Billy the Kid & 10 andere miljoenenprints
De beruchtste bandiet van het Wilde Westen hield wel van een potje croquet. De identiteit van ‘revolverheld’ Billy The Kid is afgelopen jaar namelijk vastgesteld op een groepsfoto uit 1878. De tot dan toe enige authentieke beeltenis bekend van de Amerikaanse desperado bracht in 2011 meer dan 2 miljoen dollar op. Dat maakt de nieuwe ontdekking in potentie veel geld waard. Samen met galeriehouder Eduard Planting nemen we de top 10 door van foto’s waar omgerekend meer dan een miljoen Euro is betaald. Zijn ze het waard?
De nieuwe opgedoken foto van Billy The Kid is de tweede foto waarvan met 100 procent zekerheid is vastgesteld dat hij authentiek is. Een team van onderzoekers heeft volgens de Volkskrant zelfs weten te achterhalen waar en wanneer de foto is gemaakt. Na een bruiloft in Chaves County in New Mexico, in de nazomer van 1878, om precies te zijn. Hiervoor heeft een jaar lang onderzoek plaatsgevonden, gedaan door Kagin’s, een bedrijf en veilinghuis dat gespecialiseerd is in Western Americana-objecten en oude munten. Ze zijn ingeschakeld door verzamelaar Randy Guijarro die de prent kocht voor maar twee dollar, in een rommelwinkeltje in Californië. Waarschijnlijk is er hierdoor aan de waarde zeker zo’n zes nullen toe te voegen. Op een veiling in 2011 werd er voor de enige (portret)foto bekend van Billy The Kid maar liefst 2,3 miljoen dollar betaald.
Wat de nieuwe foto precies gaat opbrengen is gissen, maar Kagin’s heeft de foto gewaardeerd op vijf miljoen dollar. “Als die toeschrijving klopt en er veel aandacht is zou het dit bedrag best kunnen halen”, zegt Eduard Planting die met zijn galerie verschillende fotografen representeert. “De prijs komt voor het allergrootste deel door het historisch belang, niet door het fotografisch belang. Haal Billy the Kid uit het plaatje en de waarde is weer 2 dollar. Als je naar de top tien kijkt, kan de andere foto van Billy The Kid er in feite ook uit. Het is toevallig een foto, maar het zegt niets over fotografie.’’
Waardeverhogende eigenschappen
Volgens Planting is het moeilijk te zeggen of dit soort foto’s hun geld echt waard zijn. “Iemand heeft het er voor over. Je kunt erover discussiëren, maar die discussie win je nooit. De markt heeft in die zin altijd gelijk.” Exclusiviteit kan logischerwijs de waarde van een foto enorm omhoog stuwen. Toch is dat niet eens altijd nodig, zegt Planting. “Er hoeven in principe maar twee vermogende mensen interesse te hebben om de waarde van een foto omhoog te stuwen, door tegen elkaar op te bieden. Wat verder bepalend is voor de waarde van een foto zijn de antwoorden die je kunt geven op vragen als; is het een sleutelwerk binnen het medium? Hoe groot is de oplage? Hoeveel uitvoeringen en vormen zijn er gemaakt? Wat ook zeker van belang is, is de beschikbaarheid. In welke handen zijn de andere exemplaren? Als er tien zijn en negen in eigendom van musea, dan verhoogt dat de exclusiviteit en daarmee de waarde. Zo zou je als potentiele koper kunnen besluiten om nog even te wachten met kopen als er meer exemplaren in particuliere handen zijn dan in bezit van een museum.’’
Foto’s kunnen tegenwoordig ‘relatief nog aardig wat geld opbrengen’, maar Planting benadrukt dat dit in het niet valt bij de bedragen die er in de kunst omgaan. ‘’Voor de fotografie zijn dit misschien hoge bedragen, maar in de kunstwereld lachen ze erom. Er wordt zo veertig miljoen dollar betaald voor een werk van Andy Warhol. Fotografie is nog een relatief nieuwe vorm dat zich nog steeds wat moet settelen in de markt. Foto’s werden lange tijd niet als kunst gezien. Over vijftig jaar zie de lijst er ongetwijfeld anders uit.’’
