Begrip kweken voor mensen met psychoses
De belevingen van psychotische mensen verbeeld – een korte omschrijving van het afstudeerproject van Lieke Janssen. Maandag won ze tijdens de Donkere Kamer de pitch – ze mag een mooi geldbedrag besteden aan het vervolgproject. “In samenwerking met het Erasmus Medisch Centrum wil ik een visueel voorlichtingsboek maken over psychoses.”
In de week voorafgaand aan de Donkere Kamer werd Lieke uitgenodigd om mee te doen aan de pitch. “Drie fotograferen krijgen dan de kans hun project voor het voetlicht te brengen,” legt Lieke uit. “Bezoekers betalen 7 euro entree voor de Donkere Kamer. Deze 7 euro wordt omgezet in zeven muntjes, die bezoekers mogen verdelen over de drie projecten die worden gepresenteerd. Ik won maandag de pitch, super leuk natuurlijk,” vertelt Lieke enthousiast.
Lieke is in juni afgestudeerd als setdesigner aan de Willem de Kooning Academy in Rotterdam. “Voor mijn afstudeerproject heb ik de belevingen van psychotische mensen verbeeld. Ik wilde daarmee het voor de omgeving van de patiënten makkelijker maken om te begrijpen wat de psychoses voor hen betekenen. Voor psychotische patiënten is het vaak lastig uit te drukken wat ze precies meemaken. Bovendien worden deze mensen nogal eens geconfronteerd met stereotyperingen die bestaan en de vooroordelen die leven over psychotische patiënten. Na een psychose raken de patiënten vaak mensen kwijt uit hun naaste omgeving- vrienden, familie of kennissen die het niet begrijpen. Ik hoop dat door de beelden die ik heb gemaakt, meer begrip voor de patiënten ontstaat. En dat ze hun belevingen beter kunnen uitleggen met behulp van de beelden.”
Een oproepje op Facebook is bij dit soort onderwerpen niet echt een geschikte manier om deelnemers te vinden. Hoe heb je dit aangepakt? “Ik ben in contact gekomen met een belangenorganisatie voor mensen met een psychotische stoornis. Via via kwam ik uiteindelijk bij de juiste kanalen. Uiteindelijk waren er best veel mensen die mee wilden werken aan het project.”
Het afstudeerproject bestaat uit zeven beelden. Hoe kwamen deze tot stand? “Ik heb zeven heel persoonlijke beelden gemaakt. Aan de deelnemers heb ik gevraagd hoe zij het liefst hun verhaal wilden doen: per mail, telefoon of persoonlijk. Na het horen van hun verhalen ben ik aan de slag gegaan. Eerst heb ik een schets gemaakt en daarna een 3D ontwerp. Deze heb ik weer voorgelegd aan de mensen om te kijken of mijn idee klopte. Ik wilde er zeker van zijn dat mijn interpretatie juist was.”
Was het lastig je in de mensen te verplaatsen? “Nee, dat vond ik niet. De psychotische patiënten hebben angsten, wanen en hallucinaties die lijken op gedachten en angsten die wij ook hebben. Bij deze patiënten zijn deze angsten en gedachten alleen sterk uitvergroot. Als ik in een donker steegje loop, kijk ik ook wel eens achterom, om te kijken of er niemand achter me loopt. Maar iemand met achtervolgingswaan is daar constant mee bezig. Een ander onderwerp, wat nu ook een hot topic is in de maatschappij, is bang zijn om afgeluisterd te worden. Via internet en social media bijvoorbeeld wordt ons handelen ook geregistreerd, maar ‘normale’ mensen kunnen dit naast zich neerleggen. Weer een ander heeft het idee dat er telkens spullen worden verplaatst. Dat gevoel ken ik, als ik mijn sleutels kwijt ben en ik ze op een andere plek terug vindt. Ik vond het dus niet echt lastig om me in te leven.”
“Bijzonder vond ik wel dat de deelnemers me zo in vertrouwen hebben genomen. Iemand vertelde dat ze haar verhaal nog nooit met andere mensen had gedeeld. Dat komt waarschijnlijk ook omdat ik echt interesse heb getoond in wat deze mensen meemaken. Als iemand vertelde over beesten die over haar heen lopen, dan wilde ik weten welke kleur ze hebben.”
Na haar afstuderen wil Lieke verder met het onderwerp. “Met het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam wil ik kijken of ik een visueel voorlichtingsboek kan maken over psychoses. Op dit moment bestaan voorlichtingsmaterialen vooral uit tekst. Ik denk dat het met beeld heel goed werkt. Voor het boek moet ik meer beelden gaan maken. Vervolgens moet ik goed kijken naar de vormgeving. Uiteindelijk kan het boek worden gebruikt voor bijvoorbeeld GGZ instellingen en het onderwijs.”
Lieke werkt niet puur als fotograaf, ze is setdesigner. “Ik ontwerp stillevens die ik daarna fotografeer.” Ze wil dit ook voor commerciële opdrachten gaan doen. Haar werk is te zien tijdens de Dutch Design Week in het TAC gebouw aan de Vonderweg in Eindhoven. Meer informatie: www.lieke-janssen.com.