Verdien je foto’s

Regelmatig maak ik het mee dat fotografen het niet over geld of commercialiteit willen hebben. Ondernemen lijkt wel een vies woord voor ze. Maar ondernemen betekent niet ten koste van een ander zoveel mogelijk geld verdienen. Nee, ondernemen is je vakmanschap te gelde maken zodat je een eerlijke prijs krijgt betaald voor je fotografie. Dat is niet meer dan je goed recht als fotograaf.

De fotograferende ondernemer

In 2010 organiseerde ik voor de eerste keer een seminar voor fotografen. Een fotograaf vertelde toen over hoe hij zijn verkoopproces had ingericht. Hij had het helemaal in kaart gebracht. Vanaf het moment van het eerste contact met de klant tot de fotoshoot, het kiezen van beelden, afdrukmaterialen en formaten, het afleveren van het product en uiteindelijk de aftersales. Dit had hij gedaan om twee redenen. Ten eerste om het verkoopproces zo goed mogelijk in te richten zodat de klant een grote bestelling zou doen en er dus per klant meer verdiend werd. Ten tweede om het hele proces van foto’s maken, bewerken en verwerken effectief te laten verlopen. Tenslotte is tijd een schaars goed. Het stroomlijnen van het hele proces zorgt ervoor dat je de gewonnen tijd aan andere zaken kan besteden. De fotograaf die die presentatie gaf liet vervolgens een werk zien dat hij maakte voor zijn klanten. Dit hele verhaal over vooral de zakelijke kant van de fotografie, ontlokte een reactie uit de zaal: Maak jij ook nog wel eens vrij werk?
Een typische vraag voor een fotograaf, vind ik dat. Waarom? Laat ik dat illustreren met een voorbeeld.

Creatief met worst

Een buurman van mij is slager. Hij staat bekend om zijn worsten, vooral zijn boerenmetworst is een succes. Hij heeft een enorme liefde voor zijn vak en zijn zaak en is er dan ook vaak mee bezig. Regelmatig sleutelt hij aan de recepten van zijn worsten en probeert nieuwe variaties te maken. Met die nieuwe worsten doet hij mee aan wedstrijden van zijn beroepsvereniging. Zo heeft hij al regelmatig een prijs gewonnen met zijn worsten. Dit levert hem dan een leuk artikel in de lokale media op en gratis reclame voor zijn nieuwe product en dat stimuleert dan weer de verkoop. Stel dat ik hem zou vragen of hij niet een nieuwe worst wil ontwikkelen als vrij werk. Hij zou me niet begrijpend aankijken. Vervolgens zou ik zeggen: Wil je niet een worst puur voor jezelf ontwikkelen, niet om te verkopen, maar voor je eigen plezier, als creatieve uiting? Zijn wedervraag zou waarschijnlijk zijn of het wel goed met me ging. Hij was bezig met een verkoopbaar product te ontwikkelen. Wat heeft het voor zin om een product te maken dat niemand wil kopen?

Roeptoeter

Het punt dat ik hiermee wil maken is dat naar mijn idee te veel fotografen bezig zijn de kunstenaar uit te hangen in plaats van een onderneming te runnen. Ik weet ook wel dat de vergelijking tussen slager en fotograaf niet helemaal opgaat. Allebei zijn het ambachtelijke beroepen, maar met fotografie kun je zaken aan de kaak stellen of een standpunt innemen. Dat zie ik met een boerenmetworst nog niet zo snel gebeuren. Maar toch. Ook als je autonoom werk maakt is publiek van belang. Ook dan is een zeker mate van commercialiteit nodig. Niet om je werk te verkopen misschien, maar wel om het aan de man te brengen. Anders ben je een roepende in de woestijn en dat is bijna nog bij erger dan een roeptoeter zijn op social media.

Vissen of breien

Als ik een lezing geef over ondernemen in de fotografie, krijg ik wel eens de vraag of geld verdienen met mijn fotografie voor mij het allerbelangrijkste is. Nee, dat is het zeker niet. Maar het is ook niet zo dat de vergoeding van fotografen nu zo enorm zijn. Daarom moeten we er juist aandacht aan besteden. We zijn geen profvoetballers die ons niet druk hoeven te maken omdat we zoveel verdienen. Integendeel.
Deels hebben we dat aan onszelf te danken. Een directeur van een vaklaboratorium zei ooit eens tegen mij: “Als je naar de slagersschool gaat dan leer je drie jaar lang hoe je vlees moet verkopen en tevens ook nog hoe je het moet snijden. Doe je een fotografieopleiding dan leren ze 3 jaar, 11 maanden en 28 dagen hoe je moet fotograferen en net voor je afstudeert vertellen ze je kort nog iets over hoe je die foto’s moet verkopen.” Dit is natuurlijk enigszins gechargeerd, maar er zit wel een kern van waarheid in. Toen ik 23 jaar geleden mijn fotografieopleiding had afgerond had ik weinig geleerd over een klantenkring opbouwen en vasthouden, over sales, marketing en reclamemaken. Ik had wel uitgebreid lessen gehad over lenzenleer. Ze hadden me zelfs proberen te leren hoe ik kan uitrekenen welk objectief ik nodig had om een bepaald object te fotograferen. Ik dacht toen al: dat kan ik toch ook gewoon ter plaatse zien als ik door de zoeker kijk?
In de opleiding waar ik nu werkzaam ben heb ik ondernemerschap tot een van de speerpunten van de opleiding gemaakt. Het is belangrijk dat je goede foto’s kunt maken, zowel technisch als creatief, maar het is ook belangrijk dat je publiek voor je werk vindt. Of dat nu is om je werk te verkopen of met een ander doel om iets te bereiken. Als je geen publiek voor je fotografie hebt dan is het niet meer dan een hobby, een vrijetijdsbesteding om jezelf bezig te houden, zoiets als vissen of breien.

Valkuil

Wij fotografen houden van ons vak. Dat is meteen ook onze grote valkuil. De markt is gemakkelijk te betreden, er zijn veel aanbieders en we zijn graag met ons vak bezig. Dus nemen we soms klussen aan voor te weinig geld. Dat moeten we niet doen. 
Of het nu de hypotheekverstrekker van je woning is of de bakker waar je je brood koopt: uit liefde voor zijn werk zal hij je heus geen korting geven. Waarom zou jij dan beelden maken waar je voor wordt onderbetaald? Focus op je ondernemerschap, op je prijsbeleid, je marketing en je positie in de markt. Foto’s maken kan je al.

Niets missen in de serie ONDERNEMEN? Word abonnee van Pf Fotografie Magazine!