In 1991 maakte Ad van Denderen Welkom in Suid-Afrika, een fotoboek met zwart-wit reportagebeelden uit het epicentrum van de apartheid. Groot was zijn verbazing toen hij vijfentwintig jaar later een bericht ontving van een bewoners van het mijnstadje Welkom, waarover het boek ging. Lebohang Tlali, opgegroeid in de mijnstad en zelf fotograaf, vroeg hem of de foto’s getoond konden worden in zijn geboorteplaats. Dit verzoek was het begin van een geheel nieuw project, Welkom Today. Het mondde uit in een boek en een tentoonstelling in het Stedelijk Museum. Van Denderen: “Het verhaal is nu niet meer zwart-wit. Er zit veel meer gelaagdheid in de foto’s.”
© Ad van Denderen
De reden voor Ad van Denderen om in 1990 samen met schrijfster Margalith Kleijwegt, en daarna in 1991, naar Zuid-Afrika te gaan was het in beeld brengen van de laatste dagen van de apartheid, die in 1994 afgeschaft zou worden. Toen hij landde in Zuid-Afrika bleek Nelson Mandela net vrijgelaten te zijn, maar dat was niet zijn onderwerp. Hij ging hij op zoek naar een goudmijnstad om de raciale spanningen in beeld te brengen. Zittend aan de koffie in Hillbrow, het verarmde centrum van Johannesburg, sloeg hij de krant open en las ‘Onrust in Welkom’. Van Denderen: “Toen dacht ik: dit is een van god gegeven geschenk. Welkom was het bakermat van de AWB, De Afrikaner Weerstandsbeweging. De onlusten waren de uitlopers van de apartheid. Het vrijlaten van Mandela gaf de zwartte bevolking energie. Men kreeg het idee: dit land is ook van ons. Zo ontstonden er opstanden tegen de apartheid. De AWB trok in die tijd ‘s avonds door de stad om zwarten in elkaar te knuppelen, en dat pikte men niet meer.”
© Lebohang Tlali
Hoe was het voor Van Denderen om als Nederlandse fotograaf midden in de apartheid te zitten? “Het was voor mij een vreemde wereld. Je had de blanke stad Welkom en daar tegenaan gebouwd de township Thabong, waar alleen zwarte mijnwerkers woonden. De zwarten verdienden bijna niets in die goudmijnen. De ongelijkheid was stuitend. Bij een bar moest je als blanke via een andere deur naar binnen dan de zwarten. De blanke Afrikaners vonden het veel te gevaarlijk dat ik naar Thabong ging, ze dachten dat ik levensmoe was. Maar het bleek helemaal niet gevaarlijk te zijn.”
Wil je meer lezen? Bestel dan jouw Pf #4 online.