Persgroep eist alleenrecht

Volgens een uitgelekte brief die Villamedia in handen heeft stelt de hoofdredacteur van Trouw dat de aangesloten fotografen contractbreuk plegen als ze aangesloten blijven bij Pictoright. Het is een hilarisch vervolg op de tragische soap die de Persgroep in gang heeft gezet met haar vrijwel absurde nieuwe voorwaarden die per 1 juni van kracht zijn geworden.

In de nieuwe voorwaarden van de Persgroep, die vele kranten in handen heeft, waaronder Trouw en de Volkskrant, worden de auteursrechten van de fotografen zwaar ondermijnd doordat een vrijwel onbegrensd licentierecht wordt toegekend aan de Persgroep. Zij mag daarom de aangeleverde foto’s doorplaatsen zonder extra betaling van copyrights. Maar veel fotografen zijn aangesloten bij Pictoright, de auteursrechtenorganisatie die opkomt voor de rechten van beeldmakers. Pictoright speurt voor de aangesloten fotografen herplaatsingen op en zorgt ervoor dat die betaald worden. Nu is het volgens de Persgroep een vorm van contractbreuk als de freelancer lid is van Pictoright.
Pictoright reageert op haar website als volgt: “Van een uitgever van dergelijke kwaliteitskranten zou je verwachten dat deze rekening houdt met freelancers. Maar deze nieuwe voorwaarden gaan te ver, freelancers houden nauwelijks rechten meer over. De Persgroep wil bijna alles voor weinig. Deze voorwaarden gaan ook voorbij aan de aansluitcontracten van Pictoright.”
Directeur van Pictoright Vincent van den Eijnde is erg verontrust over de houding van de Persgroep. Hij legt uit wat het probleem is van de nieuwe voorwaarden. “Pictoright behartigt de collectieve belangen van auteurs. Een voorbeeld is het leenrecht. Als boeken worden uitgeleend bij bibliotheken worden daarover ook auteursrechten betaald. Via het reprorecht ontvangen we ook collectieve royalty’s. Bij elkaar innen we zeven miljoen euro per jaar, dus dat is een substantieel bedrag. Door Blendle is er een nieuwe situatie bijgekomen. Blendle is een externe exploitant. Inkomsten bij doorplaatsingen via Blende moeten ook bij de auteurs terecht komen. Wij innen de collectieve rechten hiervan. Nu wil de Persgroep dat zij exclusief de revenuen van Blendle ontvangt zonder dat zij dat doorbetaalt aan de rechthebbenden, dus de schrijvers en de fotografen. Dat kan dus niet. Wij zijn al jaren met Blendle in gesprek om hiervoor een regeling te treffen en dat wordt door de Persgroep in een klap van tafel geveegd. Dat zij de belangenbehartiging door Pictoright een contractbreuk noemt is puur een manier om de fotografen onder druk te zetten. Dit getuigt van machtsdenken. De directie van de Persgroep probeert de fotografen bang te maken en zo haar zin door te drijven.”
Alle freelance fotografen die regelmatig voor Trouw werken hebben na het lezen van de algemene voorwaarden van de Persgroep een gezamenlijke brief geschreven, waarin ze hun onvrede over de ontstane situatie hebben geuit. De hoofdredactie van Trouw, toch de meest humane krant van Nederland, reageerde hier niet al te positief op en dreigde de fotografen werkt te ontzeggen. Dit is mede de reden dat menig fotograaf niet vrijuit durft te praten, uit angst om werk te verliezen.
Rob Huibers, werkzaam voor Trouw: “Als je de voorwaarden leest van de Persgroep is het aangesloten zijn bij Pictoright een contractbreuk. Je kunt niet aan twee partijen tegelijk exclusiviteit verlenen. Pictoright heeft namelijk het recht om op te komen voor de secundaire rechten van freelancers. De Persgroep eist nu dat zij zelf een deel van die rechten krijgen en dat is onverenigbaar. Als ik voor de Persgroep wil blijven werken, kan ik dus geen kant op. De Persgroep heeft eind mei een onbegrijpelijke brief in juridische termen geschreven met voorwaarden die binnen een week ingingen. Je moet het accepteren of je kunt niet meer werken voor de Persgroep. Wij fotografen zitten nu in een absurde situatie. Het voelt het alsof de Persgroep zijn vierduizend freelancers in een houdgreep heeft genomen. Voorlopig wachten we af wat Pictoright en de NVJ hierover gaan zeggen.”
