Patriottisme en nationalisme onder jongeren
Met een programma gericht op de jeugd wil Rusland het patriottisme onder de Russische jeugd vergroten. Het Patriotic Education of Russian Citizens in 2016-2020 moet tevens ertoe bijdragen dat het aantal jongeren dat zich aanmeldt voor het Russische leger met 10 procent groeit. De Amerikaanse fotograaf Sarah Blesener stuit tijdens een reis naar Moskou bij toeval op een kamp voor jonge cadetten. Ze ziet hoe de jongeren leren om zo snel mogelijk een AK 47 uit elkaar te halen. Het vormt de aanleiding voor de serie Toy Soldiers.
Haar kennis van de Russische taal heeft Blesener bij dit project geholpen. “Vanwege mijn studie Russisch en mijn Russische en Oekraïense vrienden, heb ik verschillende reizen gemaakt naar Oost-Europa. Ik heb er zelfs een aantal jaar gewoond, voordat ik naar New York verhuisde.” Naast de fotografie en de Russische taal en literatuur heeft de fotografe interesse in de ontwikkeling van kinderen. “Het meeste van mijn documentaire werk gaat over jeugdcultuur. Ik vind de hechting van kinderen, de onderlinge kameraadschap en de manier waarop op jonge leeftijd de identiteit wordt gevormd erg interessant. Veel van mijn werk heeft te maken met deze thema’s. Mijn interesse voor nationalisme gaat overigens verder dan het patriottisme in Rusland.”
Startpunt
“De confrontatie met het cadettenkamp en de eerste foto die ik ervan maakte, vormden het startpunt voor mijn Toy Soldiers project. Het heeft tot verder onderzoek geleid en tot documentatie van patriottistische clubs, zomerkampen en patriottistisch onderwijs. Rusland is slechts het begin van dit project. Ik wil het graag uitbreiden naar de VS en Europa.”
Rusland pakt het vergroten van de patriottistische gevoelens onder de bevolking groots aan. “Meer dan 200 duizend jongeren zijn op dit moment lid van patriottistische clubs. In Moskou alleen zijn dit al meer dan 10 duizend jongeren. Elke club opereert onafhankelijk met hun eigen structuren en denkbeelden.”
Vooroordelen
“Met dit project wil ik mensen stil laten staan bij de manier waarop wij denkwijzen en tradities doorgeven aan jongere generaties. Met mijn foto’s wil ik de ideeën achter het patriottisme ter discussie stellen. Naast politiek gaan mijn foto’s over de belangrijkste elementen van de jeugd: kameraadschap en hechting, groepsvorming en de manier waarop we onze identiteit bepalen. Ik denk dat we allemaal nationalistische trekjes en vooroordelen hebben, of we nu willen of niet. Ik schaar me achter de uitspraak van George Orwell: ‘Ik weet niet of ik ze kwijt kan raken, maar ik kan er in ieder geval tegen vechten.’ Dat is de bedoeling van mijn werk en hetgeen mij motiveert: om de dialoog aan te gaan, om te vechten tegen vooroordelen.”
“Patriottisme is niet per definitie fout, in tegendeel. Patriottisme en nationalisme vloeien echter makkelijk in elkaar over en patriottistische retoriek kan leiden tot een nationalistische denkwijze. Ik vind de wereldwijde opkomst van nationalisme verontrustend.” Blesener heeft zich bij dit project met name op patriottistisch onderwijs en patriottistische kampen gericht voor jongeren gericht. “Het volgen van jongeren en jongerenbewegingen is mijns inziens de beste manier om te zien wat de toekomst op dit vlak voor ons in petto heeft. De kampen die ik heb bezocht zijn als een vreemdsoortig vakantiekamp voor kinderen: het patriottistisch onderwijs en het oefenen met wapens wordt gecombineerd met plezierige activiteiten als karaoke en dansen.”
Parallellen
Europeanen zien Amerikanen ook als patriottistisch volk. In hoeverre zijn er parallellen te trekken tussen de landen? “Ik denk dat het fenomeen in Rusland niet uniek is, het is overal te vinden. We hebben hier in VS niet hetzelfde soort patriottistische clubs, maar we hebben wel scholen voor cadetten en veel andere clubs en activiteiten die vergelijkbaar zijn. Op ideologisch vlak lijkt de Russische en Amerikaanse retoriek op elkaar en zijn er zeker parallellen.”
Hoe was het voor Blesener om als Amerikaanse fotograaf in Rusland te fotograferen in degelijke nationalistische kampen? “Dankzij mijn studie Russisch kon ik me in goed redden zonder vertaler. Toen ik met het project begon, was ik student aan het International Center of Photography. Als buitenlander is het niet gebruikelijk om kinderen in dit soort kampen te fotograferen, maar als student en omdat ik de taal sprak, was het voor mij makkelijker om dit project te doen. Amerikaan zijn had ook een voordeel: de leerlingen waren erg nieuwsgierig naar mijn woonplaats New York en vonden het fascinerend dat ik Russisch sprak. Het worstelen met de taal en zoeken naar woorden zorgde voor grappige momenten. Daardoor was het ook makkelijker om contact te krijgen met de jongeren.”
Waardevol
“Maar ik heb ook veel afwijzingen gekregen. Sommige perioden ging het moeizaam. Dan had ik samen met Russische vrienden 50 verschillende kampen en clubs afgebeld voor er één instemde met een bezoek. Uiteindelijk heb ik alles kunnen fotograferen wat ik graag wilde. Ook was ik meer welkom dan ik vooraf had bedacht. Het milieu waarin ik terecht kwam was volkomen nieuw voor me, en toch was het een waardevolle ervaring. Het is zeldzaam om toegelaten te worden in zo’n andere wereld.”
Spiegel
Blesener is in april 2016 gestart met het project en is inmiddels drie keer naar Rusland gereisd. Ze wil het project uitbreiden naar de VS. “Ik hoop dat dit project een spiegel vormt, zorgt voor zelfreflectie, in plaats van een kijkje op een andere wereld. Bij dit project wil ik voorkomen dat mensen denken: ‘dit is een mooi verhaal over een fenomeen dat aan de andere kant van de wereld plaatsvindt’. Dit fenomeen in Rusland heeft parallellen met verschijnselen die over de hele wereld plaatsvinden. Mijn doel met het project is om een dialoog te starten die zich richt op onze eigen situatie, onze maatschappij. Daarom maak ik het volgende hoofdstuk van dit project in de VS, om te kijken naar het groeiende nationalisme onder jongeren in mijn land. Dit in een poging om een bredere discussie aan te wakkeren over het ontstaan van deze ideologieën èn om te kijken hoe we intolerantie onder de jeugd kunnen tegengaan.” Meer informatie: www.sarah-blesener.com.