NIEUWE VORMEN VAN FOTOJOURNALISTIEK
Tijdens de prijsuitreiking van de Zilveren Camera op 1 februari hield de Iraanse fotografe Newsha Tavakolian een toespraak over de toepassing van nieuwe vormen van fotojournalistiek. Pf heeft de toespraak vertaald en publiceert het als een interessant discussie stuk over de toekomst van de fotojournalistiek.
Welkom uwe Koninklijke Hoogheid, dames en heren, mijn collega-fotografen. Het is geweldig om hier voor jullie allemaal te zijn, maar zoals alle fotografen geef ik er de voorkeur aan dat mijn beelden het woord voeren. Ik denk dat ik, net als velen van jullie, in dit vak ben beland om de verhalen van anderen te vertellen en niet die van mezelf. Maar ik ben blij om hier te zijn!
Gefeliciteerd met de 70e verjaardag van de ‘Zilveren Camera’, een organisatie die rond dezelfde tijd is opgericht als het bureau waar ik deel van uitmaak, Magnum. Het is echt verbazingwekkend dat ons beroep zoveel mensen blijft inspireren. Het lijkt zelfs alsof fotografie populairder is dan ooit. En ik denk dat fotografie ook nog nooit zo democratisch is geweest. Afbeeldingen zijn overal; de nieuwe taal om jezelf uit te drukken voor de meeste mensen in de wereld is door middel van afbeeldingen en fotografie. Dit is geweldig nieuws voor ons allemaal. Het roept ook vragen op over de toekomst, over de toekomst van ons beroep.
Mijn naam is Newsha Tavakolian. Ik hou niet van labels en definities. Dat heeft te maken met het land waar ik ben geboren en blijf leven. Ik ben Iraans en zelfs door mijn nationaliteit aan te geven, zullen velen hun mening gereed hebben, door alleen maar dat ene woord te noemen.
Ik ben verbonden aan Magnum Photos, het legendarische collectief van Henri Cartier-Bresson en Robert Capa; twee mannen die in veel opzichten de manier hebben gedefinieerd waarop we naar hedendaagse fotografie kijken. Capa wordt gezien als een van de grondleggers van de fotojournalistiek, Cartier-Bresson een belangrijke invloed op meer artistieke fotografie. Gedurende 70 jaar in Magnum is er een discussie geweest over wat belangrijker is, fotojournalistiek of een meer artistieke manier om naar de wereld te kijken.
In het verleden werden Magnum-fotografen meestal geassocieerd met serieuze zwart-witfotografie. Dit is niet meer het geval. Bij Magnum bestaat het besef dat, als we willen overleven in deze veranderende wereld, sommige tradities terzijde moeten worden geschoven.
FOTOJOURNALISTIEK
De fotojournalistiek en de regels van de fotojournalistiek waren en zijn nog steeds heilig voor mij, de meeste van hen tenminste. Toen ik op mijn 16e begon als jonge fotograaf, werd mijn camera mijn manier om te ontsnappen aan de labels die mijn leven in Iran voor mij in petto had: opgroeien, naar de universiteit gaan, trouwen en kinderen krijgen.
Het mooie van goede fotojournalistiek is dat je erop kunt vertrouwen dat het de waarheid weerspiegelt. Mensen geloven ons, omdat ze weten dat we ons houden aan de industrienormen van de fotojournalistiek. In tijden van verkeerd nieuws moeten we zo waarheidsgetrouw mogelijk zijn.
In ruil daarvoor geeft de camera ons toegang tot werelden die we ons nooit hadden voorgesteld. Toen ik begin twintig was, was mijn camera mijn paspoort om door Iran en het Midden-Oosten en nu de wereld te reizen. Er waren toen niet zoveel vrouwelijke fotografen in Iran, misschien een handjevol. Dus ik heb snel een ander label verdiend van mijn collega’s, dat van ‘vrouwelijke fotograaf’. En toen ik in 2003 internationaal begon te werken aan de oorlog in Irak, werd ik de ‘vrouwelijke fotograaf uit Iran’. Als mijn werk op de cover van Newsweek stond, zeiden mijn collega’s: “Hé! Dat is Newsha Tavakolian, de vrouwelijke fotograaf uit Iran.” Alsof je ook zou zeggen: “Daar is James Nachtwey, de mannelijke fotograaf uit de Verenigde Staten!”
REGELS
‘Fotojournalist’ kan ook een label zijn. De regels die we voor elkaar hebben gemaakt, zijn ons morele kompas. Maar een kompas mag geen verstikkende rechte jas worden. Als ik het heb over het overschrijden van grenzen in de fotografiewereld, bedoel ik natuurlijk nooit dat valsspelen op enigerlei wijze toelaatbaar is. Het verwarren van het publiek en het verkeerd voorstellen van de werkelijkheid is nooit toegestaan in de fotojournalistiek. Ik wist zeker dat ik nooit iets zou veranderen aan de manier waarop ik als fotograaf werkte.