Mark Kohn maakt al jaren portretten voor Trouw. “Er ging een wild gerucht rond dat wij als fotografen twee dagen hadden gestaakt en het daarna weer voor gezien hielden. Daarvan is helemaal niets waar. Door de nieuwe algemene voorwaarden van de persgroep zijn wij met de rug tegen de muur gezet. Toen de brief eind mei binnenkwam was het een kwestie van accepteren of ontslag aanvaarden. Wij hebben onder dwang en protest de voorwaarden geaccepteerd. Het probleem is dat je niet eens hoeft te tekenen om de voorwaarden de accepteren. Op het moment dat je een foto aanlevert, ga je automatisch al akkoord. Ik geloof oprecht in de integere houding van de hoofdredactie van Trouw en ik begrijp dat de krant moet overleven, maar het is wel wrang dat altijd de zwakste partijen, de freelancers, worden aangepakt. Over de positie van de mensen in vaste dienst hoor je niets. Als je een onbegrensde licentie aan de Persgroep geeft voor onbepaalde tijd, wordt jouw foto gewoon waardeloos. In theorie is het mogelijk dat jouw foto in de Telegraaf terecht kan komen, bijvoorbeeld als die concerns in de toekomst samen zouden gaan. Je hebt daar als fotograaf niets meer over te zeggen. Het is al geen vetpot om voor de krant te werken, maar ik heb het altijd met liefde gedaan. Nu wordt het allemaal minder leuk.”
Kohn doet voorlopig niets met de patstelling tussen de Persgroep en Pictoright. In de captions van zijn aangeleverde foto’s vermeldt hij zijn positie ten opzichte van de voorwaarden. “Ik ga ervan uit dat de NVJ zijn nek uitsteekt en dat als het erop aankomt zij de winnende partij zal zijn. De Persgroep speelt de monopolist en legt eenzijdig voorwaarden op. Volgens mij hadden ze er haast mee omdat per 1 juli de nieuwe auteurswet van kracht wordt, die meer rechten geeft aan de auteur. De Persgroep heeft dat volgens mij voor willen zijn.”

Peter van Den Doel van Dupho vindt de algemene voorwaarden een aantasting van de auteursrechten van de fotograaf. “Wij zijn van mening dat de Persgroep veel te veel rechten opeist voor die 5% honorariumverhoging. Ze sluizen alle rechten naar zich toe en leggen niet uit wat de fotograaf ervoor terugkrijgt, bijvoorbeeld bij een tweede plaatsing. Officieel houdt de fotograaf natuurlijk zijn auteursrechten, maar hij moet het licentierecht vrijwel geheel afstaan. De Persgroep krijgt een vrijwel oneindig lange en brede licentie. En hier staat helemaal geen minimale hoeveelheid werk tegenover. Dat de voorwaarden een conflict vormen met Pictoright is duidelijk. De aansluiting bij Pictoright gaat per jaar, dus de fotograaf kan dit nooit voor 1 jan 2016 opzeggen. Hij zit dus in een onmogelijke patstelling.” Van den Doel is ook zeer ontstemt over de manier waarop de Persgroep de voorwaarden erdoor heeft gedrukt. “Ze hebben het een weekend voor 1 juni verstuurd, waardoor de meesten het pas na 1 juni zagen. Wel heeft de directie daarvoor haar excuses aangeboden, maar die excuses zijn niets waard. Het zou pas iets waard geweest zijn als ze de algemene voorwaarden pas op 1 januari 2016 hadden laten ingaan.”
Dupho raadt zijn leden aan niet akkoord te gaan met de voorwaarden en onder protest de beelden aan te leveren. Dit kunnen de fotografen doen door bij het eerst contact een brief mee te sturen waarin ze de algemene voorwaarden van de Persgroep verwerpen.