Net als de foto van The Kid zijn er volgens Planting andere opmerkelijke foto’s in de lijst hieronder te bespeuren. “Neem het werk van Medvedev. Dat is geveild voor het goede doel. Medvedev was toen president van Rusland en ongetwijfeld zullen er een paar oligarchen op deze manier iets hebben afgekocht. Geheel vrijwillig uiteraard. Maar dit heeft niets met fotografie te maken, behalve dan dat het een foto is.’’ Planting vervolgt: “De andere werken uit het lijstje hebben wel degelijk met de ontwikkeling van de fotografie te maken. Hoewel je bij Richard Prince ook nog wel wat vraagtekens kunt zetten, maar het werk past wel naadloos binnen zijn oeuvre.”
Dat er sinds 2011 niemand over de foto van Gursky is heen gegaan zegt volgens Planting niet zoveel over de huidige markt. “Bovendien is dit een lijst met openbare biedingen. In theorie is het mogelijk dat er in een particuliere onderlinge verkoop meer is betaald dan voor de nummer 1.’’ Dit zou bijvoorbeeld kunnen opgaan voor de beroemde bureaubladfoto van het Windows XP-besturingssysteem, waarvoor naar het schijnt een ongekend hoog bedrag is betaald door Microsoft. De maker daarvan is Charles O’Rear die in 1996 een groen heuvelachtig landschap in Californië fotografeerde. Het hele verhaal hierover lees je hier.
1) Rhine II uit 1999 – Andreas Gursky | Afgehamerd voor: $4,338,500
Geveild bij veilinghuis Christie’s in New York, in november 2011. Tot op heden nog steeds de foto die het meeste geld heeft opgebracht. De foto komt uit een oplage van zes, variërend in grootte. Het verkochte formaat is: 185.4 cm x 363.5 cm. Over de foto zegt Gursky zelf: “Ik liep zo’n anderhalf jaar rond met het idee om deze foto te maken. Uiteindelijk besloot ik de foto te digitaliseren en de elementen eruit te laten die me irriteerden.’’ Dit zijn onder andere industriële gebouwen aan de overkant van de rivier.
2) Untitled #96, uit 1981- Cindy Sherman | Afgehamerd voor: $3,890,500
Geveild bij veilinghuis Christie’s in New York, in mei 2011. Een kleurenprint met als formaat: 61 x 121.9 cm. De foto komt uit een oplage van tien en het verkochte exemplaar is nummer zeven. Naar verluidt is dit het meesterstuk van Cindy Sherman uit haar serie ‘Centerfolds’. De serie is geïnspireerd op de erotische spreads in mannentijdschriften. Sherman is bijna op al haar foto’s zelf het onderwerp. In deze foto is ze te zien als tienermeisje. Sherman roept hiermee associaties op met beelden en vrouwelijke rolpatronen die geschapen zouden zijn door de media en reclamewereld.
3) Dead Troops Talk, uit 1992 – Jeff Wall | Afgehamerd voor: $3,666,500
Geveild bij veilinghuis Christie’s in mei 2012. Het is daarmee de nieuwste transactie in deze lijst. Het bedrag werd betaald voor een kleurenprint met als formaat: 229.2 x 417.2 cm. Het is daarmee de grootste foto uit de lijst. De foto komt uit een oplage van twee. Deze foto is geënsceneerd, zoals de meeste beelden van de Canadese fotograaf. De foto laat letterlijk de gruwelijkheden zien van oorlog. We zien gedode en gewonde Russische soldaten, als gevolg van een mislukte hinderlaag in Afghanistan door het ‘Rode leger’. Het beeld haakt in op de actualiteit van 1980 waarin Rusland Afghanistan binnenviel.
4) Untitled (Cowboy) uit 2001-2002- Richard Prince| Afgehamerd voor $3,401,000
Geveild bij veilinghuis Sotheby’s in New York in november 2007. Het werk is gebaseerd op de Marlboro sigaretten reclames. We zien een silhouet van een cowboy, compleet met hoed, zweep en laarzen tegen de achtergrond van een zonsondergang. Het formaat van de verkochte kleurenprint is 254 cm x 167.64 cm.
