Passie voor voetbal, fotografie en ondernemen
Begonnen als freelance ‘schoolfotograaf’ op de voetbalvelden bij amateurclubs, inmiddels zit hij wekelijks langs de lijn bij wedstrijden van Ajax en het Nederlands elftal: Stanley Gontha. En nog een verandering: vroeger werkte hij in zijn eentje, tegenwoordig heeft hij een team van 18 man werken bij het door hem opgerichte Pro Shots. Gontha zit 25 jaar in het vak en heeft foto’s èn anekdotes gebundeld in ‘25 jaar Voetbalfotografie’. Het boek komt 9 november uit.
Zijn carrière als (voetbal)fotograaf gaat van start toen zijn loopbaan als amateurvoetballer eindigt. “Ik had opeens zeeën van tijd over. Ik hoefde niet meer drie keer te trainen in de week. Ik was op zoek naar iets nieuws.” Het idee om te gaan fotograferen ontstaat na een bezoek aan een wedstrijd van Ajax. “Ik ging met een vriend mee, die dankzij bevriende connecties met een perskaart kon binnenkomen, zogenaamd als fotograaf. Dat kon toen, het was nog in de tijd van De Meer. Nu zou dat bij Ajax niet meer lukken.”
Het bezoek is aanleiding voor een nieuwe carrière. “Ik speelde al een tijd met het idee om een eigen bedrijf te starten. Ik wist alleen nog niet waarin. Op deze manier kon ik twee passies: voetbal en ondernemen, met elkaar combineren.” Een gewaagde zet van Gontha, helemaal omdat hij geen achtergrond heeft in de fotografie.“Tijdens mijn diensttijd heb ik wel een fotografiecursus gevolgd, maar dat was meer hobbymatig. Via de fotovakschool heb ik me verder geschoold.”
Daarnaast is het vooral een kwestie van oefenen en uitproberen.“De eerste foto’s heb ik gemaakt van een vrouwen softbalteam. Dat was grappig, de dames waren heel verbaasd dat ik foto’s ging maken; ze vroegen zich af wie ik was en wat ik daar kwam doen. Ik heb het team op de foto gezet en wat slagfoto’s gemaakt. De week erna ben ik teruggegaan met de foto’s, per setje verpakt in een pergamijn hoesje. Die setjes verkocht ik voor 17,50 gulden per stuk. Van de negen setjes heb ik er acht verkocht. De dames waren razend enthousiast. Hier is geld mee te verdienen, dacht ik.”
Daarna gaat hij langs bij zijn oude club en maakt daar foto’s van alle teams. Al snel volgen meer clubs. “Ik had een gigantische winkel bij me thuis, overal lagen setjes foto’s. De eerste jaren werkte ik heel omslachtig: zo moest ik bijvoorbeeld alle NAW – gegevens met een typemachine op acceptgiro’s tikken. Later werkte ik vanuit een database, dat ging veel sneller. Als ondernemer moet je dat soort dingen ook eerst uitvinden. Omslachtig, maar dat hoort erbij.”
Het aantal opdrachten neemt snel toe. “Ik pikte de opdrachten letterlijk van de straat. Het succes had ik ook te danken aan het gebrek aan concurrentie – ik maakte foto’s waar de gemiddelde fotograaf zijn neus voor op haalt.”
In 1994 krijgt zijn loopbaan als fotograaf een nieuwe boost, als hij voor het eerst als persfotograaf naar het WK in Amerika gaat. “Ik maakte destijds foto’s voor kleinere bladen. Niet voor de krant, dat had ook te maken met de aanlevertijden. Ik kon de foto’s pas de dag na de wedstrijd aanleveren. Het was mijn eerste grote toernooi, daarna gingen de zaken pas echt goed lopen. Ik hield me niet bezig met het verslaan van een wedstrijd, maar maakte stockbeelden – foto’s van voetballers met een bal aan de voet.”
Het jaar 2000 markeert een turning point voor Gontha. “Dit was ten tijde van de digitalisering van de fotografie. Dat bracht veel voordelen met zich mee: ik kon sneller beeld aanleveren en de kwaliteit van de beelden was beter. In het verleden moest ik voor een filmpje soms wel drie keer heen en weer rijden: om de rolletjes weg te brengen, dan terug om fotonummers uit te zoeken en vervolgens nog een keer om de foto’s op te halen.”
