Het portret als verhaal
In het hart van Amsterdam ligt The Silver Portrait Store: een studio waarin mensen zichzelf en hun dierbaren tijdloos kunnen laten portretteren met een techniek van honderd jaar geleden. De klanten zijn particulieren en komen van over de hele wereld voor een uniek portret.
Door Robert Theunissen
De studio wordt gerund door Annemarie van der Heijden en Barend van Herpe. Zij studeerden allebei aan de Gerrit Rietveld Academie. Barend van Herpe studeerde eind jaren ‘80 af in fotografie. Annemarie van der Heijden begin jaren ‘90 in Fashion Design. Haar eindexamencollectie werd gepubliceerd in Elle Magazine en haar daarbij vergezelde portret werd gemaakt door Barend van Herpe. Het klikte zowel op persoonlijk als creatief vlak. Ze werden een stel en een zakelijk duo. Jarenlang werkten ze aan campagnes in de reclamebranche en voor tijdschriften en bedrijfspublicaties. “Naarmate de digitale fotografie steeds meer de norm werd, nam ons plezier af”, zegt Barend van Herpe. “Van een team dat met veel persoonlijke inbreng aan een beeld kon werken van concept tot eindresultaat, werden we een radertje in een machine. Het leek wel of mensen stopten met nadenken over wat ze eigenlijk wilden toen ze geen rekening meer met de schaarste van negatieffilm hoefden te houden. Soms kwam een klant pas met een uitgekristalliseerd idee nadat het beeld al geschoten was. Dat gaf ons geen voldoening meer. De basis van de fotografie is voor ons de magie: een element van verrassing omdat je niet weet wat het resultaat wordt en dat raakten we met de digitale werkwijze kwijt. We vonden het een vorm van verschraling en besloten het roer om te gooien.”
Levensles
Ze verlieten hun fotostudio aan de Mauritskade, verhuisden naar Marken en omdat het oude woonhuis van Annemarie van der Heijden aan de Utrechtsedwarsstraat toch op de nominatie stond voor een nieuwe fundering, besloten ze om de benedenverdieping als studio in te richten, compleet met doka. Barend van Herpe maakte zich de principes van de collodionfotografie eigen en nadat zij enkele jaren werkten met de Sinar, schaften zij als toevoeging een platencamera van het Chinese merk Chamonix View aan. “Hij is gemaakt van teakhout en carbon in plaats van het oude gietijzer, waardoor hij lichter en handzamer is”, legt Van Herpe uit. “We maken wet plate-portretten op vier verschillende formaten, van 4 x 5 inch tot en met 14 x 17 inch en omdat de contrastomvang van collodion maar drie, vier stops is, maken we veel gebruik van reflectiepanelen. De Broncolor-flitsers gebruiken we om zo het juiste moment te kunnen kiezen. De snelheid van de emulsie is slechts een halve ISO. Ik werk voornamelijk met gereflecteerd licht om het er natuurlijk te laten uitzien en zorg ervoor dat er in de ogen maar één lichtreflectiepunt te zien is. Er is tenslotte ook maar één zon.”
Het werken met grote negatiefformaten en een platencamera is het duo niet vreemd. “We maakten al eerder polaroids en later reportages met een technische camera en 4 x 5 inch-vlakfilm, van inspirerende mensen die we op onze reizen tegenkwamen”, vertelt Annemarie van der Heijden. “Het werken met een glasplaat lijkt wel op Polaroid: je hebt maar één origineel, een unicaat met een eigen karakter”, vult Barend van Herpe aan. “Dat is een mooie gedachte en maakt het exclusief. Digitale fotografie voelde voor ons als een soort bedacht perfectionisme: het werd te gekunsteld. Dit collodion-proces gaat met je aan de haal, het wordt vaak anders dan je verwachtte en je moet imperfectie accepteren. Die onvoorspelbaarheid maakt elke opname uniek en magisch. Als je de controle loslaat en daarvoor openstaat, wordt het beter. Eigenlijk is dat ook een mooie levensles.”
Taakverdeling
Annemarie van der Heijden en Barend van Herpe zijn zich steeds meer gaan richten op de essentie van de portretfotografie: het moment en de blik. “Het menselijk gezicht als landschap”, aldus Annemarie. “De taakverdeling is dat Barend zich richt op de fotografie, met eigen recepten voor de chemie en ik op alles wat daaromheen gebeurt, op de intermenselijke chemie dus. Als we klanten verwelkomen, proberen we daar een inspirerende ontmoeting van te maken. We ontvangen ze met koffie en nemen uitgebreid de tijd voor een gesprek. Voor een sessie trekken we anderhalf tot twee uur uit en we doen er maar één per dag. Wij bereiden ons voor en de mensen krijgen van tevoren een lijst zodat zij ook weten waar ze aan toe zijn. Als we merken dat ze geland zijn, legt Barend het proces uit. Hierna gaan we samen de compositie bepalen en alles finetunen. Zo rollen we langzaamaan al pratend over hun levensverhaal het proces in en raken ze steeds meer op hun gemak. Ze nemen ontspannen plaats in deze kleine studio, dicht bij het objectief, met hun hoofd in een hoofdsteuntje. Dan regisseren we verder niet meer.”
Barend van Herpe wacht simpelweg op het juiste moment met de juiste blik en drukt dan af. “Na de opname nemen we de mensen ook mee de donkere kamer achter de studio in”, zegt hij. “Dan kunnen ze hun eigen beeltenis zien opkomen. Als ze op deze manier naar hun eigen gezicht kijken, komen er vaak emoties naar boven. Dan zien ze bijvoorbeeld hun familieleden daarin terug en vertellen er verhalen over. Annemarie van der Heijden vult aan: “Dat hadden we van tevoren niet zo bedacht, maar het is een zeer aantrekkelijk element van ons werk geworden dat het voor ons boeiend houdt. Zo wordt elke foto een verhaal.”
Toekomst
Het duo straalt duidelijk inspiratie en plezier in hun werk uit. Ze maken een totaalproduct want ze leveren de unicaten hoogwaardig ingelijst met bijpassend museumglas aan. “We voelden destijds wel aan dat we niet tot ons pensioen konden doorwerken in de snelle reclamewereld”, zegt Annemarie van der Heijden. “Ik zag mezelf al aankomen als stylist van zestigplus. Het is een voordeel dat we inmiddels wat ouder zijn, want daardoor kunnen we dit werk beter doen. We hebben nu meer levenservaring en mensenkennis waardoor we ons beter in mensen kunnen verplaatsen. Dat komt de portretten ten goede en het contact met de mensen en hun verhalen houden ons geïnspireerd. Daardoor weten we dat we hier nog heel lang mee kunnen doorgaan.”
Meer lezen over de categorie STUDIO? Neem een abonnement op Pf Fotografie Magazine!