensen daar op de foto zetten. Zo kwam ze bij mij uit.”
Het fotograferen van de vluchtelingen had wel wat voeten in de aarde. “Het is vrij uniek dat ik foto’s mocht maken. In Alkmaar hebben we een asielzoekerscentrum dat uit een aantal flats bestaat. Er wonen zo’n 500 mensen. Normaliter worden deze mensen erg afgeschermd. Organisaties vinden het fotograferen meestal lastig.”
“De foto’s heb ik ter plaatse genomen. In een soort bouwkeet heb ik een studio gemaakt. Samen met Ema en een andere werkneemster van Stichting De Vrolijkheid hebben we mensen geworven voor het project. Zestig mensen heb ik gefotografeerd. Daaruit zijn vijftig foto’s gekozen die we hebben laten afdrukken.
Vijftig mensen, met zestien verschillende nationaliteiten. “Een heel divers gezelschap. Sommige mensen zijn pas een aantal weken in Nederland, net gevlucht vanuit Syrië. Andere mensen zijn al veel langer in ons land, tot wel zo’n tien jaar. Ik heb met een aantal mensen gepraat. De een spreekt wel Engels, de ander alleen Arabisch. Het was een bijzondere ervaring. Als buitenstaander kom je normaal gesproken niet zo snel in contact met vluchtelingen.”
De communicatie tijdens het fotograferen was beperkt. “Maar dat is op zich niet uitzonderlijk, ik ben vrij stil als fotograaf. Ik laat de mensen meestal gewoon zitten en dan kijk ik wat er gebeurt. Dan komt meestal de aard van iemand naar boven. Op dat moment druk ik af. Bij mensen met een donkere huidskleur heb ik wel een beetje gestuurd. Ik vind het contrast bij donkere mensen als ze lachen heel mooi. Dus zodra ze glimlachten, maakte ik een foto. In deze serie heb ik de mensen allemaal recht van voren gefotografeerd. Het ging me vooral om de ogen. In die ogen zie je dat de mensen heel wat hebben meegemaakt.”
De beelden hebben op kerstavond in Hal 25 in Alkmaar gehangen. “Daar was De Zalige Kerstvlucht, een evenement waar ook asielzoekers voor werden uitgenodigd. Meer dan 80 bewoners van het AZC Alkmaar kwamen. Zij werden met pendelbussen gehaald. We proberen nu de expositie in de Grote Kerk in Alkmaar te krijgen. De beelden zouden eigenlijk overal waar iets georganiseerd wordt voor asielzoekers of vluchtelingen moeten hangen. Kriskras door Nederland reizen. Wat dat betreft zou het fijn zijn als de media deze expositie zouden oppakken, zodat de serie meer bekendheid krijgt. Of dat galeries het van mij overnemen. Het regelwerk om te komen tot een expositie kost namelijk veel energie en tijd.”
Na Alkmaar zouden de foto’s in Amsterdam te zien moeten zijn. “In de NDSM werf bijvoorbeeld, maar liever nog op een plek dichterbij het centrum. Gezien het formaat van de foto’s is het wel vrij lastig om een geschikte locatie te vinden.”
“Iedereen in Nederland zou de foto’s moeten zien, in ieder geval de mensen die bij voorbaat al iets tegen asielzoekers hebben. Met de foto’s wil ik mensen graag op een andere gedachte brengen. Dat kan ook niet anders, als je de mensen in de ogen kijkt en wensen leest van mensen die niets meer hebben.” Meer informatie: www.rickakkerman.nl.