Beeldonderzoek naar de Syrische identiteit
Fotograaf en filmmaker Mohan Dehne kwam 16 jaar geleden naar Nederland als vluchteling uit Syrië. Hij voelt zich inmiddels meer verbonden met Nederland dan met zijn thuisland. “Maar wanneer dat gevoel precies is ontstaan, kan ik niet zeggen. De realisatie dat ik me meer Nederlander voelde dan Syriër was wel pijnlijk. Je voelt je toch een soort verrader van je thuisland.” Hoe dat zit bij andere Syrische vluchtelingen onderzoekt hij in het project ‘Syria Elsewhere’.
“Syria Elsewhere is een doorlopend project, ik ben er nu zo’n 1,5 tot 2 jaar mee bezig. Aanleiding voor het project vormde de vluchtelingenstroom en de situatie in Syrië. Sinds 2011 zien we allerlei beelden over de situatie daar en de mensen die op de vlucht slaan. Dat riep vragen bij me op. Hoe verandert de Syrische identiteit van deze mensen? De mensen komen terecht in een nieuw land, met een vreemde taal en een andere cultuur. Dat gaat de Syrische identiteit beïnvloeden, maar hoe?”
Voor zijn project gaat Dehne op zoek naar nieuwkomers in Nederland en andere West-Europese landen. “Ik stel hen vragen over wat veiligheid betekent; wat heeft een mens nodig om zich veilig te voelen? Hebben ze in hun nieuwe bestaan de veiligheid gevonden die ze zochten? Is er nog sprake van verbondenheid of loyaliteit met Syrië? En welke invloed heeft het nieuwe bestaan, het onderdeel zijn van een nieuwe cultuur op de Syrische identiteit? Ik probeer bij het project zoveel mogelijk voor diversiteit te zorgen. Ik interview vrouwen en mannen en mensen uit verschillende regio’s, van verschillende afkomst. Naast interviews maak ik portretten en films.”
De portretten zijn driedimensionaal. “Ik maak eerst portretten van de mensen en deze print ik uit. Daarvan maak ik een soort maquette en vervolgens maak ik er nogmaals een foto van. Zo maak ik van een 2D beeld een 3D beeld. Het is een metafoor voor de verandering die Syriërs moeten doormaken en hoe ze zichzelf moeten aanpassen aan hun nieuwe situatie.”
“Mijn onderzoek is nog niet klaar, dus ik weet nog niet helemaal waar het naartoe gaat. Als ik kijk naar mezelf; ik woon inmiddels 16 jaar in Nederland, dan krijg je in de loop der jaren steeds meer binding met je nieuwe thuisland. Ik weet niet wanneer ik meer loyaliteit voelde voor Nederland dan voor Syrië, maar dat vond ik wel pijnlijk. Ik voelde me een verrader. Maar als je de nieuwe taal spreekt, je plek in de maatschappij hebt gevonden, dan ontstaat dat misschien vanzelf. Al zit er wel verschil tussen de oude en nieuwe generatie.”
“Een goed voorbeeld daarvan trof ik laatst in Frankrijk. Ik interviewde een gezin: vrouw, man en kind. Hun zoon was drie toen ze in Frankrijk aankwamen. Inmiddels is hij zes. De jongen praat alleen maar Frans, ook met zijn ouders, die de taal niet goed beheersen. Hij voelt zich een Fransman. Wanneer zijn ouders zeggen dat hij Syrisch is, zorgt dat voor verwarring. Zijn moeder vertelde dat ze na drie jaar in Frankrijk het gevoel had haar identiteit kwijt te raken. Ze hoort eigenlijk nergens bij: ze is geen Syriër, maar ook geen Française. Dat hoor je vaak.”
“Nieuwkomers gaan door drie fases wat betreft hun identiteit. In de eerste fase hebben ze hun oude identiteit, die van het thuisland. In de tweede fase weet je niet meer waar je hoort. Of je de identiteit van het nieuwe land accepteert of teruggaat naar je oude identiteit hangt onder meer af van je omgeving. Word je met open armen ontvangen? Kun je je plek vinden in de maatschappij? Krijg je kansen? Als dit het geval is, laat je in fase drie je oude identiteit los. Zo niet, dan ga je terug naar je oude identiteit.”
“Daarom is onderzoek ook zo belangrijk. Hoe komt het dat de tweede of derde generatie zich verbonden voelt met het nieuwe land of juist niet? Dat is belangrijk voor ons integratiebeleid. Want wat houdt integratie in en wat heb je daar voor nodig? Ik probeer dat te visualiseren met behulp van film en fotografie.”
Dehne is van plan zijn foto’s en films te exposeren. “Ik ben op zoek naar galeries en musea waar dit project zou passen. Daarnaast wil ik graag een boek uitbrengen, maar dat kost veel geld. Vandaar dat ik een tijdje geleden een crowdfunding actie ben gestart.” Meer informatie: www.mohandehne.eu.