Zelfspot en zelfverheerlijking in expositie Maarten Coolen
Hoe normaal is normaal eigenlijk? Wat is daarin de maatschappelijke norm? En hoe verhoudt de werkelijkheid zich tot identiteit? Fotograaf Maarten Coolen ging op zoek naar antwoorden op deze vragen. In zijn foto- en video expositie en multimedia installatie ‘De idiotie van het normaal zijn’, waarin hij samenwerkt met kunstenaar Jasper Snoeks, toont hoe hij omgaat met deze vragen. De expositie is te zien en te beleven tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven, gehouden van 17 tot en met 25 oktober. Plaats van handeling is het atelier van Coolen, gelegen op Sectie-C, een creatief bolwerk aan de rand van de stad.
De foto-, video-expo en multimedia-installatie in het atelier van de fotograaf is onderverdeeld in vier perspectieven, zogenaamde Acts. In de eerste Act staan selfies centraal.“Ik maak net als bijna ieder ander selfies,” aldus Coolen. “Maar deze selfies deel ik niet op internet, ze blijven op mijn telefoon staan. Maar waarom maak ik deze selfies dan? Is het jezelf een spiegel voorhouden, een kwestie van je zelfvertrouwen een boost geven of is het een (alter)ego kwestie? Of heeft het meer met humor te maken? Hoe dan ook, bij het maken van selfies speelt egoïsme een rol. Waar de term egoïsme een beetje te zwaar is, is zelfzucht een mooiere term.”
Act #2 is de Portraits Dialogue. Dit deel bestaat uit analoge zwart-wit portretten van anderen. De portretten zijn ingekleurd door Coolen, gebaseerd op zijn relatie met de portretten.“Als portretfotograaf heb ik veel portretten die bij me blijven hangen. Met deze beelden ga je als het ware een relatie aan, terwijl het fotograferen voor de geportretteerde vaak maar een voorbijgaand moment is. Een tijd geleden was er een meisje die me een vraag stelde naar aanleiding van het zien van de portretten. Ze wilde weten of de geportretteerde een vriend van me was. Daar werd ik even stil van, het zette me aan het denken. Voor mij voelde dat misschien wel zo. Toen ik die persoon later ergens tegenkwam, voelde ik echter afstand van zijn kant. Relaties zijn dus heel betrekkelijk. Bij deze portretten zie je mijn intuïtieve reactie op het beeld zelf.”
In het derde deel, Act #3 ‘Het theater van de Zelfverheerlijking’, reageert kunstenaar Jasper Snoek interactief op de (zelf)portretten van Coolen. Het resultaat is een multimedia-installatie waarin wervelende beeldcultuur en selfie worden samengebracht. “Dit theater staat bol van de zelfspot. Jasper gaat hierin helemaal los op zelfverheerlijking. Dit deel kan worden bezocht in een soort afgesloten hok waar mensen in kunnen lopen. Hier kunnen ze op een kaart aangeven wat ze willen (I WANT) of nodig hebben (I NEED) en vervolgens kunnen ze deze wensen en behoeften uiten door met deze kaart een selfie te maken. Deze foto’s worden getoond op www.deidiotievanhetnormaalzijn.nl. Zo worden de wensen weer onderdeel van de internetbeeldcultuur en is de cirkel rond.”
Deel vier toont een stukje zelfreflectie. In de One-Minute Movie Cinema kun je zien wat de fotograaf ziet als hij staart. “Dit zijn 13 tot 14 verstilde beelden met minimale beweging.Het zijn filmpjes die ik met mijn telefoon heb gemaakt. Zo zie je een filmpje van een kiezelstrand en de zee, waarin je mensen ter hoogte van de horizon ziet zitten, die maar heel weinig bewegen. Een ander filmpje is gemaakt op een terras. Een familie is aan het lunchen, de vader staart voor zijn uit, terwijl zijn dochters druk met elkaar kletsen. Eén dochter kijkt af en toe in de lens, het lijkt net alsof ze doorheeft dat er gefilmd wordt. Omdat de vader zich zo afzijdig houdt, schuurt het filmpje echt een beetje.”
De beelden worden begeleid door een filosofische waterval van Alan Watts, gesproken door de filosoof zelf. Daarmee jaag ik de mensen ook een beetje weg,” lacht Coolen. Het is de vierde keer dat Coolen meedoet aan de DDW. “Ik ben enorm bezig om mijn autonome geest te verkennen. Dat werkt echt bevrijdend. Ik vind het leuk om te zien welke stappen ik heb gezet, dat is een heel proces. Ik merk nu al dat ik het enorm fijn vind om met mensen samen te werken. Dat doe ik bij dit project niet alleen met Jasper, maar ook met mensen voor bijvoorbeeld de teksten en vormgeving. Ik blijf daarbij regisseur, ook om het totaalplaatje te blijven overzien. Ik ben misschien niet puur een fotograaf: ik vind het heerlijk om te fotograferen, maar nog mooier is het filosoferen over wat een beeld nog meer kan zijn.”
“Het exposeren van vrij werk is voor mij een kans om puur mezelf te laten zien. Dat helpt me ook bij commercieel werk: klanten weten wie ik ben en wat ze aan me hebben. Daardoor haal ik werk binnen dat bij me past.”
Naast deze expositie toont Coolen ook werk in de expositie ‘Nacho inside out’, over kunstenaar Nacho Carbonell. In deze documentaire fotoserie, te zien in de buitenruimte van de kunstenaar, kunnen bezoekers rond dwalen in Nacho’s dreamscape, de ruimte waar zijn ideeën worden omgezet in objecten als levende organismen. “Bij deze expositie zijn we aan het experimenteren met materiaal. Op het materiaal dat Nacho gebruikt voor zijn werk, zoals betonnen platen, heb ik foto’s laten drukken.”
Meer informatie: www.ddw.nl, www.maartencoolen.nl en www.deidiotievanhetnormaalzijn.nl.