Rosa García López, Secretaris Freelance NVJ en van de NVF (fotojournalisten), heeft zich meteen na het bekend worden van de brief van de Persgroep aan de freelancers ingezet om de algemene voorwaarden van tafel te krijgen. Zij heeft een gesprek aangevraagd waarin over de aanpassing van de voorwaarden zou worden gesproken. Maar de directie was bij voorbaat niet van plan om over de voorwaarden te onderhandelen. García López: “Het was een hele abstracte, juridische tekst die voor een doorsnee freelancer nauwelijks te bevatten is. Wij hebben de Persgroep gevraagd om de freelancers nog een maand extra de tijd te geven om hierop te reageren, zodat ze hulp konden inschakelen van organisaties zoals de NVJ. Daar wilde de Persgroep geen gehoor aan geven. Wat ik vooral kwalijk vind is dat het eigen ondernemerschap beknot wordt. Het wordt onder dwang en zonder overleg eenzijdige overgenomen door de Persgroep. Bovendien zet de Persgroep andere organisaties zoals Pictoright geheel buiten spel. Dat is niet alleen kwalijk, het is ook onwettig want volgens de wet heeft een fotograaf recht op belangenbehartiging van zijn auteursrecht door een collectieve beheersorganisatie (cbo) zoals Pictoright. En dat wil de Persgroep nu eenzijdig ongedaan maken. Geen enkele fotograaf wil dat natuurlijk en al zouden ze het willen dat kan het niet eens, omdat het lidmaatschap van Pictoright alleen per jaar opzegbaar is. De Persgroep vraagt nu aan de freelancers dat zij nu alle rechten onderbrengen bij de Persgroep en dus dat ze een keuze moeten maken tussen de Persgroep en Pictoright. Ongewild plegen de fotografen dus contractbreuk. Zij willen dat natuurlijk niet, maar ze worden ertoe gedwongen. Dit slaat dus nergens op. Ook de NVJ en de Dupho dreigen buiten spel gezet te worden. De Persgroep zegt letterlijk dat de fotografen niet mogen worden vertegenwoordigd door een vakbond.”
Volgens García López staan de voorwaarden haaks op de nieuwe auteurswet die per 1 juli in zal gaan. “Deze nieuwe auteurswet zegt dat er altijd over de honorering en voorwaarden van verdere exploitatiebevoegdheid onderhandeld moet worden als partijen het niet eens zijn over de ‘billijkheid’. Door de voorwaarden eenzijdig op te leggen denkt de Persgroep de nieuwe auteurswet voor te zijn. Een gerelateerd aspect van de nieuwe auteurswet is dat er altijd een billijke vergoeding tegenover het geleverd werk moet staan. Billijk betekent in dit geval dat als de Persgroep veel aan een foto verdient door die door te plaatsen of verder uit te baten, de fotograaf hieraan ook moet meeverdienen. En dat aspect wordt door de voorwaarden geheel teniet gedaan. De fotografen krijgen slecht 5% verhoging ter compensatie van alle doorplaatsingen.”
De NVJ heeft samen met DuPho en de Freelance Association via een open brief aan Christian van Thillo, CEO van De Persgroep, gevraagd om met de directie van de Persgroep in gesprek te gaan op uiterlijk 2 juli aanstaande. Het antwoord op deze brief moet nog komen.
Voorlopig roepen de NVJ en Dupho de fotograaf op om de voorwaarden van de Persgroep eenmalig af te wijzen: “Wij adviseren je om bij elke opdracht al in het eerste contact de voorwaarden van de afnemer uitdrukkelijk van de hand te wijzen en te melden dat je de levering alleen doet onder je eigen leveringsvoorwaarden. Doe dat bij het eerste contact en op alle correspondentie en contracten of overeenkomsten.”
Links
https://www.villamedia.nl/artikel/persgroep-waarschuwt-fotografen-voor-contractbreuk
https://www.villamedia.nl/artikel/tijdelijke-staking-trouw-fotografen
https://www.nvj.nl/nieuws/tarief-exclusieve-licentie-de-persgroep-niet-billijk
https://www.nvj.nl/nieuws/nvj-roept-de-persgroep-op-voorwaarden-niet-in-te-laten-gaan
http://www.dupho.nl/2-uncategorised/323-wat-betekenen-de-nieuwe-voorwaarden-van-de-persgroep-voor-jou
http://www.dupho.nl/nieuws/324-algemene-voorwaarden-van-de-persgroep-nederland
http://www.dupho.nl/nieuws/325-de-nvj-dupho-en-fla-nodigen-van-thillo-uit-voor-overleg