Tegelijkertijd kun je je als individuele fotojournalist aan de regels houden, maar dat betekent niet dat redacteuren altijd meespelen. Ze willen constante verandering, soms maken ze het zelf. Toen ik een serie maakte over de Iraanse middenklasse, die het ‘Blanco pagina’s van een Iraans fotoalbum’ noemde, publiceerde een krant het werk. Maar ze selecteerden enkele individuele verhalen en gaven een kop die zei: ‘Seks, sigaretten en hoofddoekjes in Iran’. Werken met regels betekent vaak ook dat de afbeeldingen die we produceren in een bepaald format moeten passen. Toen ik ouder werd, besefte ik dat dit ook betekende dat meer abstracte verhalen – over gevoelens, of een veranderende samenleving – niet altijd in het format pasten. Terwijl dit lang in mijn achterhoofd lag, begon ik echt na te denken over de beperkingen van de fotojournalistiek toen ik verbannen werd van werken in Iran.
In 2009 gingen Iraniërs de straat op tijdens nooit eerder vertoonde grote demonstraties zonder tegen de regering. Wat al snel bekend werd als de ‘groene revolutie’, veranderde in botsingen met veiligheidstroepen. … Het laatste beeld dat ik nam was dat van een man die zijn gezicht bedekte toen hij mijn camera zag. Een dag later stuurde het ‘ministerie van islamitische cultuur en begeleiding’ een sms-bericht naar alle fotojournalisten die voor buitenlandse media in Iran werkten en zeiden: ‘je mag niet langer foto’s op straat maken.’
VERANDERING
Het vertellen van verhalen is moeilijk, vooral als je geen toegang hebt, of, in mijn geval, van de straat bent geweerd … Maar de tijd stond aan mijn kant en stond eigenlijk aan de kant van ons allemaal. Ik denk dat we allemaal het geluk hebben om in een tijd te leven waarin er zoveel nieuwe manieren zijn om verhalen te vertellen.
Soms heb je geen voorrecht om te kiezen, maar verandering word je opgedrongen. Toen ik niet mocht werken, besloot ik verder te gaan dan het klassieke idee van de fotojournalistiek. Ik stapte uit mijn comfort zone en begon te werken aan een thema dat mij al langer bezighield, maar waarvoor ik nog nooit een format had gevonden. In Iran mogen vrouwen niet solo zingen, maar velen doen dat in het geheim.
Dit is typisch een verhaal dat niet werkt in de klassieke benadering van de fotojournalistiek in Iran. Vrouwenzangers geven concerten, maar alleen voor vrouwen, en het publiceren van die afbeeldingen levert problemen op voor hen.
In plaats daarvan besloot ik hun portretten te maken, op een podium dat ik voor hen had gemaakt. Ik ging ook op pad om imaginaire cd-hoesjes te maken voor hun albums die nooit in Iran mogen worden gedistribueerd. Ik noemde het project ‘Listen’. Tijdens de tentoonstelling deelde ik duizenden echte Cd-hoesjes uit met de omslagfoto’s van hun albums, maar er zat geen CD in.
Ik moet toegeven dat ik extreem nerveus was toen ik het werk presenteerde. Het duurde een tijdje voordat het werd geaccepteerd, mijn collega’s fotojournalisten zeiden dat dit geen fotojournalistiek was, maar voor mij ging het om de inhoud. De manier om een verhaal te vertellen was meer van belang dan de vorm. In de loop der tijd werd dit mijn manier van werken, persoonlijke verhalen vertellen buiten de oude grenzen om, en tegelijkertijd opdrachten van tijdschriften aannemen om gebeurtenissen in de wereld te documenteren.
Het beste is dat niemand verward is over welk werk artistiek is en welke werken fotojournalistiek zijn. Mensen zijn aan beelden gewend geraakt en zij kunnen het verschil zien.
Nu, tien jaar later, deel ik mijn tijd tussen klassieke fotojournalistieke projecten en meer artistieke. Ik blijf reizen naar conflictgebieden, maar hou ook van werken aan onderwerpen die geen deadline hebben en waar ik degene ben die het kader bepaalt. Momenteel werk ik aan videokunst, wat voor mij heel nieuw was, maar ook een veelbelovend verhaal-vertellend medium.
CONCLUSIE
Zoals ik al zei, hou ik niet van labels. Ik denk dat we geluk hebben om te leven in een tijd waarin zoveel meer mogelijk is, zonder dat we worden bekritiseerd voor het verlaten van de oude formatten.
Wat belangrijk is, is om betekenis en een doel te leggen in je werk en diep in jezelf te graven en jezelf afvragen: waar praat ik graag over? Hoe je het verhaal vertelt doet er niet meer toe. Voel je vrij, om elk verhaal te vertellen dat je wilt.
Newsha Tavakolian https://www.newshatavakolian.com/