Onderdompeling in het dorpse leven van Europa
Gert Verbelen bezocht in 2013 en 2014 de 18 lidstaten van de Eurozone. In het midden van elk land koos hij een dorpje uit, waar hij een week verbleef. Daar dompelde hij zich onder in het dagelijks leven en ging hij als een jager op zoek naar interessante beelden. Tijdens zijn zoektocht bleken deze dorpen heel wat met elkaar gemeen te hebben.“Armoede, de invloed van de crisis, een cultuur die verdwijnt en de gevolgen van verstedelijking. Eenzaamheid bijvoorbeeld, voor families waarvan een groot aantal leden naar de stad verdwijnt.”
The Inner Circle of Europe was het afstudeerwerk voor zijn master fotografie. “Mijn voorkeur gaat uit naar het gewone, het banale, het onbekende, dat ik al fotograferend leer kennen. Naar plekken en situaties waar het toeval me brengt.”
Middelpunt
“Europa was heel vaak in het nieuws en ik wou dat Europa gaan verkennen, maar dan op mijn manier. Ik heb het middelpunt van elk land berekend en daar het dichtstbijzijnde dorp gekozen. Het middelpunt van een land was een soort metafoor voor het doordringen in het dagelijks leven op die plekken. Ik heb mij bewust beperkt tot die kleine gemeenschappen en hiermee ook de voor de hand liggende grote bekende steden en de toeristische of fotogenieke pleisterplekken vermeden.”
“Mijn werkwijze leverde me achttien namen van dorpen op, waar ik niets van af wist. In elk dorp heb ik een week verbleven; een doorsnee week, zonder bijzonderheden. Bij de eerste reizen wist ik niet wat ik kon verwachten en hoe mijn project eruit zou komen te zien. Dat werkte wat beangstigend. Maar na een aantal reizen begin je overeenkomsten te zien. Je ziet dorpen die aan het uitsterven zijn, waar jongeren zijn weggetrokken naar de stad. Je komt in dorpen waar het lijkt of de tijd heeft stil gestaan, je gaat er twintig, dertig jaar terug in de tijd. Die overeenkomsten vond ik een interessant gegeven. Elk dorp voelt eigenlijk hetzelfde, maar toch ook wat anders aan. Ze hebben dezelfde problematiek, maar wel een andere cultuur.”
Wantrouwend
Een fotograaf in een dorp waar ogenschijnlijk niets te beleven is. De dorpsbewoners keken er raar van op. Soms waren ze zelfs wantrouwend. “Mensen begrepen er niets van. Wat moet die man hier, vroegen ze zich af. Je moet wat verderop zijn, daar is wel wat te zien, kreeg ik vaak tijdens het wandelen te horen. Dan probeerde ik uit te leggen dat ik juist in hun dorp mijn werk moest maken.”
“In een dorp wordt flink geroddeld, dat moet je niet onderschatten. Je kunt echter niet aan iedereen uitleggen wat je komt doen. Ook de taal is vaak een barrière. In Slovenië ging zelfs het gerucht dat ik pedofiel zou zijn, omdat ik al een aantal keer nabij de plaatselijke school werd gespot. Als fotograaf word je vaak bekeken als een soort indringer, vooral in die kleine gemeenschappen. Dat alleen al is een boeiend gegeven.”
Vijf straten
“Sommige dorpen waren heel klein, bestonden uit hooguit vijf straten. Dan loop je vaak te denken: hoe ga ik hier ooit iets boeiends vinden. Maar elke dag kom je onbekende verhalen en mensen tegen, krijg je wat meer vertrouwen en wordt je zelfs mee aan tafel uitgenodigd. Het licht, de omstandigheden, de situaties verschillen van dag tot dag.”
Globalisering
Wanneer je de foto’s bekijkt, bekruipt je het gevoel dat Verbelen toevallig telkens op het juiste moment aanwezig was. Zoals de foto van een oudere man die kaart speelt en sluiks opzij kijkt. “Deze foto is gemaakt in Duitsland. Ik kreeg de tip om ’s avonds in een café te fotograferen, omdat daar steevast een aantal mannen zat te kaarten. Daar zag ik deze man. Dit beeld had echter overal gemaakt kunnen worden. Na dit project voelt Europa voor mij ook aan als een groot dorp met veruit dezelfde problematiek: de invloed van de verstedelijking en de globalisering.”
In Europa spreekt nog lang niet iedereen dezelfde taal, dat bleek wel tijdens de reizen. “In Cyprus bijvoorbeeld, ontmoette ik dagelijks dezelfde familie. De vader van het gezin kende geen Engels behalve het woord ‘lovely’. Dat was het enige woord waarmee we communiceerden. Als we elkaar tegenkwamen, begroetten we elkaar met een luid ‘lovely, lovely’. Voor de rest communiceerden we via lichaamstaal. Een fascinerend gegeven, dat je eigenlijk geen taal nodig hebt in de fotografie. Dankzij dit project ben ik op plaatsen geweest waar ik anders nooit zou komen en heb ik mensen ontmoet die ik anders nooit was tegengekomen.”
Hannibal
In 2015 verscheen een boek over deze serie bij uitgever Hannibal. Het boek van 300 pagina’s kost 39,50 euro en is hier te koop. Meer informatie: www.gertverbelen.be.