Zilver voor Fotoboek The Other Farm
Met haar boek ‘The Other Farm’ heeft fotograaf en journalist Ellen Kok onlangs zilver gewonnen bij de Px3 Prix de la Photographie Paris 2016, in de categorie Professioneel Documentair Fotoboek. The Other Farm/De Andere Boerderij toont het leven van twee boerenfamilies, woonachtig in Nederland en de VS. Kok heeft de families lange tijd gevolgd. “Oorspronkelijk ging ik vooral op zoek naar de verschillen tussen de twee families. Gaandeweg kwam ik erachter dat de families vrij veel overeenkomsten hebben. Ze geloven beide in hun familietraditie, maar bewandelen daarbij wel nieuwe wegen om inkomen te verwerven. Ze hebben een modern leven en staan midden in de maatschappij.”
Het begon oorspronkelijk niet als een afzonderlijk boekproject, maar als deel van iets anders. “Ik werk vanaf 1996 aan American Moments. Voor dit project volg ik Amerikaanse jongeren. Via hen probeer ik te begrijpen wat het is om Amerikaan te zijn. Ik heb hier al veel fotoverhalen voor gemaakt. Ik wilde ook graag een boerenfamilie portretteren. Zo kwam ik in contact met de familie Thurber in Brattleboro (Vermont). In mei 2004 ben ik een week op hun boerderij Lilac Ridge Farm geweest om hen te fotograferen. Dat beviel zo goed en leverde zoveel leuke dingen op, dat ik het een aantal jaar heb volgehouden. Ik heb ze meerdere malen bezocht.”
Kok beseft dat ze meer met het onderwerp kan en besluit ook een Nederlandse familie te benaderen. “Dat leek me interessant, om de combinatie met een Nederlands bedrijf te maken. Het aantal familiebedrijven wordt in beide landen steeds minder, dus ik zou daarmee ook iets vastleggen voor de historie.”
In Nederland is ze welkom op De Beekhoeve, het bedrijf van Koos en Monique van der Laan in Kamerik. “Ik kende Monique via mijn werk als agrarisch fotograaf. Ik had al een aantal keer foto’s van haar gemaakt, ze was namelijk voorzitter van de Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). Ze zei direct ja tegen mijn voorstel.”
“Dat was in 2008. Ik had inmiddels wel een inhaalslag te maken, in Amerika had ik immers al wat jaren voorsprong. Die voorsprong was echter snel ingelopen: De Beekhoeve was voor mij gewoon met de fiets bereikbaar. Voor het bezoeken van de Thurbers lag dat anders – daar moest ik voldoende geld bij elkaar hebben voor een bezoek.”
Logisch dus dat ze op de Beekhoeve meer tijd doorbrengt dan op de Amerikaanse farm. Maar dat draait op een gegeven moment om. “Mijn man werkte als buitenlandredacteur bij dagblad Trouw. Hij mocht een jaar als correspondent in Amerika werken. Ik heb ingestemd om mee te gaan, dat was voor mij een mooie kans om het project af te ronden. Daarom wilde ik wel graag in de buurt van de boerderij in Brattleboro wonen.” Het wordt Drewsville, een dorpje aan de overkant van de Connecticut rivier in New Hampshire, een half uur rijden van Lilac Ridge Farm.
Cadets
Maar van afronden komt het niet direct. Tussendoor komt nog een ander interessante project voorbij, dat weinig tijd over laat voor het fotograferen op de boerderij. “Voor American Moments wilde ik graag foto’s maken van kinderen die een op militaire leest geschoeide klas volgen op de middelbare school. Ik zag zulke jongeren in uniform marcheren achter een drumband tijdens een optocht. Ik ben er achteraan gerend; ze zaten inmiddels al in de schoolbus toen ik ze had ingehaald. Ik heb aan hun leraar gevraagd of ik een paar weken lang op de school foto’s zou mogen maken. Dat mocht. In plaats van een aantal weken werd het echter een project van drie jaar.” Het levert een prachtig fotoboek op, ‘Cadets’, dat in 2013 verschijnt.
Met de afronding van Cadets heeft Kok eindelijk weer tijd om de Thurbers te bezoeken. “Ze hebben het niet tegen me gezegd, maar ik denk dat de families het geloof een beetje kwijt waren geraakt dat er ooit nog een boek zou komen. Ik voelde me best opgelaten tegenover de Thurbers, als ik dan zo’n lange tijd niet was geweest en ik belde om weer langs te komen. Gelukkig was ik altijd welkom. Beide families zijn trouwens gewend om te gaan met de publiciteit. Ze zoeken het voor hun bedrijf zelf regelmatig ook op. Dat maakte het wellicht makkelijker.”
Van het boek heeft Kok zowel een Nederlandse als Engelse versie gemaakt. “Ik wilde dat beide families het boek zouden kunnen lezen. Ik had ze in al die jaren wel foto’s laten zien, maar ze wisten niet met wat voor verhaal ik zou komen. Het had veel meer diepgang dan ze hadden verwacht. Ik heb niet alleen de geschiedenis van het bedrijf, maar ook die van de familie en de streek beschreven. Ook heb ik laten zien waarom het zo moeilijk is om zo’n bedrijf te runnen.”
Publieksonderwerp
The Other Farm/De Andere Boerderij kost 12,50 euro.“De prijs van het boek heb ik bewust laag gehouden. Dat wilde ik omdat het echt een publieksonderwerp is. Het is voor mensen best een drempel om een fotoboek te kopen. Een lagere prijs helpt daarbij. Bij een hardcover fotoboek zit je al snel aan 30 euro. Ik heb daarom gekozen voor een paperback. Het lijkt eerder een fotomagazine, maar wel met mooi papier en goede kleuren.” Het uitgeven van boeken doet ze in eigen beheer.
Al die jaren heeft Kok het boerenleven van dichtbij mogen meemaken. “Je leeft mee met alles wat er gebeurt op de boerderij. Op De Beekhoeve en op Lilac Ridge Farm heb ik veel tijd doorgebracht. Ik heb de kinderen zien opgroeien, maar ook de minder mooie momenten gezien. We hebben goede gesprekken gevoerd over kinderen, opvoeding en het leven. Zo is een echte vriendschap ontstaan.”
Het doet Kok goed te zien dat de boerenbedrijven floreren. “Het zijn kleinschalige bedrijven die meer doen dan alleen vee houden. Ze zorgen ervoor dat de afstand tussen boeren en burgers kleiner wordt. Bijvoorbeeld door initiatieven als op De Beekhoeve, waarbij mensen welkom zijn om mee te helpen op de boerderij en zelfs een koe kunnen adopteren. Het is belangrijk dat kinderen leren waar hun eten vandaag komt, stadskinderen hebben daar soms geen idee van. Mijn boek draagt daar hopelijk ook toe bij.” Meer informatie: www.nederlicht.nl. Het boek De Andere Boerderij is hier te bestellen.