Jan Banning schreef hierover op zijn Facebook pagina dat hij dit hilarische wartaal vond. “De Texaanse deskundologe heeft duidelijk een probleem met klok en klepel: waarschijnlijk verwijst zij naar oude Kodak-films, die tot in de jaren ’70 inderdaad waren ontworpen om juist blanke huid optimaal te doen uitkomen.” Een Ghanees, Francis Kokoroko reageerde: “I think it was made clear to Banning during his presentation in Ghana about how problematic these images are. They are totally irresponsible; and to think he finds them ‘hilarious’. Banning schreef een korte uitleg over het ontstaan van de serie: “Het begon met het verzoek van een stamhoofd om met hem op de foto te gaan. Ik heb ze menigmaal achterop mijn camera naar het resultaat laten kijken, en dat vonden ze zonder uitzondering prima. Vervolgens heb ik al lange tijd geleden ook foto’s toegestuurd, maar om voor mij onbegrijpelijke reden zijn die (voorzover ik weet) nog altijd niet aan hun toegespeeld.” Op de discussie, die per ongeluk van Facebook is verwijderd kwamen vele reacties. Niemand bleek de ‘neo-koloniale’ invalshoek in de foto’s te zien.
Voor het project Society and Change in Northern Ghana heeft Noorderlicht verschillende fotografen opdracht gegeven diverse relevante onderwerpen in beeld te brengen. De gelauwerde fotograaf Jan Banning was daar een van. Hij portretteerde de chiefs in Noord Ghana. Met het resultaat waren we zeer tevreden.
Toch maken we bij nader inzien geen gebruik meer van Banning zijn werk. Dit besluit heeft niets met politieke correctheid of angst van doen, zoals menigeen inmiddels gretig uit heeft geschreeuwd via de sociale media. Het heeft echter alles te maken met onze veronderstelling dat wanneer je als fotograaf meewerkt aan een project, je daar respectvol mee om dient gaan. Jan Banning heeft bijna identiek werk uit ons project ingezet voor zijn The Sweating Subject, een zogenaamde parodie op de koloniale fotografie. Wij vinden dat respectloos naar alle betrokkenen in Ghana en eerlijk gezegd ook naar onszelf als opdrachtgever. Deze opvatting wordt gedeeld door onze Ghanese partners. Banning weet dat, maar hij koos ervoor om deze terzijde te leggen, omdat men hem, zoals hij te kennen gaf, niet wist te overtuigen.
Society and Change in Northern Ghana heeft als doel het beeld van Noord Ghana te verbreden, te verdiepen, en te nuanceren. Het Westerse beeld van Afrika is bepaald door een blik op het continent, die, hoe je het ook wendt of keert, nog steeds beïnvloed wordt door de visuele koloniale tradities. Met het project The Sweating Subject wordt deze beeldvorming gecontinueerd en gaat daarmee in tegen de intentie van ons project. Zo simpel is het.
Natuurlijk staat het Banning vrij om te doen wat hij gedaan heeft. Maar het staat ons vrij om The Sweating Subject inhoudelijk en ethisch bedenkelijk en onder de maat te beoordelen. Daarom willen wij in het vervolg elke link die er te leggen is tussen ons Northern Ghana-project en Banning zijn foto’s vermijden. Dat is precies de reden waarom wij, na nauw overleg met de Ghanese partners, het werk van Banning uit ons project hebben gehaald. We hebben daar overigens een prima alternatief voor gevonden.
Wij richten ons na dit voorval weer voor de volle honderd procent op de realisering van ons Ghana-project met als eerste resultaat een prachtig boek, dat komend najaar in Tamale (Noord Ghana) wordt gepresenteerd, samen met een tentoonstelling, die door Ghana gaat reizen en later zeker ook ons land aan zal doen.
Kees van der Meiden Directeur Noorderlicht | Huis van de Fotografie
Debat
Er is veel kritiek gekomen op de politieke correctheid van Noorderlicht. Zijn de foto’s van Jan Banning neo-koloniaal of zijn ze juist een parodie op de oude koloniale foto’s? Het zou zinvol en interessant zijn wanneer een conflict als deze waarin termen als koloniaal worden gebruikt uitgesproken kan worden middels een debat.
