De noorderling: ruwe bolster, blanke pit

Amsterdam Noord. Het heeft nooit echt bij de stad gehoord, het was altijd meer een dorp. Voor zijn afstudeerproject bracht Yves Galjé Noord en de noordeling in kaart. “Ik voel een band met die mensen. Ik ken Noord goed, heb er een kapsalon. Die zijn mijn ouders jaren geleden hier begonnen.” Zijn werk is samen met dat van 26 andere afgestudeerden van vrijdag 26 tot en met zondag 29 mei te zien in Bagage Loods 6 op het KNSM-eiland in Amsterdam.

Van kapper tot fotograaf. Beide een creatief en sociaal beroep. Toch is de weg naar fotografie niet helemaal gelopen zoals hij van te voren had verwacht. “De modefotografie leek me wel wat. Ik zag daarin ook een mooie combinatie met het kappersvak. Gaandeweg kwam ik er achter dat ik de documentaire fotografie veel interessanter vind. Voor mij draait het om echte mensen en echte verhalen. Ik heb een zwak voor de ‘gewone mens’, eigenlijk zelfs voor het volkse. Ik portretteer mensen en hun omgeving. Niet alleen de mens vertelt het verhaal, maar ook zijn omgeving. ”

Oude industrie

Het idee voor dit project ontstond geleidelijk. “Tijdens mijn studie aan de academie kregen we de opdracht om oude industrie te fotograferen. In Noord heb je het NDSM terrein. Ik heb oud-werknemers van de NDSM geportretteerd. Na dit project ging ik me verdiepen in Noord, ik las bijvoorbeeld het boek ‘Oerknal aan het IJ’ van Bas Kok. Daarin beschrijft Kok het ontstaan van Amsterdam, bezien vanuit Noord. Zijn beschrijving van noordelingen trof me. ‘Dit is wat ik wil laten zien,’ dacht ik.”

“Noordelingen zijn eigenzinnig. De echte ‘eilanders’ verhuisden begin 20ste eeuw naar de door Amsterdam gebouwde tuindorpen aan de overkant van het IJ. Net zoals de Britten hun ‘gajes’ naar Australië en Nieuw- Zeeland zonden, zo zette Amsterdam een uit plaatsingsbeleid op voor arme gezinnen uit de krottenwijken naar Noord. De socialistische opvoedkundige gedachte zorgde door de aanwezigheid van kerk, buurtverenigingen en werkgelegenheid voor saamhorigheid. Echter wel zonder café. Door zijn slechte reputatie en de eigenzinnigheid heeft Noord nooit bij de rest van Amsterdam gehoord.”

Analoog

“De mensen in Noord zijn van het type ruwe bolster, blanke pit. Ze lijken ruw, maar als je verder kijkt, zijn het zachte mensen. Daarom heb ik er ook voor gekozen om analoog te fotografen. Ik houd van de romige scherpte van film. Dat past perfect bij dit onderwerp. Mij ligt deze werkwijze ook beter. Ik moet niet zomaar ‘wegklikken’; ik heb rust en tijd nodig voor mijn foto’s. Daarom staat mijn camera op een statief.”

De noordelingen reageren verrassend goed op deze werkwijze. “Uiteindelijk zit ik vaak bij zo iemand thuis aan de koffie en krijg ik een heel levensverhaal te horen. Als kapper ben ik dat natuurlijk wel een beetje gewend, maar bij het fotograferen stellen mensen zich nog meer open. Ik had verwacht dat mensen afstandelijker zouden zijn.”

Trots

Wat opvalt aan de noordelingen is dat ze heel trots zijn op hun stadsdeel. “Ze spreken dit alleen niet uit. Ajax is bijvoorbeeld in Noord begonnen, evenals Fokker. Ik wist dat niet, Noordelingen lopen niet met hun trots te koop.” Ook het dorpse van het stadsdeel valt op. “Het zijn meer dorpelingen, mensen kennen elkaar hier en de samenhang is groter dan in de stad.”

Booming

Het dorpse karakter van Noord wordt echter bedreigd. Het stadsdeel is booming, er komen steeds meer mensen van buiten. Niet erg voor de ondernemer Galjé. Maar de oorspronkelijke bewoners maken zich zorgen. “Ze zijn bang dat de huizen straks niet meer te betalen zijn, dat ze hun buren niet meer kennen. Aan deze angst geven ze echter weinig uiting. Noordelingen laten dingen veelal gelaten op zich afkomen.”

Toerisme

Galjé is voornemens een boek uit te geven over het project. “Ik heb daarvoor al vier dummy’s laten maken.” De fotografie blijft hij combineren met zijn kapsalon. “De documentaire fotografie kan ik er goed naast doen. Het betekent hooguit dat ik wat langer met projecten bezig ben. Na dit project wil ik een boek maken over de kapsalon, klanten en werknemers. Mijn ouders zijn vijftig jaar geleden met de zaak begonnen, eerst in de Staatsliedenbuurt en later in Noord. In het boek wil ik een combinatie maken van oude en nieuwe foto’s. Ook ben ik enthousiast over nog een ander project. Over de gekkigheid van het toerisme. Toeristen hebben een bepaald beeld van Nederland. Ze worden met busladingen vol vervoerd naar plekken die voldoen aan dit beeld, zoals Volendam, Marken en de Zaanse Schans. Met dit project was ik tijdens mijn studie al bezig, het lijkt me leuk om hier verder aan te werken.” Meer informatie: www.yvesgalje.com.

Het werk van Yves is samen met dat van 26 andere afgestudeerden van vrijdag 26 tot en met 29 mei te zien In Bagage Loods 6, Amsterdam (Java-eiland), zie http://reveal-expo.nl/info.