Making the Invisible Visible & Keep an Eye

Making the Invisible Visible

 In de Zwijger in Amsterdam was gisterenavond (donderdag 5 november 2015) een avond georganiseerd door de World Press Photo over het bedrijfsleven als opdrachtgever.

Het al jaren bekend dat de traditionele media zoals kranten en opiniebladen niet meer de lucratieve opdrachtgevers zijn die ze in de jaren negentig waren. Fotografen zoeken hun heil bij overheidsinstanties, NGO’s en bedrijven. Het euvel is dat daarmee ook de onafhankelijkheid van het journalistieke werk in het geding kan komen. Als je voor een ngo fotografeert, zullen zij toch vaak vragen om juist niet de misstanden waarin zij werken in beeld te brengen, maar de lachende gezichten van kinderen die zij helpen. Het gevaar is dat je dan als fotograaf propagandamateriaal aan het maken bent. Dit zou theoretisch alleen nog maar erger zijn als een bedrijf in het geding is. Die zit niet te wachten op negatieve beeldvorming.
Dit was de reden van de WPP om nu een keer een positief verhaal te brengen. Het bedrijf Gupta Strategists, een Nederlands medisch consultatie firma gaf aan vier fotografen verdeeld over vier landen de opdracht om de medische hulpverlening in beeld te brengen. Het bijzondere was dat ze volledige vrijheid kregen om hun eigen verhaal te vertellen. Ashnu Gupta, de oprichter van Gupta Strategists vertelde hier zelf over: “We wilden de intieme momenten en emoties laten zien, want verder staan onze rapporten vol met statistieken en dat spreekt niet tot de verbeelding. We wilden de ervaringen van patiënten die zij met de medische hulpverlening hadden in beeld zien.”
Een van de fotografen was Marizilda Cruppe uit Brazilie: ”Ik heb zestien jaar voor kranten gewerkt en heb daarna veel voor NGO’s gewerkt. Ik was bang dat ik mijn journalistiek vrijheid zou verliezen, maar ik merk nu dat ik vanuit dezelfde ethiek en de zelfde normen over fotografie kan blijven werken. Toen ik voor een bedrijf de dengue koorts mocht vastleggen bleek ook dat ik veel meer toegang kreeg als toen ik voor de krant werkte.” Lourdes Segade uit Spanje vertelde dat de briefing van Gupta heel open was. Justyna Mielnikiewicz uit Polen werkte in Georgië vertelde dat ze goede afspraken kon maken met de patiënten, vaak kinderen en hun ouders.”Het was in het begin heel emotioneel maar ik raakte er aangewend. Wij waren heel vrij in ons werk en Gupta gaf ons veel respect.”
Donald Weber die de Masterclass aanvoerde, zei dat in het debat dat zij onderling hadden duidelijk werd, dat welke opdrachtgever je ook hebt als fotograaf, je je eigen ethisch richtlijnen moeten hebben. De gouden oude Eugene Smith, de godfathter van het foto-essay, werd er bijgehaald met een vrij geïnterpreteerde quote. “Ik ben een journalist die feiten verzameld en de kunstenaar die ze interpreteert.” (In het echt gaat de quote iets anders, maar dat maakt niet uit in dit verband). Ashnu Gupta voegde er aan toe dat je open moest staan voor het verhaal dat je ging vinden en dat je niet met een vooraf vastomlijnd idee te werk moest gaan. Hij wilde dat de fotografen daarin heel open te werk gingen.
Het Gupta verhaal is een mooi voorbeeld van een bedrijf dat de ingehuurde fotografen een goede opdracht geeft en hen daarin in hun waarde laat. Je kunt je ook afvragen of de fotojournalist bij een krant meer vrijheid en onafhankelijkheid zou hebben. Vaak hebben de media een niet uitgesproken code voor wat zij willen zien en waar zij de lezers mee willen confronteren. Wellicht is die onafhankelijkheid van de pers misschien helemaal niet groot als wordt aangenomen en zou het bedrijfsleven wel eens transparanter kunnen zijn. Toch ook wel jammer dat op zo’n avond een enkel bedrijf wordt bejubeld en er geen interessant debat ontstaat. Dan had ik liever een aantal NGO’s, een paar opiniebladen en ander media op het toneel gezien, waaruit dan een interessante tegenstelling zou kunnen voorkomen. Is het Gupta verhaal een trend, die navolging gaat vinden? Wordt dit het ei van Columbus en de toekomst van de fotojournalistiek? We moeten het nog zien; duidelijk is wel dat een fatsoenlijke reportage niet meer betaald kan worden door de armlastige media. Het probleem echter van de Gupta foto’s is dat ze geen onderdeel gaan vormen van het maatschappelijk debat. De doelgroep van de foto’s is beperkt tot medisch medewerkers en de CFO’s van medische bedrijven. De vraag is of zij beïnvloed gaan worden door het beeldmateriaal.
 

Keep an Eye

Een paar verdiepingen hoger werd de Keep an Eye Fotovakschool Grant 2015 uitgereikt aan drie prijswinnaars. De eerste prijs van € 7000 werd gewonnen Misha Pipercic, met zijn project Bosnische droom.  De tweede prijs van € 2000 werd gewonnen door Jay Tang, met zijn project Son, this is your home, en de derde prijs van € 1000 werd in de wacht gesleept door Annemoon van Hemel, met haar project Geraakt door water, portretten van dijkgraven.
De jury, die bestond uit Ellen Dosse, Theo Audenaerd en Ahmet Polat, schreef in haar rapport o.a. het volgende “De relevantie voor de maker is vaak wel duidelijk, maar de vraag is of het beeld dat communiceert wat de fotograaf ermee bedoeld heeft. Waarom wordt er zo vastgehouden aan boeken in deze tijd van multimediale trajecten, vragen wij ons af. De ideeën en de projecten die gepresenteerd zijn, passen wel perfect binnen de huidige tijd van storytelling.” Dus met andere woorden: waarom zou je niet de huidige middelen toepassen om je (vaak jonge) publiek te bereiken. Het is duidelijk dat de studenten in de fotografie niet alleen moeten leren om foto’s te maken, ze moeten ook begrip hebben van de functie die de beelden hebben in de maatschappij. Hoe bereik je je publiek en wat wil je ermee beogen? Dat maakte Jan Banning, die dit voorafgaand aan de prijsuitreiking duidelijk maakte in zijn lezing over zijn project Law and Order (waarvan uitgebreid verslag in het decembernummer van Pf). Je moet jouw foto’s een onderdeel laten zijn van het publieke debat. Pas dan heeft de fotografie zin. Fotografie moet ook een onderdeel zijn van een groter onderzoek naar feiten, op wetenschappelijke basis. En dit sluit mooi aan bij het Gupta verhaal, die hun grafieken laten ondersteunen door relevant beeldmateriaal. De fotograaf, maar beter gezegd de kunstenaar, moet al zijn middelen inzetten om zijn verhaal te vertellen, en niet gevangen blijven in de droge feiten van de werkelijkheid. Dit sluit mooi aan bij de woorden van onze grote voorganger Eugene Smit, die eens het volgende zei: “Ik word constant heen en weer geslingerd tussen de gewetensvolle journalist die de feiten weergeeft en de creatieve kunstenaar die  noodzakelijkerwijs op poëtische gespannen voet staat met de literaire feiten.”