Luminar 4 of Landscape Pro 3?

De nieuwste versies van beeldbewerkingsprogramma’s als Luminar en Landscape Pro zijn opvallend anders dan populaire rawconverters als Lightroom en Capture One. Met behulp van ‘artificial intelligence’ willen ze het voor gebruikers makkelijk maken om hele delen van de foto moeiteloos te vervangen en ze instagrammabel te maken. Hoe goed werkt dat en wat betekenen deze kunstmatige werelden die ermee ontstaan voor de toekomst van de fotografie?

Fotografen liegen de waarheid. Dat was al zo toen foto’s nog op glasplaten of ander analoog materiaal werden gemaakt. De keuze van het onderwerp, het standpunt, de compositie en het licht, wat je laat zien en wat je weglaat, het geeft allemaal bedoeld of onbedoeld een lading aan een foto. Beeldmanipulatie is ook al bijna even oud als de fotografie zelf. Stalin liet zich een kleine eeuw geleden op foto’s al mooier maken en voormalige medestanders die in ongenade waren gevallen van opnames verwijderen. De digitale fotografie heeft daar in principe niet veel aan veranderd. Hooguit is het manipuleren van beeld makkelijker geworden en kan nu bijna iedereen het, terwijl dat in het analoge tijdperk nog werk voor specialisten was. Veelgebruikte softwarepakketten als Lightroom of Capture One zijn echter niet bedoeld voor beeldmanipulatie, maar voor het ontwikkelen van beeld, om kleur, contrast en scherpte in het beeld te optimaliseren. In dat opzicht verschilt het digitale proces niet veel van het analoge, ook al gebruiken we nu een sensor en een computer met monitor in plaats van film en een vergroter in een donkere kamer. Toch lijkt er wel langzaam een kentering aan te komen.

Artificial intelligence

Programma’s als Landscape Pro en Luminar claimen dat ze dankzij artificial intelligence en machine-learning beter in staat zijn om onderwerpen te herkennen, delen van het beeld te maskeren en te vervangen door andere. Het vervangen van een grijze lucht door een blauwe met wolken is met deze programma’s heel eenvoudig. Voor commerciële fotografen kan dat een uitkomst zijn, als de omstandigheden tijdens een opnamesessie niet optimaal waren en de beelden niet kunnen worden overgemaakt. Waar dit soort programma’s waarschijnlijk meer voor gebruik zullen worden, is voor social media. Op de best scorende instagram accounts is het vrijwel altijd zonnig of gaat de zon net onder. Dit soort beelden maak je met Luminar en Landscape Pro heel eenvoudig, hoe somber het weer ook was. Daarin verschillen ze toch wel van Photoshop. Een lucht veranderen is met Photoshop ook prima te doen, al moet je met bomen in de voorgrond wel veel aandacht en tijd besteden aan het maken van een goed masker. In Luminar en Landscape Pro gaat dat bijna helemaal automatisch en beide programma’s gaan vervolgens ook nog een flinke stap verder. Ze passen namelijk de rest van het beeld ook aan. Kies je voor een blauwe wolkenlucht, dan zie je die deels terug in reflecties op het water. Kies je voor een warme zonsondergang, dan krijgt de rest van het beeld ook een gouden gloed. Moeiteloos ontstaan op deze manier beelden die zo in een dramatische fantasy-film kunnen. Eigenlijk kost het meer moeite en vooral veel zelfbeheersing om subtiele veranderingen aan te brengen die de opname enkel versterken en niet volledig veranderen in iets dat nooit bestaan heeft.