5) 99 Cent Diptychon II uit 2001 – Andreas Gursky | Afgehamerd voor: $3,346,456
Geveild bij veilinghuis Sotheby’s in Londen in februari 2007. Deze kleurrijke foto ging destijds de boeken in als duurste foto. Net als de foto van de Rijn heeft Gursky deze foto digitaal bewerkt. In dit geval vooral om er perspectief in te krijgen van meerdere volle gangpaden met spectaculaire supermarkt aanbiedingen. ‘99 Cent Diptychon’ is onderdeel van een tweeluik. Het formaat is 207x 337 cm.
6) The Pond Moonlight uit 1904 – Edward Steichen | Afgehamerd voor: $2,928,000
Geveild bij veilinghuis Sotheby’s in New York, in februari 2006. Deze foto, genomen in 1904 laat een vijver zien in een bosrijke omgeving in New York. Het maanlicht dat door de bomen schijnt, laat z’n weerspiegeling achter op het water. Er bestaan drie unieke exemplaren, waarvan twee in bezit van musea. Het bijzondere aan de foto is ook dat er een vroeg 19e-eeuws gomdruk proces (Gum Bichromate ) is gebruikt, waardoor de print uit meer dan 1 kleur bestaat. Steichen begon daarmee te experimenteren rond 1904. Het formaat van de verkochte foto is 42×40 cm.
7) Untitled #153 uit 1985- Cindy Sherman | Afgehamerd voor: $2,700,000
Geveild bij veilinghuis Phillips de Pury & Co in New York in november 2010. Deze foto komt uit een oplage van zes. Het formaat is 170.8 x 125.7 cm. In deze foto is Sherman te zien als lijk, refererend aan goedkope horrorfilms.
8) Billy the Kid, uit 1879/1880- fotograaf onbekend | Afgehamerd voor: $2,300,000
Geveild bij veilinghuis Brian Lebel’s Old West Show & Auction in Denver, in juni 2001. Het was tot dan toe enige beeltenis bekend van de legendarische outlaw Billy the Kid; een crimineel uit het Wilde Westen. Rond 1880 zou hij 25 cent betaald hebben om de foto te laten maken. Voor zijn portret werd de ‘tintype’ fototechniek gebruikt; een oud fotografisch drukproces waarbij de foto wordt gemaakt op een stuk metaal dat is bedekt met een lichtgevoelige laag. Goedkoper en sneller dan bestaande druktechnieken destijds. Het exacte formaat van de verkochte afbeelding is onduidelijk.
9.Tobolsk Kremlin uit 2009- Dmitry Medvedev | Afgehamerd voor: $1,750,000
Geveild bij veilinghuis Christmas Yamarka in Sint Petersburg in januari 2010. Dmitry Medvedev, de huidige premier van Rusland maakte in 2009 een foto van het Kremlin in Tobolsk, een stad in west-Siberië. Op dat moment was hij de president van Rusland. Medvedev blijkt een fanatieke fotograaf. Zijn foto werd geveild tijdens een jaarlijkse benefietavond, waar het werk van meerdere Russische politici, sporters en andere bekende figuren wordt aangeboden. De totale opbrengst van deze jaarlijkse veiling komt ten goede aan diverse goede doelen in Rusland. Saillant detail is dat Medvedev met deze foto over het bedrag heen gaat dat een schilderij van huidige president Poetin een jaar eerder opbracht.
10) Nude uit 1925- Edward Weston | Afgehamerd voor: $ 1,609.00
Geveild bij veilinghuis Sotheby’s in New York, in april 2008. Weston wordt gezien als een van de invloedrijkste fotografen van de 20e eeuw. Het model op de foto is waarschijnlijk Miriam Lerner. Van haar is bekend dat zij vaker voor Weston poseerde in deze periode. Deze ’landschapsachtige’ naaktfoto is hier een minder expliciet dan andere naaktbeelden, bekend van Weston. Het verkochte formaat is 14.8 x 23.4 cm.
Meer over de geschiedenis van verkoop van fotoprints lees je op de kennisbank van DuPho.