Sander Veeneman en Het melkmeisje

Sander Veeneman stond bekend als journalistiek portretfotograaf. Twee jaar geleden gooide hij het roer om. Hij maakt nu portretten in de setting van Vermeer en Rembrandt. Het blijkt commercieel gezien een goede keuze. Maar ook artistiek. “Ik heb nog nooit zoveel over licht en kleur geleerd in anderhalf jaar tijd.”

Door Werner Pellis

Jarenlang maakte Sander Veeneman journalistiek werk voor onder meer Het Parool en Nieuwe Revu. Daarnaast geniet hij veel bekendheid met zijn portretseries over armoede en ongelijkheid in de wereld en met de internationale campagnes die hij in samenwerking met de Verenigde Naties en U2 maakte. Verder is hij jarenlang actief geweest als filmmaker van onder meer commercials. Na een operatie, waarbij hij een nier afstond aan zijn broer, moest hij enkele maanden revalideren en had hij tijd om na te denken over het verdere verloop van zijn carrière. Hij wilde iets totaal anders. Geen films meer in opdracht van klanten die vaak de montage kozen die hij het liefste niet had. Hij wilde ook geen reportages meer fotograferen in verre brandhaarden, maar dichter bij huis iets anders doen.
Tijdens lange wandelingen die hij tijdens zijn revalidatie door het centrum van Amsterdam maakte werd hij gegrepen door de schoonheid en zichtbare geschiedenis van de stad. “Waarom doe je niet iets met toeristen?”, zei een vriendin een keer tegen hem. Hij antwoordde enigszins spottend op die opmerking: “Ja, en dan mensen als Het melkmeisje gaan portretteren zeker.” Die nacht sliep hij slecht. De opmerking liet hem niet los. Eigenlijk leek het hem wel een goed idee. Mensen fotograferen in de setting van een 17e-eeuws schilderij en oude kunst tot nieuwe kunst verheffen. ‘Als ik dan een echt decor maak dat tot in details klopt en het licht helemaal perfect naboots, zie ik het wel zitten’, bedacht hij die nacht.

Optische oplossingen
“Als ik ergens voor ga, dan ga ik er voor meer dan 100 procent voor en vlieg ik volledig uit de bocht”, aldus Sander Veeneman. Dat hield in dit geval in dat hij zijn studio verbouwde en op veilingen 17e-eeuwse attributen zocht die hij nodig had om het decor van Het melkmeisje perfect na te maken. Dat was in sommige gevallen een uitdaging. Want wat op een schilderij recht lijkt te lopen hoeft dat niet in werkelijkheid te doen. En het licht dat op het schilderij door het raam valt geeft in werkelijkheid een heel ander effect op een muur. Door statief en camera op een vaste plek te monteren, had hij de mogelijkheid om bepaalde uitdagingen in het perspectief op te lossen. Lijnen die in het beeld nu recht lopen, zoals op het schilderij, doen dat in werkelijkheid niet. Alleen live zijn die schitterende optische oplossingen te aanschouwen.
Het melkmeisje was het uitgangspunt. Maar één jaar nadat hij met zijn Milkmaid Project open is gegaan heeft hij ook foto’s gemaakt in de stijl van andere oude meesters, met name van Rembrandt. Op de foto’s dragen mensen kleding zoals in de 17e eeuw, met attributen uit de 17e eeuw en met licht zoals in de schilderijen van Rembrandt.

De Nachtwacht
Als Sander Veeneman vertelt over The Milkmaid Project dan wordt al gauw de link gelegd met Volendam, waar je in lokale klederdracht op de foto kunt. Maar die vergelijking gaat niet op. Het zijn niet toeristen maar vooral Nederlanders die een portret van zichzelf willen in 17e-eeuwse stijl. Maar vooral is het gebruik van licht, kleding en props van een totaal ander niveau.

Hoe gaat een fotosessie bij The Milkmaid Project in zijn werk? Veeneman begint met een rondleiding waarin hij vertelt over de schilderkunst van Vermeer en Rembrandt in de context van de 17e eeuw. Hij laat de set zien en de props en samen met de klant voert hij het vooraf besproken concept uit. Meteen na de shoot maakt hij een selectie van de gemaakte beelden waaruit de klant kan kiezen. Na de keuze kunnen ze het bestand digitaal meenemen of ontvangen, maar desgevraagd levert hij het bestand ook geprint of ingelijst aan.
Sander Veeneman ziet zichzelf niet jarenlang alleen maar Melkmeisjes fotograferen. “Ik ben nu al iemand aan het opleiden die dat kan doen. Zelf vind ik het een uitdaging om telkens weer een ander beeld te maken in deze stijl. Zo heb ik vorig jaar met alle bewoners uit mijn straat, de Nieuwe Leliestraat in Amsterdam, de Nachtwacht gemaakt. Maar ook uitstapjes naar andere schilders schuw ik niet. Zo heb ik onlangs een opdracht aangenomen om met een groep van 22 mannen Het laatste avondmaal van Da Vinci te gaan fotograferen. Die afwisseling en telkens een nieuwe uitdaging aangaan vind ik leuk en houdt mij scherp.
The Milkmaid Project is pas een jaar open en draait nu al goed. “We krijgen veel aanvragen, terwijl ik in de marketing de weg van de geleidelijkheid heb gekozen. Ik heb veel geïnvesteerd in een goede rating op tripadvisor en ik ben behoorlijk actief op Instagram. Daar komen ook goede leads uit. Veel van mijn klanten komen via via bij mij,  ze horen van een goede ervaring van iemand anders. Verder verkoop ik ook veel cadeaubonnen. Een beleving zoals dit gecombineerd met een foto als eindproduct vinden veel mensen leuk om cadeau te geven. Dat had ik niet meteen verwacht toen ik ermee begon. Ik droom over een ruimte waarin ik meerdere decors van schilderijen kan bouwen zodat er een ruime keuze is.”

Reputatie
Van portretfotograaf naar regisseur en nu naar kunstfotograaf is een niet alledaagse carrière voor een fotograaf. Hoe kijken collega’s daar tegenaan? “Toen het onder collega’s bekend werd dat ik met deze stijl van fotografie aan de slag ging, kreeg ik te horen: ‘Vind je dit niet zonde van je reputatie?’. Daar kan ik eigenlijk alleen maar om lachen. Wat ik nu doe is interessant, het is voor mezelf en voor anderen betekenisvol en het is ook nog eens enorm uitdagend. Ik heb nog nooit zoveel over licht en kleur geleerd in anderhalf jaar tijd. Vooral dat laatste is voor een fotograaf die er altijd van overtuigd was dat hij alleen maar in zwart-wit kon fotografen een prachtige openbaring. Gelukkig zien bevriende fotografen het als een stimulans. Een stimulans om jezelf telkens opnieuw te blijven uitvinden en te verrassen en als een boodschap om je eigen weg te volgen en te doen wat je leuk vindt.”

Voor meer informatie: www.milkmaidproject.com

Mocht je de komende tijd meer willen weten over BRANDING, neem dan nu een abonnement op Pf Fotografie Magazine! Ga naar: www.pf.nl/aanbieding-2