Het alledaagse leven in hofje Armen De Poth

Een oase van rust midden in de stad. Het hofje Armen De Poth ligt in het centrum van Amersfoort. Het hofje bestaat uit 48 kleine huisjes, die tegen een geringe vergoeding worden verhuurd aan oudere mensen uit Amersfoort met een bescheiden inkomen. Van zo’n 20 bewoners maakte fotograaf Willem Wernsen zwart-wit portretten. Ook nam hij gesprekken op die hij met de bewoners had. De foto’s en geluidsfragmenten zijn samengevoegd tot een video, een mooi document voor later.

Alle huisjes die nu deel uitmaken van De Poth, zijn gebouwd aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Het bestuur ligt in handen van regenten en in het hofje woont een binnenvader, een soort conciërge die een oogje in het zeil houdt op het welzijn van de oudere bewoners. “Vanuit de regenten kwam de vraag of ik de bewoners van het hofje wilde fotograferen. Zo’n 35 jaar geleden ben ik in Amersfoort begonnen met het fotograferen van mensen in hun eigen omgeving. Deze foto’s zijn opgenomen in mijn eerste boek, Beautiful People (verscheen in 2003, red.). Voor mij was het leuke uitdaging om dit op te pakken.”

Privacy

Zonder medewerking van de bewoners was het project gedoemd om te mislukken. “Privacy is best belangrijk binnen het hofje. Daarom moesten we eerst de bewoners warm krijgen voor dit project. We hebben daarom een informatieavond gehouden, zodat bewoners wisten wat het project zou inhouden. Daarna hebben zo’n 20 mensen zich aangemeld.”

“Ik ben vervolgens op de koffie gegaan bij de mensen en heb met ze gebabbeld. Gedurende deze bezoekjes fotografeerde ik ze tijdens dagelijkse bezigheden. Ik werd geraakt door hun verhalen en belevingswereld. Vroeger schreef ik verhalen van de mensen op die ik fotografeerde. Nu heb ik de gesprekken opgenomen. Naast de losstaande beelden heb ik een videomontage gemaakt van de foto’s, samen met audiofragmenten, gemaakt tijdens onze gesprekken. Samen met fotograaf Hans Niezen heb ik deze audiovisuele collage gemaakt: zwart-wit portretten van de bewoners en hun levensfilosofieën, anekdotes en getuigenissen over hoe zij hun hofleven ervaren. De video is tevens voorzien van Engelse ondertiteling.”

Ontploffing

De video levert een mooi beeld op van de bewoners. De een vertelt over een hobby zoals voetbal kijken of klokken verzamelen. De ander vertelt over vriendschappen, gemeenschapszin of liefde voor een hond, opgehaald uit het asiel. Het gaat over dingen die nu of juist vroeger van belang zijn (geweest) in het leven van de bewoners. Hoe groot of klein ook. Heftig bijvoorbeeld is het verhaal van een van oorsprong Hongaarse man. Hij vertelt over een incident uit zijn jeugd: ‘Het was net na de Tweede Wereldoorlog. De Russen ruimden in Hongarije achtergebleven mijnen op. Ik was aan het spelen met een vriendje in een door de Duitsers achtergelaten truck toen we plotseling een harde klap hoorden. Twee vrouwen kwamen om bij een ontploffing van een mijn. De ledematen van een van de vrouwen waren verspreid. Een mogelijk traumatische gebeurtenis voor ooggetuigen. Toch heb ik er niets aan over gehouden.’

De foto’s uit de serie zijn van september 2016 tot en met 31 januari 2017 te zien geweest in het hofje. “Oorspronkelijk zou dit twee maanden zijn, dit is met een aantal maanden verlengd. Bezoekers konden via een app geluidsfragmenten bij de foto’s horen en een audiotour met informatie over het hofje volgen.” De serie viel in goede aarde bij bewoners en het bestuur van het hofje. “Ik heb een Poth-erepenning gekregen, als dank voor deze serie. De regenten en bewoners gaven aan dankzij dit project dichterbij elkaar gekomen te zijn.”

Vier huisjes

Het hofje is een prachtige plek om te wonen. Zou Wernsen er zelfs willen wonen? “Als het zou kunnen wel. Maar ik voldoe niet helemaal aan de voorwaarden. Bovendien heb ik veel spullen, waar ik geen afscheid van kan nemen. Ik zou wel vier huisjes kunnen vullen. Ik heb een doka en kasten vol met boeken, mijn huiskamer is bijna een atelier. Alles riekt en ruikt hier naar fotografie.”

Wernsen heeft een stichting opgericht voor zijn fotografie. “Dat heb ik gedaan op advies van anderen. Ik maak sociaal documentair werk, misschien is dat later van waarde. In de vijfendertig jaar dat ik foto’s maak, heb ik heel wat negatieven verzameld, netjes in mappen met informatie erbij. Om te voorkomen dat deze na mijn dood verdwijnen, is een stichting opgericht. Met behulp van deze stichting heb ik ook mijn laatste boek, Behind the Great Wall, gepubliceerd.” Meer informatie: www.willemwernsen.com. De video is hier te bekijken.