Pf #8 staat in het teken van schoonheid

De laatste Pf van dit jaar staat in het teken van de schoonheid, de basis die fotografie verbindt met de kunst. Het raakvlak van fotografie en kunst ligt in de ervaring van schoonheid: de esthetische ontroering die een beeld kan oproepen. Schoonheid is de onmiddellijke, zintuiglijke toegang tot een kunstwerk, waardoor de toeschouwer ontvankelijk wordt voor diepere lagen die erin verscholen liggen. 

Lees het redactioneel van de hoofdredacteur:

Schoonheid in de fotografie

Bestaat er alleen schoonheid in de fotografie wanneer we zeggen dat een foto ‘mooi’ is, of gaat het ook dieper? Heeft schoonheid ook betekenis? In de geschiedenis van de fotografie is er altijd een frictie geweest tussen de schoonheid van het beeld en de betekenis ervan. Sebastião Salgado werd verweten dat zijn foto’s te mooi waren. Hij esthetiseerde het leed van de mens. Susan Sontag bekritiseerde de fotografen ervan dat zij de wereld vooral esthetisch in beeld brachten, terwijl ze pretendeerden transparant te zijn en ‘de waarheid’ in beeld te brengen. Zij schiep hiermee een schisma tussen fotografie en de kunst. Maar we kunnen de schoonheid ook anders bekijken, als een ontroering die aandacht vraagt voor de betekenis van het beeld. In dit nummer van Pf Fotografie Magazine ontdekken we nieuwe visies op het aloude Griekse begrip van de esthetica en bekijken we schoonheid in de foto’s van Nederlandse en Vlaamse topfotografen: Erwin Olaf, Stephan Vanfleteren, Dana Lixenberg, Winfred Evers en Desiree Dolron. 

Twee jaar na zijn dood krijgt Erwin Olaf in het Stedelijk Museum eindelijk de tentoonstelling waar hij altijd van droomde. Zijn werk is nu officieel tot kunst verheven door de Amsterdamse cultuurtempel. Wij analyseren de bijzondere waarde van Olafs fotografie en ontdekken haar ethische en activistische schoonheid.

Stephan Vanfleteren verbeeldt in zijn opus magnum Transcript of a Sea de zee als bron van ontzag en angst, van ultieme grootsheid en getuige van menselijke nietigheid. De schoonheid die hij in de Noordzee zag, is niet de alledaagse bevalligheid, maar de schurende esthetiek van het verhevene, van de grootsheid en het gevaar van de natuur.

Dana Lixenberg fotografeerde de Amsterdamse Wallen, de rosse buurt, het obscure toeristische trekpleister waar de zelfkant van de maatschappij zijn domicilie heeft. Zij ziet de schoonheid van het dynamische leven waar ondernemers, sekswerkers, studenten, thuislozen en kunstenaars naast elkaar leven. 

Het oeuvre van Desiree Dolron varieert van documentaire fotografie en stillevens tot portretten en film. Voor haar project over de monarchvlinders trok zij naar de bossen van Mexico. Voor haar is de vlinder de protagonist van de klimaatverandering. De schoonheid van haar beelden is een manier om de kijker naar het onderliggende verhaal te trekken. 

In zijn conceptuele, abstracte fotowerken schept Winfred Evers een eigen wereld vanuit zijn zoektocht naar een spirituele dimensie. Het medium fotografie ziet hij als een immens scherm waarop we kunnen reflecteren op ons bestaan en op ons bewustzijn. De schoonheid van zijn werk nodigt ons uit om een essentie van het leven te voelen die zich nooit volledig laat vatten en gehuld blijft in ambiguïteit.

Pf Fotografie Magazine, het blad dat fotografie als kunst en expressievorm serieus neemt, wenst je een mooie kijk- en leeservaring van dit laatste nummer van het jaar. Moge de schoonheid van de beelden en de inzichten uit de artikelen je creatief inspireren en intellectueel informeren. 

Bij de cover

De coverfoto Hope, Portrait #5, 2005 is van Erwin Olaf. Dat heeft iedereen natuurlijk al gezien. We hebben voor deze foto gekozen, omdat in dit beeld kunst, schoonheid en onderliggende betekenis samenkomen. De foto kunnen we ‘mooi’ noemen op de klassieke wijze, vanwege de compositie, de kleuren, de stilering en de beeldbewerking. Olaf verzachtte de huidstructuur van het model zodanig dat – en nu komt het paradoxale – het bijna lijkt op een schilderij. De foto sluit daarom aan op het klassieke concept van de schone kunsten. Maar dat is helemaal niet de essentie. Die ligt in het onderliggende verhaal dat in de serie Hope besloten ligt, zoals Erwin Olaf het zelf verwoordde: het moment van verwachting en verlangen. De gele jurk suggereert iets feestelijks, maar haar houding en achtergrond vertellen iets anders. Dit creëert een spanning tussen externe presentatie en interne emotie. De foto belichaamt een universele vorm van onzekerheid die velen herkennen. Daardoor resoneert het beeld met het bredere maatschappelijke onbehagen dat in de nasleep van 9/11 opkwam, toen angst en kwetsbaarheid een onderstroom in het dagelijks leven vormden.

Ton Hendriks, hoofdredacteur Pf Fotografie Magazine