10 december 2005 / 15.00 uur / Leeuwarden. Bilgaard is een schoolvoorbeeld van de naoorlogse woningbouw en heeft veel goedkope woningen in zowel hoog- als laagbouw. Foto Dolph Kessler
Dolph Kessler werkt veelal aan lange termijn projecten die hem over de hele wereld brengen. Voor zijn boek Art Fairs bezocht hij kunstbeurzen over de hele wereld. Zijn fotoboek ‘Lviv, paradoxale stad’ ging over een stad in Oekraïne; ‘De Noordzee rond’ besloeg alle landen rond de Noordzee en ‘The Wave’ had de Atlantische Oceaan als onderwerp. Maar hij fotografeert ook dichter bij huis. In oktober verscheen zijn laatste boek: Friesland, het kleinste land op aarde’. Want, volgens Kessler heeft Friesland alles wat je van een land mag verwachten: een eigen taal en identiteit, typische gebruiken, diversiteit in landschappen en een echte derby.
In 1976 verhuist Kessler na zijn studie planologie in Delft naar Friesland. “Friesland is inmiddels mijn thuisland geworden. Ik maak de omgekeerde beweging als de Friezen ‘om utens’. Dat zijn Friezen die Friesland verlaten en elders hun geluk zoeken. Ik ben een Fries ‘fan utens’. Iemand van ‘buiten’ die zich verbonden is gaan voelen met dit stukje Nederland. Echt Fries word je natuurlijk nooit als je er niet geboren bent, maar je kan wel van het land gaan houden.”
24 maart 2008 / 09.30 uur / Buitendijks gebied ter hoogte van Spaanse Paal. Foto Dolph Kessler
Kleinste land op aarde
Zo houdt hij van de Friezen, die volgens hem koel en afstandelijk lijken, maar emotioneel en romantisch zijn. Bovendien zijn ze recht voor hun raap. Dat maakt ze weleens bot, maar Kessler heeft mensen liever bot dan hypocriet. Maar dat is niet de enige reden waarom hij van Friesland houdt. “Het is volgens mij wel ongeveer de kleinste geografische eenheid van wat je nog een ‘land’ kan noemen. Dit landje heeft alles wat een land nodig heeft: een eigen taal, identiteit, sfeer, eigen culturele evenementen, sporten, meerdere type landschappen en zelfs een eigen paarden- en hondenras. Vandaar ook de titel van dit boek: Friesland, het kleinste land op aarde.”
New Topographics
In zijn fotoboek komen verschillende kenmerken van het land aan bod. Te zien zijn foto’s van verschillende tradities, zoals palingroken, Skûtsjesilen en kaatsen. Het leeuwendeel van het boek betreft echter landschapsfoto’s. Daarin komt duidelijk de stijl van de New Topographics naar voren, een stroming binnen de fotografie die in de jaren zeventig van de vorige eeuw in de Verenigde Staten is ontstaan. De fotografen binnen deze stroming, waaronder Stephen Shore, leggen het menselijk ingrijpen in het landschap vast. Afstandelijk, ze registreren wat er gebeurt, zonder de behoefte te voelen zaken mooier te maken: het is zoals het is. Kessler voelt zich verwant met deze stroming.
14 oktober / 13.30 uur / Gerkesklooster. Een bekende uitspraak van architect Herman Hertzberger luidt: niet aan de voorkant maar aan de achterkant herken je de mensen. Foto Dolph Kessler
Unieke alledaagsheid
“Het is een manier van fotograferen die dwingt om goed te kijken naar wat zich voor je ogen afspeelt. De New Topographics fotografen hadden destijds ieder hun eigen stijl, interesse en werkwijze, maar allen deelden eenzelfde nieuwe fotografische visie op het eigentijdse Amerikaanse landschap en de stedelijke omgeving. Deze waren in de jaren zeventig door modernisering aan een snelle verandering onderhevig. Volgens het publiek lieten de foto’s plekken zien die oninteressant waren. Maar de fotografen zagen deze plekken juist als metaforen van de eigentijdse cultuur. Voor mij is het belangrijkste ijkpunt van de New Topographics het begrip ‘unieke alledaagsheid’. Het gaat erom de wereld te tonen zoals deze is, zoals deze zich aan ons voordoet. Dan blijkt dat op zich heel gewone plekken toch bijzonder kunnen zijn en iets kunnen vertellen over de samenleving waarin we leven.”
25 augustus 2015 / 10.30 uur / Deinum. Ten behoeve van de aanleg van De Haak om Leeuwarden wordt een deel van de N359 ontmanteld en afgesloten. Foto Dolph Kessler
Flevolandisering
In de ene foto is het menselijk ingrijpen subtiel. Een rij paaltjes in het water, een hek, dijk of terp: ze lijken op hun plek, geaccepteerd door de elementen. De eindeloze vergezichten worden nauwelijks onderbroken, het is Friesland op z’n best. In andere beelden komt het menselijk ingrijpen duidelijker naar voren. Landschappen die worden gedomineerd door te grote bouwwerken, dertien-in-dozijn schuren of enorme verkeersprojecten. Ze passen niet bij het karakter van Friesland, in tegendeel, niet voor niets heeft Kessler een van de hoofdstukken in het boek genoemd naar die andere provincie met een F. Hij ziet het als de Flevolandisering van het landschap.
Meer lezen? Het complete interview staat in PF nr. 1, 2018. Het magazine is hier te bestellen.
