Superfullframe: Fujifilm GFX-100
Met de GFX-50S heeft Fujifilm het middenformaat flink opgeschud. De combinatie van compacte afmetingen, hoge beeldkwaliteit en bescheiden prijs heeft inmiddels veel kleinbeeldfotografen verleid weer over te stappen naar een grotere sensormaat. Met de nieuwe GFX-100 gaat Fujifilm nog een stap verder. De camera is groter en duurder, maar de GFX-100 biedt dan ook twee keer zoveel pixels, een sterk verbeterd autofocussysteem en in de body ingebouwde beeldstabilisatie. Dat laatste is een primeur in het middenformaat.
Enkele jaren geleden leek het middenformaat een nichemarkt te worden. Dat lag niet aan de sublieme beeldkwaliteit die camera’s van merken als Hasselblad en Phase One leverden. Het had wel te maken met de hoge kosten en het feit dat steeds minder fotografen die binnen redelijke termijn konden terugverdienen. Ook werden digitale kleinbeeldcamera’s en objectieven zo goed dat voor veel toepassingen middenformaat niet langer noodzakelijk was. Het middenformaat leek ook minder innovatief waar het ging om zaken als snelheid, autofocus en beeldstabilisatie. Hasselblad was het eerste merk dat dat beeld probeerde te doorbreken met de introductie van een spiegelloze digitale middenformaat systeemcamera, de X1D. Fujifilm volgde kort daarop met de Fujifilm GFX-50S. Meer dan de X1D bleek de GFX-50S het begin van een compleet nieuw systeem. De GFX-50S onderscheidde zich met een verwisselbare zoeker die naar wens draaibaar en kantelbaar is, een kantelbaar scherm en een bajonet waarop ook objectieven van andere fabrikanten met een adapter kunnen worden gebruikt. Ook de prijs, die ongeveer gelijk is aan die van de topmodellen van Nikon en Canon, maakte de camera heel aantrekkelijk. Ineens was middenformaat weer modern én financieel bereikbaar. Inmiddels is er dus een nieuw topmodel: de GFX-100. De GFX-100 heeft een 100 megapixel BSI-sensor en ingebouwde beeldstabilisatie. Dankzij de ingebouwde beeldstabilisatie, een primeur in middenformaat, is het niet langer nodig om de camera op statief te gebruiken voor de hoogste scherpte.
De voordelen van middenformaat
De sensor van de Fujfilm GFX-100 is 33x44mm. Het is een veelgebruikt formaat dat 1,68x groter is dan een kleinbeeldsensor. Het is ook een maat die op film eigenlijk niet als middenformaat wordt beschouwd. Middenformaat op film maakt gebruik van rolfilm en daarmee kunnen opnames worden gemaakt die 56mm lang of breed zijn. Het kleinste middenformaat op rolfilm is 42x56mm. En zelfs dat is nog een fractie groter dan de grootste middenformaatsensoren. Die zijn namelijk 40x53mm. Een sensor van 33x44mm is nog wat kleiner en zit tussen het aloude middenformaat en kleinbeeld in. Dat brengt voordelen met zich mee qua kosten van de sensor en de afmetingen van de objectieven, maar het verkleint ook de voordelen die geassocieerd worden met grotere opnameformaten. Niet voor niets noemde een vertegenwoordiger van Fujifilm het formaat tijdens de perspresentatie op Photokina 2018met een kwinkslag ‘super full frame’. Superkleinbeeld, dus. Dat is een hele mooie omschrijving van zowel het formaat als de GFX-100 zelf. Beide bieden eigenlijk alles wat kleinbeeld biedt en dan nog wat meer. Sony heeft kort geleden de eerste 60 megapixel kleinbeeldcamera geïntroduceerd. De Fujifilm GFX-100 biedt met 100 megapixel precies 1,68x zoveel pixels. Werk je met gelijke beeldhoeken en diafragma’s, dan heeft de Fujifilm dankzij de grotere sensor en de daarbij horende objectieven met iets langere brandpunten een geringere scherptediepte en een mooier verloop van scherp naar onscherp. De grotere sensor biedt ook voordelen op het gebied van dynamisch bereik. Op pixelniveau zal het dynamisch bereik vrijwel gelijk zijn aan dat van kleinbeeldcamera’s met dezelfde generatie sensortechnologie, maar over het hele beeld genomen krijg je met een grotere sensor met meer pixels toch een groter dynamisch bereik. Hierdoor biedt de GFX-100 op vrijwel alle fronten meer kwaliteit dan de beste kleinbeeldcamera’s. Die voordelen worden duidelijk als je groot print, flink moetcroppenomdat een liggende opname staand wordt gebruikt of als je domweg aan de hoogste eisen moet voldoen. Dat laatste is bijvoorbeeld het geval bij musea, die doeken maar eenmaal uit hun lijst willen halen voor een reproductie.
