Joint Memory, Photographic Fragments bij Fotodok

Joint Memory: Photographic Fragments laat zien hoe fotografie ons collectief geheugen rondom historische gebeurtenissen vormt. De traan van Maxima, 9/11, Het EK voetbal in 1988, de geboorte van je kind, het eerbetoon aan de slachtoffers van de MH17. Herinneringen vormen een fundament in de basis van wie we zijn, als individu en als samenleving.

Veel herinneringen delen we met anderen: familie, vrienden, een land, religieuze groepen, collega’s of zelfs de hele wereld. Allemaal vormen ze een collectief; klein of groot. Nobelprijswinnaar Octavio Paz zei “Ik weet niet aan wie ik mijn geheugen te danken heb.” Er staat veel in ons geheugen gegrift ook als we dat niet zelf meegemaakt hebben. Deze herinneringen maken deel uit van ons collectief geheugen. Een geheugen dat verandert en vorm krijgt door verhalen, rituelen en beelden.

Niets heeft een grotere invloed op gemeenschappelijke herinneringen dan de fotografie. De tentoonstelling presenteert projecten die onderzoek doen naar – verborgen – historische gebeurtennissen en projecten die uitzoeken hoe deze relevante gebeurtenissen in beeld zijn gebracht in bijvoorbeeld familiealbums, massamedia, sociale netwerken en archieven.

“Mensen herinneren niet geïsoleerd, maar alleen met behulp van de herinneringen van anderen”, schreef filosoof Paul Ricoeur in het beroemde boek Memory-History-Forgetting. Het documenteren van herinneringen zorgt ervoor dat ze gedeeld worden en met de tijd niet verloren gaan.”

In de tentoonstelling is werk te zien van Parisa Aminolahi (IR), Ana Paula Estrada (MX), Florian Göttke (DE), Délio Jasse (AO), Ben Krewinkel (NL), Anastasia Mityukova (RU/CH), Lorie Novak (US), Jan Rosseel (BE), Stefanos Tsivopoulos (GR), Max Pinckers (BE) & Sam Weerdmeester (NL).

Als een iconische foto wetenschappelijk ontkracht wordt, verliest deze dan zijn betekenis of is de relevantie voor het collectief geheugen belangrijker dan zijn authenticiteit?
Controversy van Max Pinckers & Sam Weerdmeester adresseert de discussie rondom de ethische geloofwaardigheid van fotojournalistiek aan de hand van Robert Capa’s foto van de Falling Soldier. Capa maakte zijn iconische foto tijdens de Spaanse Burgeroorlog in 1936, precies op het moment dat een soldaat in het hoofd geraakt wordt. De authenticiteit van de foto is sinds de publicatie altijd betwijfeld, maar het verhaal van de fotograaf is simpelweg te meeslepend om niet te geloven.

Het “Project Iceworm” van Anastasia Mityukova gaat over een Amerikaanse militaire basis in Groenland die tijdens de Koude Oorlog gebruikt werd voor de opslag van nucleaire raketten. De basis is, met toestemming van de Deense regering, in 1959 gebouwd onder de Groenlandse ijslaag. Al na een paar jaar werd de ijslaag instabiel en werd de basis in 1967 verlaten. Het achtergelaten nucleaire afval vormt een bedreiging voor het ecosysteem en de lokale Inuit bevolking. Het is moeilijk informatie te vinden over deze militaire basis. Fotografie was verboden op de gehele basis en veel archiefstukken zijn niet beschikbaar. Mityukova heeft door het obsessief verzamelen van afbeeldingen zelf een archief aangelegd over Project Iceworm. Deze foto’s heeft ze gevonden op social media platformen, in nationale archieven en op blogs van voormalig medewerkers die illegaal foto’s hadden genomen van de basis. Dankzij de mogelijkheden van het online delen van afbeeldingen kon de kunstenaar 800 foto’s verzamelen. Door gebruik te maken van wat er in het vertakte geheugen van het web achterblijft, creëert Mityukoya een versplinterd beeld van de basis en tovert deze ‘onzichtbare’ locatie zichzelf tevoorschijn.

Joint Memory: Photographic Fragments is mogelijk gemaakt met de steun van: Mondriaan Fonds, K.F. Hein Fonds, Het BankGiro Loterij Fonds, Fonds 21, Fentener van Vlissingen Fonds en Pictoright Fonds.

Joint Memory: Photographic Fragments, Een fototentoonstelling over hoe fotografie ons collectief geheugen rondom historische gebeurtenissen vormt. Fotodok. 

Te zien t/m 23 februari 2020. Wo t/m zo 12-17 uur