Een nieuw idee laat je niet los

Creatief resultaat is niet alleen het gevolg van briljante invallen. Sterker nog, het is hard werken. Uit psychologisch onderzoek naar het bereiken van creatieve resultaten is gebleken dat het vermogen om door te bijten een van de belangrijkste voorspellende factoren voor succes is. Een plotselinge inval van een idee duurt misschien maar tien seconden. Aandacht is het toverwoord om verder te komen. Door je aandacht te richten op een onderwerp, maak je het belangrijk en gaat je onbewuste hiermee aan de slag. En dat is de plek waar ideeën ontstaan.

Door Diana Bokje 

Zodra je je op een onderwerp focust, zul je zien dat je steeds vaker iets tegenkomt dat met je onderwerp te maken heeft of dat je inspireert. Maak hiervan een foto. Zo verzamel je ideeën en blijft je aandacht bij je project. Je zult merken dat je oog steeds vaker op dingen valt waar je iets mee kunt. Daarnaast zijn er verschillende methodes om je creativiteit te stimuleren. Welke het beste bij je past is een kwestie van ontdekken en onderzoeken.

Brainstormen en brainwriting
Brainstormen is een goed startpunt om verschillende invalshoeken en aspecten van je onderwerp te onderzoeken. Bij brainstormen en brainwriting gaat het erom in korte tijd zoveel mogelijk ideeën te verzinnen. Het verschil is dat brainstormen een groepsproces is en dat je brainwriting ook alleen kunt doen. Maak een lijst met alle ideeën die je kunt verzinnen. Alles mag, hoe onzinnig een idee in eerste instantie ook lijkt. Sterker nog, dwaze ideeën hebben een positieve invloed op de sessie omdat humor en een goede sfeer creativiteit stimuleren. Het geeft je de gelegenheid om te dromen en om het onderwerp heen te draaien. Je laat al je oordelen, belemmeringen en remmingen los. Door de verschillende ideeën later te ordenen ontstaat overzicht.

Associëren
Creativiteit stimuleer je door vanuit een andere invalshoek te kijken. Associëren is de belangrijkste methode om tot vernieuwende ideeën te komen. Het is een vorm van improvisatie. Wanneer je improviseert breng je dat stukje in je hersenen dat je impulsen beheerst tot zwijgen. Het is dat stukje dat je afremt wanneer je ineens een opwelling krijgt om iets gevaarlijks of gênants te doen. Een heel nuttige en geruststellende functie, maar die niet zo handig is wanneer je juist nieuwe dingen wilt ontdekken. Datzelfde stukje hersenen – de dorsolaterale prefrontale cortex – is ook uitgeschakeld wanneer je slaapt of droomt. Tegelijkertijd maken je hersenen acetylcholine aan. Een stofje dat bijdraagt aan de verwerkingssnelheid van informatie in je brein. Het zorgt ervoor dat je snel en creatief kunt denken en soepel kunt reageren op veranderingen. Wanneer je droomt, ben je eigenlijk ongerijmd aan het improviseren. Er vinden de meest wonderlijke en onrealistische gebeurtenissen plaats. Steeds vaker wijzen wetenschappelijke resultaten uit dat de reden waarom we dromen onze creativiteit mogelijk maakt en ons in staat stelt om allerlei verrassende verbanden te leggen. Leg dus altijd een opschrijfboekje naast je bed, want hoewel het meeste wat je droomt volslagen zinloos lijkt, komt er soms een bruikbaar idee naar boven. Bij het improviseren leg je je sensor het zwijgen op waardoor er ruimte is voor creativiteit. Wanneer je associaties wilt stimuleren, maak je gebruik van hulpmiddelen zoals beelden of woorden om op een andere manier naar je onderwerp te kijken. Ook hulpmiddelen als sfeer, licht en geluid kunnen helpen om associaties op te roepen.

Mateloos extreem googlen
Een internet zoekmachine kan een grote hulp zijn bij het associëren. Zorg dat je zoekopdrachten groot zijn door overdreven bijvoeglijke naamwoorden zoals: bovenmatig, extreem, mateloos, ongehoord, ongerijmd, onmatig, onredelijk, overdadig, overdreven, tomeloos, verbazingwekkend, drastisch, grootscheeps, ingrijpend, verstrekkend, abnormaal, buitengewoon, exceptioneel, ongekend of ultiem te gebruiken. Wanneer je onderwerp milieumaatregelen is, zoek dan bijvoorbeeld op fenomenale natuurverschijnselen, extreme milieumaatregelen of fantastische weersomstandigheden. Hoe extremer je zoekopdrachten hoe meer verschillende associaties er naar boven komen.