GFX-100
De Fujifilm GFX-100 is voor al die toepassingen een uitstekende camera. De camera kun je zien als een kruising tussen het beste van de Fujifilm X-T3 en de GFX-50S. De GFX-100 is groter dan de 50S. Dat verschil wordt grotendeels veroorzaakt door de vast aangebouwde verticale grip. De camera wordt hierdoor ongeveer net zo groot als de D5 en de EOS 1D X van Nikon en Canon. Die zijn sneller, maar bieden slechts een fractie van de resolutie van de Fujifilm. Dankzij die grip heeft de GFX-100 plaats voor twee accu’s en twee SD-kaarten. Ook heeft de GFX-100 een extra LCD-scherm onder het uitklapbare achterscherm. Dit extra scherm laat een groot deel van je instellingen zien zodat je ervoor kunt kiezen om verder alleen met de zoeker te werken en het grote scherm uit te zetten. Op de bovenzijde heeft de GFX-100 ook een groot scherm dat met e-inkt werkt. Hierdoor blijft de informatie zichtbaar als de camera uitstaat. De GFX-100 heeft geen fysieke knop voor de sluitertijd zoals op veel andere Fujifilmmodellen. Het scherm op de bovenkap kan de ISO-waarde en de sluitertijd wel weer als twee draaiknoppen weergeven. De zoeker heeft 5,76 miljoen pixels en een vergroting van 0,86x, omgerekend naar kleinbeeld. Het is een hele fraaie zoeker met veel detail en een mooi groot beeld. De zoeker kan worden voorzien van een extra accessoire zodat hij draaibaar en kantelbaar wordt. Het grote scherm op de achterzijde is niet draaibaar, maar kan wel zowel horizontaal als vertikaal gekanteld worden. Het is ook aanraakgevoelig. De camera is royaal voorzien van knoppen die vrijwel allemaal te programmeren zijn. De nieuwe 100 megapixelsensor levert niet alleen veel details en een hoog dynamisch bereik, maar maakt het ook mogelijk om te fotograferen in afwijkende verhoudingen als 3:2, 5:4 of 1:1 of zelfs 65:24. Dat laatste, vrij panoramische formaat levert zelfs nog 50 megapixel op. De camera kan zelfs herkennen of er een kleinbeeldobjectief op de camera zit en schakelt dan desgewenst over op 3:2 kleinbeeld met 60 megapixel. Ook filmen in 4K is mogelijk, tot 30 beelden per seconde in 10 bit. Ook de autofocus is flink verbeterd. De GFX-100 maakt nu gebruik van een fasedetectiesysteem zoals we dat kennen uit de Fujifilm X-T3. Het biedt zelfs Eye-AF. Dat werkt nog niet foutloos, maar biedt toch veel voordelen in reportageachtige omstandigheden. De autofocus is snel, al is de GFX-100 natuurlijk geen sportcamera. De autofocuspunten beslaan bijna het hele beeldveld zodat scherpstellen tot aan de rand van het beeld mogelijk is. De GFX-100 is ook de eerste middenformaat camera met ingebouwde beeldstabilisatie. Hierdoor worden kleine bewegingen van de camera verminderd en is het mogelijk om scherpe opnames uit de hand te nemen met langere sluitertijden dan voorheen kon. Dat vergroot de inzetbaarheid van de GFX-100. Al die verbeteringen zorgen ervoor dat de GFX-100 een goede keus is, zelfs als die hoge resolutie niet perse nodig is.
Piet Van den Eynde
Een fotograaf die al langer met het GFX-systeem werkt en die ook al de nodige ervaring met de GFX-100 heeft, is de Belgische fotograaf Piet van den Eynde. Van den Eynde is een bekende naam op het gebied van cursussen over Lightroom, Photoshop en flitsfotografie. Over die onderwerpen heeft hij ook een groot aantal boeken gepubliceerd. Daarnaast is hij een veel gevraagde begeleider van fotoreizen. Van den Eynde is een enthousiaste reisfotograaf die op locatie het liefst omgevingsportretten maakt. Portretfoto’s die tegelijk laten zien hoe en waar mensen leven en werken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn favoriete portretlens een groothoek is. Omdat hij precies weet wat hij graag fotografeert, kan hij het zich veroorloven om meestal met maar twee objectieven op pad te gaan. Vaak zijn dat de Fujinon GF 32-64mm F4 G LR WR en de Fujinon GF 110mm F4 G LR WR. De zoom komt overeen met een 25-51mm op kleinbeeld, de 110mm met een 87mm. Op volle opening zorgt de hoge lichtsterkte van de 110mm voor een prachtige achtergrondonscherpte. Om dan toch weer context in zijn foto’s te krijgen, schiet hij vaak meerdere rijen opnames die hij later samenvoegt. Hierdoor krijgt hij toch weer de beeldhoek van een groothoekobjectief, maar dan met de scherptediepte van een korte tele. Deze techniek staat bekend als de Brenizermethode. Om zijn foto’s extra diepte te geven en om de hele dag door te kunnen werken met mooi licht, maakt hij vaak gebruik van flitslicht in een grote octobox. Van den Eynde is ooit overgestapt van kleinbeeld naar de APS-C camera’s van Fujifilm vanwege de draagbaarheid. Vervolgens is hij vanwege de kwaliteit gaan werken met de GFX-50S en nu fotografeert hij dan met de GFX-100. “Ja, dat is wel wat groter en zwaarder,” legt hij uit, “maar met maar twee objectieven is het toch nog een hele compacte kit en voor middenformaat is het eigenlijk heel licht en draagbaar.” De GFX-50S vond hij al een geweldige camera, maar de GFX-100 vindt hij weer echt een grote stap vooruit. Hij is erg te spreken over de hogere resolutie en de betere autofocus. Van den Eynde: “Zelfs in heel lastig tegenlicht werkt die nog heel goed.” En wat hij op reis natuurlijk erg waardeert, is dat de GFX-100 hem in veel gevallen bevrijdt van het statief. Maar het leukste aan de GFX-100 vindt hij, als Lightroomexpert, toch wel de flexibiliteit van de bestanden. “Met die bestanden kun je om het even wat doen,” zegt Van den Eynde. “Gooi de exposure maar naar +3 of de schaduwen naar +100, het kan allemaal en de kwaliteit blijft geweldig. Daar word ik toch een klein beetje blij van. Dat gevoel had ik al bij de 50S en heb ik dubbel bij de GFX-100.”
Piet van den Eynde: www.morethanwords.be
Wil je meer lezen over high end camera’s? In het volgend nummer bespreken we de nieuwe Sony A7Riv.
Neem nu een abonnement op Pf Magazine.