Wat neem je mee als je alles achter moet laten?
ImPORTRAITS is een serie portretten van mensen die naar Zwitserland zijn gevlucht. Gabriel Hill, portretfotograaf, heeft een studio pal naast een gebouw waarin vluchtelingen worden opgevangen. “Ik zie ze elke dag als ik naar mijn werk ga, zie hoe ze leven. De vluchtelingencrisis raakt me en ik wilde iets doen om de vluchtelingen te helpen. Beelden zijn sterker dan woorden, daarom wilde ik iets doen met portretten.” De vluchtelingen zijn geportretteerd met hun meest dierbare bezit.
“Basel huisvest drie wereldwijde spelers in de farmaceutische industrie (Roche, Novartis en Syngenta). Ik fotografeer dagelijks de leidinggevenden van deze bedrijven. Ik heb het altijd raar gevonden om aan de ene kant te werken met mensen die meer bezitten dan het gros van de mensen op aarde en aan de andere kant vluchtelingen te zien die bijna niets bezitten. Een interessant maar treurig contrast.
Dramatische beelden
“Er zijn miljoenen afbeeldingen en portretten van vluchtelingen, maar meestal zijn dit heel dramatische beelden. Mensen met smerige kleding in een vluchtelingenkamp. Natuurlijk moeten deze beelden getoond worden, over het leven in een kamp en de reis die deze mensen afleggen. Maar ik heb wel het gevoel dat fotografen deze mensen vastleggen op hun meest slechte moment: uitgeput, bang, naakt enzovoorts. Ik vraag me af of deze mensen, wanneer ze zouden willen, wel kunnen weigeren dat er op zo’n moment foto’s van ze wordt gemaakt.”
Denken als een vluchteling
“Ik heb voor een andere aanpak gekozen. Ik wil vluchtelingen laten zien met trots en zonder drama. Om je in te kunnen leven in een ander moet je wat van deze persoon afweten. Daar wil ik met mijn foto’s voor zorgen. Het is ook makkelijk om je te verplaatsen in een ander wanneer je iets met elkaar gemeen hebt. Zo is het idee ontstaan om de vluchtelingen met hun belangrijkste bezit te fotograferen. Wanneer je mijn portretten hebt gezien, denk je waarschijnlijk ‘wat zal ik meenemen als ik huis en haard moet verlaten?’ Je wordt zo getriggerd om, ook al is het maar heel even, te denken als een vluchteling. Natuurlijk ben jij niet in gevaar en zelfs wanneer we de gevaren van het vluchten buiten beschouwing laten – hoe moeilijk moet het zijn om alles achter te moeten laten?”
Theezakjes
Qua dierbaarste bezit zijn er wel wat verschillen. Sommige mensen gaan voor iets praktisch als een telefoon, anderen kiezen voor iets met sentimentele waarde, zoals een foto. “Wat je meeneemt ligt denk ik aan de situatie waarin je je bevindt. Heb je veel tijd van te voren om te plannen of moet je in allerijl vertrekken? Ik heb een Russische vrouw gesproken die zestig jaar geleden uit Rusland is gevlucht. Haar moeder pakte als eerste een bontjas en vier zakjes thee in. Ik vroeg me af waarom, vooral de theezakjes vond ik apart. Maar dankzij die zakjes kon haar moeder iemand op het station omkopen, zodat ze zich konden verstoppen in een trein.”
“Taghi nam drie foto’s mee uit zijn kindertijd. Op Facebook vroeg iemand na het zien van de foto zich af waarom hij de foto’s van hemzelf had meegenomen. Een narcistisch persoon? Maar de foto’s deden hem ook denken aan zijn kindertijd, toen alles nog oké was.”
Bij ImPORTRAITS hanteert Gabriel een duidelijke stijl. Achtergrond en belichting zijn hetzelfde en ze kijken allen in de camera. Waarom heeft hij hiervoor gekozen?
“Mijn werk heeft een zekere ‘look and feel’. Ik houd van een schilderachtige uitstraling. Grote inspiratiebron is Annie Leibovitz. Haar kenmerkende beelden met geschilderde achtergronden, gemaakt door Sarah Oliphant, hebben altijd een klassieke uitstraling, met sterke poses en expressie. “Ik werk nu al een aantal jaar met achtergronden van Oliphant. Ze zijn tijdloos en leiden niet teveel af van de geportretteerde. Ook doen ze denken aan de tijd van de Renaissance. Dat is een andere inspiratiebron: het werk uit de tijd van de Barok en de Renaissance. Qua lichtgebruik kijk ik veel naar Rembrandt en Caravaggio. Dat barokke gevoel heb ik mijn portretten trachten mee te geven.”
Contact
Ik heb de vluchtelingen zittend aan een tafel gefotografeerd. Ik ben tegenover ze gaan zitten en heb hen gevraagd hun verhaal te vertellen. Gaandeweg heb ik foto’s gemaakt. Ook al heb ik een aantal heel mooie beelden gemaakt van momenten dat mensen niet de camera inkeken, toch heb ik voor het tegenovergestelde gekozen. Met deze foto’s wil ik mensen contact laten maken met vluchtelingen. Dat gaat het beste wanneer mensen je aankijken.”
“Door de vluchtelingen telkens op dezelfde manier te portretteren, benadruk ik op subtiele wijze dat de verhalen van deze mensen inwisselbaar zijn. Je kunt de gezichten en namen veranderen, maar hun verhalen komen grotendeels overeen. Net zo als de items die ze hebben meegenomen. Mensen lijken meer op elkaar dan ze misschien willen toegeven.”
ImPORTRAITS omvat meer dan alleen beelden. Gabriel is voornemens een fotoboek te maken van het project. De opbrengst komt ten goede aan de vluchtelingen. Meer informatie: www.importraits.ch/.
