Darktable: Het gratis alternatief

Veel fotografen werken met Lightroom en Photoshop. Het zijn allebei producten van Adobe. Tegenwoordig is daar een abonnement voor nodig om er gebruik van te kunnen maken. Niet iedereen houdt daarvan en dat verklaart voor een deel de snelle ontwikkelingen bij fabrikanten van beeldbewerkingsprogramma’s die gewoon als pakket te koop zijn. Helemaal gratis kan het echter ook. Bijvoorbeeld met Darktable, dat een open source alternatief is voor Adobe Lightroom.

door Jan Paul Mioulet

Zoals Lightroom taalkundig de digitale tegenhanger is van de analoge donkere kamer, is Darktable de moderne variant van de aloude lichtbak. Het doel van beide programma’s is hetzelfde. Zowel Lightroom als Darktable zijn een DAM en rawbewerkingsprogramma ineen. DAM staat voor digital asset manager. Met een DAM kan je digitale gegevens beheren en in het geval van Darktable zijn dat foto’s. Net als bij Lightroom worden die geïmporteerd in een bibliotheek die bijhoudt welke bestanden zich waar bevinden. Bewerken van bestanden vindt plaats in de module ‘ontwikkelen’. Een derde module bevat onderdelen voor bijvoorbeeld het maken van prints en een optie om via het programma tethered met een camera te werken. Darktable draait op MacOS en Windows en is er ook voor Linux en minder bekende besturingssystemen als Solaris. Het programma is verkrijgbaar in 21 talen, waaronder gelukkig ook Nederlands. De gebruikte termen zijn echter soms overduidelijk een al te letterlijke vertaling en daardoor niet altijd begrijpelijk.

Niet helemaal hetzelfde
Installeren van Darktable op een Apple is heel eenvoudig en bij openen van de software verwelkomt het programma je met een interface die in eerste instantie erg op die van Lightroom lijkt. Importeren van foto’s, selecteren en het toekennen van sterren of kleuren is ook allemaal bekende kost voor Lightroom gebruikers. In de bibliotheek is het mogelijk om metadata te editen of beelden te voorzien van gps-gegevens via de geotagging module. Helaas is het gebruik van de modules niet altijd even intuïtief. Datzelfde geldt nog meer voor de ontwikkelmodule. Die lijkt op het eerste gezicht ook sterk op die van Lightroom, maar werkt toch heel anders. Voor het ontwikkelen van beelden maakt Darktable gebruik van modules die allemaal een eigen, specifieke taak hebben. Er zijn er inmiddels meer dan zestig. Ze zijn verdeeld over vijf tabs en kunnen aan- en uitgezet en toegevoegd worden. De volgorde van de actieve modules kan niet gewijzigd worden door ze bijvoorbeeld te slepen, waardoor het lastig is om ze logisch te groeperen. Voor veel gebruikers zal dat even wennen zijn.

Krachtige mogelijkheden
Het is vermoedelijk de open source achtergrond die deze structuur veroorzaakt. Door te werken met losse modules is het vrij gemakkelijk voor programmeurs om nieuwe functies aan Darktable toe te voegen. Hierdoor zit het programma losser in elkaar dan bijvoorbeeld Lightroom, dat veel meer als een samenhangend pakket is ontwikkeld. Het voordeel van Darktable is dat het hierdoor wel vol zit met bijzondere functies, zoals bijvoorbeeld een ‘negatieven assistent’ die negatieven om kan zetten in positieve beelden of een ‘ontruis astrofoto’ module. Het nadeel is dat het best wat uitzoekwerk kost om door te krijgen waar alle modules zitten en hoe ze werken. Raw-bewerking in Darktable is niet destructief. Dat wil zeggen dat het bronbestand niet veranderd wordt. De aanpassingen die tijdens het bewerken gemaakt worden, slaat Darktable dubbel op. Ze worden zowel als XMP-bestand bewaard, als in een database. Die XMP-toevoeging is waardevol, omdat de aanpassingen hierdoor in principe nooit verloren kunnen gaan als de bibliotheek of catalogus om wat voor reden dan ook opnieuw moet worden opgebouwd en de database daarbij beschadigd raakt. Darktable gaat in het beschermen van de bronbestanden soms wel net iets te ver. Het hernoemen van bestanden is bijvoorbeeld niet echt mogelijk in Darktable zodra ze eenmaal geïmporteerd zijn. Het kan eigenlijk alleen bij het importeren of exporteren. Iets dat bij Lightroom heel normaal is, maar dat vrij nieuw is voor Darktable, zijn hulpvensters die uitleggen wat een bepaalde functie doet. Die helpen om het programma sneller te doorgronden, maar het jargon dat gebruikt wordt, is erg technisch en als gebruiker word je er niet altijd veel wijzer van.

Updates
Darktable is nu verkrijgbaar in versie 3.6. In juli 2021 is er een grote update doorgevoerd waarin veel nieuwe mogelijkheden zijn toegevoegd en waarin sommige meer complexe modules zijn opgesplitst. Zo beschikt de nieuwe versie bijvoorbeeld over een verbeterde module voor het maken van maskers, een module die met behulp van een X-rite Color Checker kleuren kan kalibreren en de mogelijkheid om met vectorscopes te werken. De module om foto’s recht te zetten, te roteren en te croppen is daarentegen opgesplitst omdat de code die volgens de makers nodig was om deze drie dingen tegelijk te regelen, te complex werd. Dat is jammer, omdat de mate van croppen vaak afhangt van hoeveel er moet worden geroteerd of onthoekt. Nu is het nodig om hiervoor heen en weer te gaan tussen twee modules. De aanpassingen in versie 3.6 zijn heel uitgebreid en Darktable mikt op twee van deze updates per jaar om het programma verder uit te breiden en te verbeteren.

Conclusie
De prijs-kwaliteitverhouding van Darktable is natuurlijk onverslaanbaar. Dat is echter niet de enige reden waarom dit programma de moeite van het proberen waard is. Darktable is een programma dat veel mogelijkheden biedt en een aantal daarvan zijn redelijk uniek. Het is hierdoor heel krachtig, maar je moet als gebruiker het wel op kunnen brengen om je in de software te verdiepen. Hoewel het sterk op Adobe Lightroom lijkt, zijn de locatie en werking van de gereedschappen zoveel anders, dat overstappen de nodige gewenning vergt.

Mocht je de komende tijd meer willen weten over WORKFLOW, neem dan nu een abonnement op Pf Fotografie Magazine! Ga naar: www.pf.nl/aanbieding-2