Checklist methode
Bij de checklist methode ga je uit van een vaste lijst met vragen om ideeën te stimuleren. De bekendste is de algemene checklist van de Amerikaanse reclamemaker Alex F. Osborn (1888-1966). Hierop staan de volgende vragen:

Welke andere toepassingen kan ik bedenken?

Welke wijzigingen zou ik kunnen aanbrengen?

Wat gebeurt er als ik het vergroot?

Wat gebeurt er als ik het verklein?

Wat gebeurt er als ik het combineer met iets anders?

Wat gebeurt er als ik de betekenis omdraai?

Wat gebeurt er als ik het omkeer?

Wat gebeurt er als ik het anders rangschik?

Wat gebeurt er als ik het van de andere kant bekijk?

Kruip in de huid van…
Iedereen benadert een onderwerp vanuit zijn eigen standpunt, kennis en ervaring. Het kan vruchtbaar zijn om een onderwerp te benaderen vanuit het oogpunt van iemand anders. Bijvoorbeeld die van een dichter, een regisseur, een schilder, een filosoof, een cabaretier, een reclamemaker of een politicus. Zij staan voor disciplines die enigszins verwant zijn aan fotografie. Het is interessant om te kijken hoe zij naar jouw onderwerp kijken. Een regisseur zal veel eer zoeken naar een verhaallijn. Een beeldhouwer kijkt 3D. Een reclamemaker kijkt naar zijn doelgroep, hoe hij deze met zijn boodschap het beste kan bereiken. De filosoof is eerder geneigd naar het grote geheel te kijken zoals de samenleving of menselijk gedrag. Door je te verplaatsen in hoe zij jouw onderwerp zouden aanpakken, kun je nieuwe ideeën genereren. Om je goed in te kunnen leven stap je als het ware in zijn huid en voel je met zijn zintuigen. Wat hoort hij? Wat voelt hij? Wat doet hij? Wat ziet hij? Wat zegt hij?

Lateraal denken
Lateraal denken is een manier van denken die ontwikkeld is door de Britse psycholoog Edward de Bono. Het is gericht op het bedenken van nieuwe ideeën. Bij lateraal denken blijf je niet in je vaste patroon, maar stap je over op een ander patroon. Het gaat erom zo te denken dat je van stap A niet per se bij B uitkomt, maar dat je het zijpad tussen A en C verkent. Wanneer we een vaste route volgen, zijn we niet geneigd om zijpaden in te slaan. Je gaat pas een andere weg zoeken als de bekende weg geblokkeerd is. Daarom blokkeer je bij lateraal denken tijdelijk het voor de hand liggende pad. Hiermee creëer je de prikkel om alternatieven te zoeken. Bij lateraal denken draait het niet om oordelen, maar om te zien waar je heen kunt.

Een van de technieken die je hiervoor in kunt zetten is het formuleren van provocaties. Neem iets vanzelfsprekends en draai dat om of zeg iets wat helemaal niet kan. Je komt op een gebied dat buiten je normale ervaring ligt, waarmee je een nieuw zijpad kunt inslaan. Op die manier maak je je geest los om de kans op nieuwe ideeën te vergroten. Er ontstaat beweging, de bereidheid om verkennend verder te gaan zonder oordeel of iets goed is of niet. Hoe sterker de provocatie, hoe beter het werkt.

Delphimethode
Als je zelf niet genoeg ideeën kunt genereren, kun je altijd nog hulp van buitenaf zoeken. Met een oproep op social media bereik je al snel een grote doelgroep. Ook kun je de hulp van experts met verschillende deskundigheid inschakelen, de zogeheten Delphi methode. Bij deze methode stel je alle experts dezelfde vragen die leiden tot hun visie op de kern van je probleem. Vervolgens inventariseer je de antwoorden. Ten slotte bundel of combineer je de antwoorden tot een oplossing en uitvoeringsvorm. Eventueel kun je de experts tussentijds bij de verschillende stappen nogmaals raadplegen om tot een weloverwogen oplossing te komen.

Mocht je de komende tijd meer willen weten over CREATIVITEIT, neem dan nu een abonnement op Pf Fotografie Magazine! Ga naar: www.pf.nl/aanbieding-2