Test: Nikon 300mm ƒ/4 E PF ED VR

De Nikon 300 mm ƒ/4E PF ED VR is een heel bijzonder objectief. Vroeger moest een 300 mm ook ongeveer 300 mm lang zijn, een flink objectief daardoor, maar de mogelijkheden van de huidige objectief ontwerpers gaan veel verder, waardoor deze 300 nog geen 15 cm lang is. Dat vereist natuurlijk heel wat optische kunststukjes, vandaar ook dat het objectief is opgebouwd uit maar liefst 16 optische elementen, onderverdeeld in 10 groepen die bestaan uit samengevoegde lenselementen. Voor snelle series en een precies constant diafragma wordt dat elektromagnetisch aangestuurd, vandaar de ‘E’ achter de aanduiding voor de lichtsterkte. Om chromatische aberraties zoveel mogelijk te voorkomen heeft Nikon gekozen voor een speciaal Fresnel lenselement waarbij de chromatische fouten andersom werken dan bij een gewone lens. Door de combinatie worden de chromatische fouten dan uitgeschakeld. Bij het bekijken van de opnames blijkt dat ook goed gelukt, hoewel een verwijdering van de laatste restjes in de software wel nuttig blijft. Andere lenselementen dienen dan voor de beeldstabilisatie en de auto-focus. Ten slotte is er gekozen voor een vuil afstotende Fluorine coating.

Stabiel

De beeldstabilisatie is behoorlijk effectief en dat is heel nuttig hoewel het soms ook een tweesnijdend zwaard is. Het prachtig stabiele zoekerbeeld zorgt er voor dat je je nauwelijks bewust bent van het risico op bewegingsonscherpte dat er natuurlijk toch altijd is. De officiële informatie van Nikon spreekt over 4,5 stops winst door het systeem. De sportstand maakt meetrekken mogelijk.

Het AF-systeem werkt mooi snel, maar het maakt heel zacht geluid als het werkt. En ondanks de volle opening van ƒ/4,0 moet er heel precies worden scherp gesteld, want scherptediepte is bij deze brandpuntsafstand alleen beschikbaar wanneer je onderwerp flink ver weg is. Op de kortste afstand van 1,4 meter is het echt verwaarloosbaar en daarom ook aan te bevelen het AF-systeem van de camera in combinatie met het objectief te controleren en eventueel te corrigeren. Want zeker bij gebruik op een D810 is de kleinste afwijking uiteindelijk te zien als je de foto groot beoordeeld.

Overstraling

Nikon legt op haar eigen website heel duidelijk uit dat de speciale DF constructie in sommige gevallen een klein probleem kan opleveren met overstraling. Dat is dan het geval bij felle lichtbronnen in beeld. De eigen Nikon software, Capture NX-D heeft een correctiekeuze die het verschijnsel een beetje minder zichtbaar maakt. Maar het doet zich maar zo nu en dan voor, bij mij waren de gewone straatlantaarns niet in staat het verschijnsel op te roepen.

De reflectie van de zon op een letter van de Stopera in Amsterdam laat aan de rechterkant wat overstraling zien.

Scherpte

Er is weinig aan te merken op de scherpte, die is al bij volle opening van hoek tot hoek keurig gelijk en hoog. Uiteraard is de kleinste opening van ƒ/32 onbruikbaar als het om scherpte gaat. Wanneer je echt scherpe foto’s wilt lijkt ƒ/11 me de grens. Er is wel sprake van wat lichtafval bij ƒ/4, iets dat je als je dat wilt in de software kunt corrigeren. Hoewel bij de trend om de hoeken van foto’s donkerder te maken in de nabewerking die keuze beter achterwege kan blijven. Het objectief wordt geleverd inclusief zonnekap, exclusief een eigen statief aansluiting, die kan wel los bijgekocht worden.

Een typisch effect van een tele-objectief is het schijnbaar verkorten van afstanden tussen achter elkaar gelegen onderwerpen. Zo staat de kantoorkolos 500 meter verder weg dan het oude torentje.