Met de opkomst van de digitale camera kwamen er ook online beeldbanken. “Klanten, die van mij een cd met foto’s kregen aangeleverd, kozen voor andere partijen met een online database, waar ze op elk moment foto’s uit konden downloaden. Ik verloor in korte tijd klanten terwijl ik me lange tijd qua aantal opdrachtgevers veilig waande. Ik ondervond immers nauwelijks concurrentie.”
Het omslagpunt begint ook met een verzoek van NOS. “Ze vroegen me of ik de beelden van de EK, gehouden in Nederland en België kon leveren. Dat kon ik, maar niet van alle wedstrijden. Ik ben daarom een samenwerking met een Engels bureau aangegaan. Nog diezelfde week kwam CanalPlus met hetzelfde verzoek: ik kon dezelfde foto’s tweemaal verkopen.”
Dat brengt Gontha op het idee om een zelf een database te starten. “Dat lukt niet in je eentje, daar heb je meer mensen voor nodig. Met een aantal mensen zijn we toen gestart met Pro Shots. Thuis had ik wel wat uit te leggen. Ik heb namelijk mijn hele portfolio meegenomen. Al het werk dat ik in al die jaren heb gemaakt, moest ik opeens met anderen delen. Maar dat was nodig voor het oprichten van de database.”
Pro Shots gaat in oktober 2000 van start. De competitie is al in volle gang. “Daardoor was het zoeken naar nieuwe klanten. Mensen kenden ons nog niet en wisten niet wat ze van ons konden verwachten. In eerste instantie hebben we vooral gekeken naar internetdiensten, voor kranten was ons niveau nog niet goed genoeg.”
Spits is de eerste krant die kiest voor de foto’s van Pro Shots. “Ook omdat we Spits garandeerden dat we geen foto’s zouden leveren aan concurrent Metro.” Later volgde De Gelderlander, een regionale krant. “Dat was heel belangrijk. De Gelderlander hebben we beloofd echt dedicated beelden te maken van de Gelderse clubs: Vitesse, NEC en de Graafschap. Het is belangrijk om te kijken naar de wensen van de klant. Dat zorgt uiteindelijk ook voor het spinwiel-effect.”
Nu zit Gontha gemiddeld twee keer per week langs de lijn. Zo’n 80 procent van zijn tijd besteedt hij aan ondernemen – administratie, managen, sales. “Maar daar kies ik zelf voor. Ik ben immers eigen baas.” Het verslaan van wedstrijden zorgt voor een mooie afwisseling. “Het leuke is de adrenaline die je ervan krijgt. Het is spannend: haal ik de deadline, heb ik goede foto’s die voor iedereen bruikbaar zijn…”
Ondanks de passie voor het voetbal, laat hij zich tijdens het fotograferen niet afleiden door emotie. “Daar ben ik tijdens een wedstrijd niet mee bezig, dat houd ik binnen. Maar ik voel het wel. Bijvoorbeeld toen we op het WK in de finalewedstrijd verloren van Spanje door een goal van Iniesta. Instinctief wil je de doelpuntenmaker in beeld brengen, maar ik realiseerde me toen dat het daar niet om ging: in een split second koos ik ervoor om de verslagen Oranjespelers te fotograferen. Toen besefte ik: shit, het is over en uit. Ik moest ook direct denken aan de mensen in Nederland, die op pleinen de wedstrijd stonden te kijken.”
Het boek bevat naast foto’s ook 23 anekdotes, persoonlijke belevenissen van Gontha. Bijvoorbeeld over de keer dat hij met Louis van Gaal in de lift staat. Of een mislukte fotoshoot voor Adidas, vanwege een woede-uitbarsting van Danny Blind. Het maakt de sterren van het voetbalveld menselijk. De verhalen vormen een mooie aanvulling op het beeldmateriaal en geven een klein inkijkje in het leven van een profvoetballer. Ook van Gontha zelf krijgen we een goed beeld: in drie verschillende interviews vertelt hij over voetbal, de fotografie en het ondernemen.
Meer informatie: www.25jaarvoetbalfotografie.nl.