Magie en schoonheid van vervuiling
Magie en schoonheid van vervuiling
In ‘The Hand of Man’ laat milieuactivist J Henry Fair de magie en schoonheid van milieuvervuiling zien. Met de abstracte en kleurrijke foto’s hoopt Fair toeschouwers niet alleen aan het denken te zetten, maar ook aan te sporen tot actie. Bijvoorbeeld door het veranderen van ons koopgedrag. De expositie is van 13 juni tot en met 1 augustus 2015 te zien bij de Eduard Planting Gallery in Amsterdam.
Fair, die zijn carrière begon als portretfotograaf, start in 2000 met de eerste serie luchtfoto’s, waarin hij de schadelijke effecten van onze consumptie toont. “Ik heb altijd al mijn talenten willen gebruiken om een verhaal te vertellen over ons in gevaar zijnde ecosysteem. Met kunst kun je mensen op een andere manier raken dan met een dialoog. Maar het is lastig om kunst te maken die niet alleen nieuw, uniek en boeiend is, maar ook nog eens mensen aan het denken zet.”
De foto’s van Fair, kleurrijk en abstract, laten een bizarre schoonheid zien. De schoonheid van afval en milieuvervuiling. Een eerste blik op de foto’s laat de toeschouwer in twijfel achter: hoe worden deze wonderlijke patronen gevormd? Hoe kan afval en verwoesting mooi zijn?
Fair maakt zijn foto’s vanuit de lucht. Hoe is dit idee ontstaan? “De dingen die ik wil fotograferen zijn vaak verborgen uit het zicht of bevinden zich op afgelegen plaatsen. In een vliegtuig kan ik over de hoogste hekken kijken, grote afstanden overbruggen en zie ik wat voor de meeste mensen is afgeschermd. Een keer zag ik tijdens een transcontinentale vlucht een fantastisch beeld van een energiecentrale in de mist. Die foto kun je ook zien in mijn boek ‘The Day after Tomorrow: Images of our Earth in crisis’, dat in 2011 verscheen,” voegt hij toe. “Geen probleem, ik huur wel een vliegtuig, dacht ik toen. Het is alleen wel een beetje een kostbare onderneming.”
‘The Hand of Man’ is het vervolg op een eerdere serie ‘Devastion from Above’, een expositie die in 2011 te zien was in Amsterdam. Wat is het verschil tussen beide series? “Devastion from Above was een serie van abstracte, expressionistische foto’s van giftige werkterreinen,” vertelt Fair. “Deze nieuwe serie is een vervolg hierop, waarbij ik meer focus op grafische, herkenbare thema’s. Hierbij kunnen we de polyurethaan fabriek herkennen, evenals de signaaltoren voor het treintje dat dienst deed bij de mijn. Het is zowel een evolutie van de visie als een natuurlijk vervolg op het eerste project.”
In plaats van een harde confrontatie, kiest J Henry Fair ervoor om vanuit de lucht de bizarre schoonheid van afval te laten zien. De intrigerende foto’s hebben een rijk kleurenpalet. Wat wil hij bereiken met zijn fotografie? “Alles wat we kopen heeft een verborgen kostenplaatje voor het leven op onze planeet. Deze kosten zijn vaak niet opgenomen in de verkoopprijs.. De situatie waarin we leven is kritiek, maar we kunnen deze met zijn allen beïnvloeden door het veranderen van ons koopgedrag. Hiermee kunnen we producenten dwingen hun productiemethoden te veranderen. Ook kunnen we van regeringen eisen dat ze door middel van regelgeving onze kinderen beschermen.”
Aan het maken van foto’s gaat veel onderzoek vooraf. Hoe weet Fair waar hij moet zijn voor de bijzondere beelden? “Soms krijg ik ideeën voor foto’s na een bezoek aan een industrieel terrein. In andere gevallen begin ik met een interesse voor een bepaalde industrie en haar impact. Daarnaast ben ik me bewust van milieuproblemen die spelen: ik probeer foto’s te maken die sociale en politieke trends kunnen beïnvloeden. Het proces begint met een uitgebreid onderzoek: om wat voor industrie gaat het, wat zijn de milieueffecten van hun handelswijze, welke bedrijven zijn er en waar zijn die te vinden? Dan stel ik vragen aan milieuactivisten, mensen afkomstig uit de industrie of mensen die in de buurt wonen. Op het laatst benader ik de plekken op verschillende manieren en vanuit diverse oogpunten: ik rijd er omheen, vlieg er overheen of huur een boot en dobber rond.”
Is het lastig om toestemming te krijgen om over de verschillende industriegebieden te vliegen? “Ach, het is makkelijker om te vragen om vergeving dan om toestemming te krijgen.”
Fair is sinds 2000 bezig met het in beeld brengen van de effecten van onze consumptiemaatschappij. Hoe heeft dit zijn eigen leven beïnvloed? “Inzicht in de effecten van onze levenswijze in het algemeen en bepaalde producten of materialen in het bijzonder kan mijns inziens twee effecten te beweeg brengen: of een verandering in gedrag om zo je persoonlijke ‘voetafdruk’ (effect dat jouw gedrag heeft op onze planeet) te verkleinen, of ontkenning in een poging het gevoel van dissonantie te voorkomen. Deze dissonantie is het gevolg van het besef dat jouw gedrag schade berokkend aan anderen. Dit besef heeft mijn leven in ieder geval sterk beïnvloed: ik koop niets dat ik niet nodig heb, weiger verpakkingsmateriaal, probeer de CO2 footprint veroorzaakt door transport en het verwarmen van mijn huis te minimaliseren, gebruik alleen biologische producten, lift om op mijn plaats van bestemming te komen, gebruik zo min mogelijk papier en ik ben vegetariër. De lijst wordt alleen maar langer, het wordt bijna een obsessie.”
Meer informatie: http://jhenryfair.com/aerial/ en www.eduardplanting.com.