Rechtbank oordeelt: IISG maakt inbreuk op auteursrechten
Rechtbank oordeelt: IISG maakt inbreuk op auteursrechten
Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) had 221 foto’s zonder toestemming van fotograaf Kors van Bennekom op zijn website geplaatst. De Amsterdamse Rechtbank heeft die auteursrechtelijke inbreuk veroordeeld, maar de schadeclaim van 50.000 euro, ingediend door de fotograaf wegens auteursrechtinbreuk, afgewezen.
“Het IISG heeft 221 foto’s van de 300 zwart-wit foto’s die het instituut in bezit heeft op haar website weergegeven,” vertelt Joris van Bennekom, zoon van fotograaf Kors van Bennekom en werkzaam voor de Stichting Archief Kors van Bennekom. “Deze foto’s heeft het instituut grotendeels verkregen uit legaten. Het online weergeven van foto’s gebeurde zonder dat daarover is overlegd met Kors. De foto’s werden in klein formaat en in lage kwaliteit getoond. De naam van Kors werd wel bij de foto vermeld, maar veel bijschriften klopten niet en ook was de bestandsinformatie verdwenen. De foto’s werden weergegeven als public domain.” Vooral de wijze waarop de foto’s werden weergegeven steekt. “Je kunt nauwelijks meer het beeld onderscheiden. Het IISG heeft dat naar eigen zeggen gedaan om diefstal (downloaden, red.) te voorkomen. Maar ik hoef toch niet uit te leggen dat daarmee de integriteit van het beeld wordt aangetast?”
De kwestie begon te spelen nadat de stichting van van Bennekom eind 2013 werd benaderd door een doctorandus met het verzoek om een foto te mogen gebruiken als omslag voor zijn proefschrift. “Toen we afspraken wilden maken over de foto, bleek dat de man deze foto had gekocht via de website van het IISG. Je kon de foto via deze website downloaden op beeldschermformaat. Wilde je een groter bestand, dan kon je in een winkelmandje je bestelling plaatsen. Voor 36 euro ontving je dan een high res scan. Daarbij werd zelfs vermeld dat je zaken wat betreft copyright moest regelen met de rechthebbenden, maar dat het IISG bij een eventueel geschil niet zou bemiddelen.”
Volgens de rechtbank is er inderdaad sprake van auteursrechtinbreuk. Het IISG mag de foto’s, die het al van internet had gehaald, in de toekomst niet opnieuw in zijn online collectiecatalogus plaatsen. Doet het instituut dit wel, dan moet er een dwangsom van 250 euro per dag worden betaald. “In feite is dat natuurlijk een beetje raar,” aldus van Bennekom. “De rechtbank heeft voor deze inbreuken in het verleden geen bedrag kunnen vaststellen, maar voor eventuele toekomstige overtreding van de auteurswet wel. Het is net alsof je 221 keer door het rode licht rijdt en de politie zegt: die tellen we niet mee. Maar de 222ste keer moet je wel betalen.”
De stichting beraadt zich nog op eventuele vervolgstappen. “Het vonnis is wat dat betreft niet helemaal duidelijk. Daar gaat onze advocaat zich nog over buigen. Wat betreft het auteursrecht zijn we in het gelijk gesteld, maar verder wordt niet echt een knoop doorgehakt. Eigenlijk wel jammer, want dat is toch de reden waarom je naar de rechtbank gaat. De rechtszaak hebben we aangespannen vanwege principiële redenen. Kors en Ine hebben zich altijd ingezet voor de rechten van de fotograaf, zoals het verkrijgen van redelijke tarieven, gebaseerd op de Richtprijzen van de Federatie. De auteursrechten werden hier met voeten getreden. Het gaat om foto’s die Kors nimmer in opdracht van het IISG heeft gemaakt en toch werden de foto’s door het instituut verkocht. Dat is ware broodroof.”
In haar vonnis bevestigt de rechtbank dat archieven als het IISG het recht hebben om foto’s uit hun collectie te digitaliseren en door middel van een besloten netwerk (in het eigen gebouw) beschikbaar te stellen aan het publiek. Online beschikbaar stellen mag echter niet, omdat de Europese en Nederlandse wetgever er duidelijk voor gekozen hebben dat niet toe te staan. Overigens zijn de foto’s van Kors van Bennekom via de website van de stichting ook te zien. “Maar je kunt de foto’s feitelijk niet downloaden. Bovendien is in de foto’s meermaals de handtekening van Kors geplaatst,” legt Van Bennekom uit.
In een persbericht zegt Henk Wals, directeur IISG, over de uitspraak: ‘Het positieve van deze uitspraak voor de archiefwereld is dat archieven minder bang hoeven te zijn voor dit soort buitenproportionele claims en dat collectieve regelingen met organisaties als Pictoright mogelijk blijven. Maar het blijft een feit dat de huidige copyrightswetgeving een vervelende handicap oplevert voor erfgoedinstellingen en onderzoekers.’
Van Bennekom, in reactie: “Maar dankzij deze ‘vervelende handicap’ heeft het IISG wel een archief dat dankzij het auteursrecht ontstaan is, want als er geen auteursrecht was geweest waren al die boeken en foto’s niet gemaakt.”