Anders denken over vluchtelingen
Ook in Zweden kwamen vorig jaar veel vluchtelingen het land binnen. Ondanks dat in Zweden over het algemeen positief tegen vluchtelingen wordt aangekeken, is er wel een grote afstand tussen hen en de lokale bevolking. Marco Glijnis en zijn vrouw Corina zijn daarom het project ‘Vi’ (Zweeds voor ‘wij’) gestart. “We merkten dat de lokale bewoners weinig contact met de vluchtelingen zochten. Of ze durfden geen contact te zoeken of ze waren te druk met hun eigen leven. Dit terwijl veel mensen wel een mening hebben over de vluchtelingen zonder dat ze hun persoonlijke verhalen kennen. We kregen steeds meer het idee dat we iets moesten doen. We wilden de mensen andere inzichten geven met persoonlijke verhalen, voordat ze zich een mening zouden vormen.”
“Met het project geven we geen oordeel of een persoon terecht asiel aanvraagt of niet,” leggen Marco en Corina uit. “Het gaat hier om mensen met eigen verhalen die vooral op zoek zijn naar een leven in vrijheid. Vrijheid van meningsuiting, onderdrukking, seksualiteit en oorlog.”
Over het algemeen is men in Zweden niet negatief over vluchtelingen. “Maar door de enorme toestroom van vorig jaar en de wijze waarop de overheid dit heeft aangepakt (te slecht voorbereid en teveel geld verspild) worden mensen meer kritisch en wordt het rechtspopulisme populairder. Niet veel anders dan in Nederland,” aldus het echtpaar.
Het was moeilijker dan verwacht om in contact te komen met de vluchtelingen. “Wij zijn begonnen met onze eigen contacten binnen de vluchtelingengemeenschap hier in Orsa. We zijn namelijk coach van een aantal vluchtelingen. Daardoor ging het in het begin redelijk makkelijk. De contacten zijn langzaam opgebouwd om vertrouwen te winnen. Toen we op de helft kwamen – we wilden maximaal veertien portretten – werd het wat moeilijker. We wilden een zo breed mogelijk project, met mensen van verschillende culturen en landen. Vooral vrouwen fotograferen uit de moslimcultuur was lastig. Het heeft tijd gekost om die mensen te vinden. In totaal hebben we zestien mensen geïnterviewd.”
“Janne Bäckman is de journalist die alle interviews heeft gedaan. De communicatie ging deels in het Engels, tenminste, als dit mogelijk was voor een goed interview. En anders werd een tolk ingeschakeld. Kola Productions (ons bedrijf) is samen met journaliste Janne initiatiefnemer van dit project. We hebben het project voor een deel zelf gefinancierd. Met behulp van cultuursubsidies van de gemeente en giften van lokale ondernemers hebben we de financiering rond kunnen krijgen.”
Er is niet voor standaardportretten gekozen, door het beeld loopt tekst. “In eerste instantie is dit geboren vanuit een praktische oplossing. We wilden niet dat de tekst los naast het portret kwam. Tekst is in dit project net zo belangrijk als beeld. We experimenteerden met de tekst in het beeld en vonden dat het zo meer kracht kreeg, vooral met de woorden die eruit springen. In zijn geheel is het zo meer een kunstvorm. De tekst is meestal slechts een deel van het verhaal. Het hele verhaal kunnen mensen lezen in de tentoonstellingscatalogus, die is verschenen in verschillende talen.”
De tentoonstelling was afgelopen zomer te zien in het cultuurhuis van Mora. “Iedere gemeente hier heeft een cultuurhuis (kulturhus). Mora is één van de twee gemeentes waar we subsidie van hebben gekregen. Het is één van de meest bezochte tentoonstellingen die het cultuurhuis heeft gehad en de reacties waren erg positief. We hebben begrepen dat veel mensen geroerd waren door de tentoonstelling. Ze vonden de expositie intens en de ervaring heeft hen aan het denken gezet. Precies wat we voor ogen hadden.”
“Nu zijn we bezig om de tentoonstelling in heel Zweden in de cultuurhuizen, musea en andere tentoonstelling plaatsen te krijgen. De afsluiting zal zijn in onze eigen woonplaats, Orsa.”
Rollercoaster
“Het project was voor ons echt een (emotionele) rollercoaster. Bijna alle verhalen hebben ons erg emotioneel aangegrepen. Je beseft na deze verhalen dat vrijheid (in leven, geaardheid en meningsuiting) een grote rijkdom is. Een verhaal dat ons erg bij gebleven is, is dat van Narges en David uit Afghanistan. Ze moesten vluchten vanwege hun verboden liefde en zoektocht naar vrijheid. Zij werd geslagen door haar vader omdat ze niet wilde trouwen met degene aan wie ze was uitgehuwelijkt en in plaats daarvan omgaat met haar grote liefde David.”
“Fototechnisch was het project niet heel erg uitdagend. We wilden zacht contrast licht met een redelijk neutrale achtergrond, zodat de focus op de mensen kwam te liggen. De grote uitdaging was om de emoties in de ogen van de mensen vast te leggen, wat naar onze mening ook gelukt is.”
Marco en Corina zijn ruim tien jaar geleden naar Zweden vertrokken om daar hun bedrijf Kola Productions voort te zetten. “Avontuur, iets minder stress en meer ruimte en natuur hebben ons naar Zweden doen gaan. Vooral de ruimte, de prachtige natuur van Scandinavië (we reizen ook regelmatig af naar Noorwegen) en het avontuur trekt ons ontzettend.” Meer informatie: www.projektvi.se.