Landscape Pro 3

Anthropics is het bedrijf achter Landscape Pro 3. Het programma heeft een intuïtieve interface die wel heel sterk afwijkt van gangbare beeldbewerkingsprogramma’s. Na het openen van het beeld in Landscape Pro kom je namelijk direct in een venster terecht waarin je gevraagd wordt om labels te plaatsen op de verschillende onderdelen van de opname: lucht, water, bergen, gras, planten, personen, gebouwen, objecten. Er is zelfs een label voor ‘Sky Reflection’. Het programma zet deze labels vervolgens zelf om in maskers die daarna nog handmatig verfijnd kunnen worden. In de volgende stap geef je aan waar de horizon zich bevindt. Pas daarna kom je in het gedeelte waar je het beeld kan bewerken. Er zijn twee opties om het hele beeld te bewerken: ‘Global Presets’ en ‘Whole Picture’. Met Global Presets kan in een klik het beeld een compleet andere lucht en sfeer krijgen. Whole Picture biedt de keus om te werken met presets of met sliders. De presets zijn snel en makkelijk, de sliders geven meer controle. De sliders in ‘Whole Picture’ komen nog het meest in de buurt van de instellingen van programma’s als Lightroom en Capture One en zijn een goed startpunt voor globale aanpassingen. Naast Whole Picture zijn er ook tabbladen voor ieder van de afzonderlijke gebieden in de foto. Ook die bieden weer presets en sliders. Kies je voor een preset, dan kan je daarna naar de sliders gaan om de presets nog wat te verfijnen. Verder heeft het programma ook nog tabs voor het aanpassen van zaken als de lucht, de sfeer, het weer of het licht. De optie Sky is in veel gevallen beter dan Global Presets om de lucht te vervangen omdat de aanpassingen subtieler zijn. In Sky is er de mogelijkheid om eigen luchten toe te passen en om te kiezen voor het enkel veranderen van de lucht of het laten aanpassen van het hele beeld aan de nieuwe lucht.

Luminar 4

Luminar van Skylum Software is er al in versie 4. Dit programma lijkt op het eerste gezicht wat meer op een traditionele rawconverter met aan een kant de kleine plaatjes van de geselecteerde beelden en aan de andere kant de tabs met de verschillende bewerkingsmogelijkheden. Dat Luminar toch een heel ander programma is, is bijvoorbeeld te zien aan de onderbalk met de ‘Luminar Looks’. Dit zijn presets voor verschillende onderwerpen. De Luminar Looks bevat secties als Street, Landscape, Portrait en Dramatic. Binnen Landscape kan je dan weer kiezen uit presets als Autumn Colors, Deep sky of Morning Fog. In de rechterbalk met gereedschappen zitten ook opmerkelijke zaken als AI (artificial intelligence) Verbeteren en AI Structuur. Onder de sectie Creatief zitten de opties AI Lucht Vervangen, AI Uitgebreide Lucht en Mystiek. Luminar is niet enkel een programma voor landschapsfotografen. Het heeft ook AI instellingen voor portretten. Het grote verschil met Landscape Pro is dat Luminar helemaal zelf de maskers aanmaakt voor het vervangen van luchten. Dat werkt ongelooflijk goed en veel sneller en simpeler dan bij Landscape Pro. Daar staat tegenover dat Landscape Pro je meer controle geeft over de verschillende onderdelen van het beeld, omdat die tenslotte allemaal apart gemaskerd zijn.

Gebruiksgemak

Beide programma’s, Luminar 4 en Landscape Pro 3, bieden veel gebruiksgemak. Alles wat je met deze programma’s kan, kan vermoedelijk ook wel in Photoshop. Maar het gemak en vooral de snelheid waarmee je hele uitgebreide en complexe veranderingen in een opname kan aanbrengen zijn ongekend. In dat gemak zit ook het grote gevaar van deze programma’s. Want het is maar al te makkelijk om volledig door te slaan en compleet psychedelische beelden te creëren. Met iets meer zelfbeheersing kunnen opnames van een grijs landschap in een halve minuut worden omgetoverd in een (bijna) geloofwaardige zonnige foto met een blauwe wolkenlucht. Dat is ideaal voor influencers op social media. Maar het maakt de fotografische werkelijkheid wel heel maakbaar en het roept de vraag op wanneer een foto ophoudt een foto te zijn.