Op zoek naar een leven na het dansen

In Second Stage zien we omgeschoolde dansers, die na hun danscarrière een nieuwe weg zijn ingeslagen. Goran Turnšek, zelf ex-danser en nu fotograaf, moest dezelfde weg afleggen. Hij stapte uit de dansbubbel, op zoek naar een nieuwe invulling van zijn leven. Voor dit project ging hij op bezoek bij dansers die in hetzelfde schuitje zaten. “Het project heeft me geholpen mijn danscarrière achter me te laten. Ik heb veel gehad aan de ervaringen en verhalen van anderen. In die zin was het project bijna therapeutisch.”

Na zijn danscarrière maakte Goran een aantal choreografieën. Ook raakte hij geïnteresseerd in de relatie tussen fotografie en dans. Om die reden begon hij zijn studie aan de Fotoacademie Amsterdam. Met ondersteuning van de Omscholingsregeling Dansers studeerde hij in 2015 cum laude af met zijn afstudeerproject Jakob.

Opgebruikt

“De carrière van een danser duurt, in tegenstelling tot die van andere kunstenaars, kort. Het belangrijkste instrument van de danser, het lichaam, kan op een zeker moment niet meer voldoen aan de hoge fysieke en danstechnische eisen die aan dansers worden gesteld. Na afloop van de danscarrière is het lichaam echter niet opgebruikt. Ook na deze carrière gebruikt de danser zijn lichaam, maar op een hele andere manier,” aldus Goran. “Bij dit project heb ik ex-dansers vereeuwigd in hun dagelijkse activiteiten. Ook al lijken die bezigheden helemaal niet op het dansen, toch is een danser altijd te herkennen aan zijn houding en zijn motoriek.”

“Als danser ben je gewend je lichaam op een bepaalde manier te gebruiken. Dat is een heel andere manier van bewegen dan wanneer je je lichaam gebruikt tijdens werkzaamheden. Ik heb bij een Bed& Breakfast gewerkt en daar moest ik heel functioneel bewegen. Dat was wennen.”

Andere weg

Dat ziet hij terug bij zijn modellen. “Ik heb dansers met verschillende beroepen gefotografeerd. Dankzij de omscholingsregeling is het voor dansers ook mogelijk een hele andere weg in te slaan. Ik heb een advocaat gefotografeerd, maar ook een fitness instructeur, vroedvrouw, pianolerares en aannemer. De een heeft het dansen helemaal achter zich gelaten, de ander gaat nog regelmatig naar voorstellingen. Het ligt er ook aan of men ‘vrijwillig’ is gestopt of noodgedwongen vanwege een ziekte of blessure. De laatste zijn vaak nog met het dansen bezig.”

“Bij sommige personen zie je het sierlijke terug in hun bewegingen. Dat geldt voor de directrice bijvoorbeeld, ze heeft een hele trotse ballethouding. Ik zag het veel minder terug bij de fitness instructeur en de aannemer. Met de laatste stond ik boven op een dak. Ik heb hem gevraagd om uit te leggen wat hij daar deed. Toevallig nam hij tijdens het vertellen een soort ballethouding aan. Dat was het moment om een foto te maken. Bij de pianolerares heb ik eerst foto’s gemaakt terwijl ze aan het spelen was. Dat leverde niet het juiste beeld op. Haar heb ik gevraagd te doen alsof ze speelde. Daarmee kreeg ze een heel andere expressie, een uitdrukking van een danser. Ik heb bij iedereen gezocht naar beelden die vervreemding oproepen. De manier waarop verschilt per persoon.”

Geen praters

Naast het vertellen van een verhaal, gebruiken dansers hun lichaam ook om hun emoties te uiten. “Over het algemeen zijn we geen goede praters.” Goran heeft inmiddels een nieuwe uitlaatklep gevonden. “Ik combineer dans, acteren en fotografie. Dat is te zien in Jakob, een project over mijn grootvader. Het is een serie zelfportretten, ik beeld hem uit door te dansen en te bewegen in een ruimte.”

“Het fijne van fotografie is dat ik zelf maker ben. Als danser word je gebruikt als instrument. Na jaren van voorstellingen ben je leeg. Nu ik zelf maker ben, krijg ik weer energie.”

Dansbubbel

“Het kost een danser meestal drie tot vier jaar om zijn oude leven achter zich te laten. Je hele wereld bestaat uit dansen, daarbinnen heb je je vrienden. Alles is geregeld, je hebt werk, doet je voorstellingen. Als je stopt, houdt dat van de een op de andere dag op. Je staat alleen en moet alles zelf regelen. Ook moet je op zoek naar een nieuwe invulling van je leven. De danswereld is heel beschermd, het is een bubbel. Pas wanneer je uit de bubbel stap, zie je dat er nog een hele andere wereld is.”

Boek

Second Stage is te zien geweest als expositie in het Theater aan het Vrijthof tijdens Nederlandse Dansdagen en in Korzo Theater tijdens We live here and now. Binnenkort verschijnt het gelijknamige boek. De tekst in het boek is van Taco Hidde Bakker, Omscholingsregeling Dansers en Goran Turnšek en het ontwerp van Minhong Yu. Second Stage is 17 x 23 cm groot, telt 100 pagina’s en kost 45 euro. Het zal bij diverse boekwinkels verkrijgbaar zijn en ook te bestellen via info@gturn.net (verzendkosten 7,50 euro). De serie Jakob is onder meer te zien tijdens Rotterdam Photo (9 tot 12 februari). Meer informatie: www.goranturnsek.nl.