Meditatieve vorm van fotografie in Nevelland
Na jaren gewerkt te hebben als fotojournalist, om verhalen te vertellen die verteld moesten worden, is Robbert Bodegraven een andere weg ingeslagen. “Ik maak nu een soort meditatieve fotografie. Foto’s maak ik op basis van gevoel, intuïtief. Ik probeer het beeld niet van te voren te interpreteren. Het resultaat zie ik pas in de doka, achteraf. Ik kijk of het beeld mij iets te vertellen heeft. Soms word ik zelf door het beeld verrast.” Zijn intuïtieve fotografie is gebundeld in het boek Nevelland.
“Nevelland is een project waar ik jarenlang aan heb gewerkt. Het zijn zwart-wit foto’s die allemaal gemaakt zijn met een Hasselblad. De serie gaat over hoe we naar de werkelijkheid kijken. Maar op een andere manier dan waarop we de fysieke werkelijkheid zien.”
“Ik ben jaren geleden begonnen als fotojournalist. Ik deed eigenlijk wat alle fotojournalisten doen. Ik probeerde zoveel mogelijk te reizen naar het buitenland, om series te maken van verhalen waarvan ik vond dat ze verteld moesten worden. Met als doel om mensen deze verhalen te laten begrijpen, dankzij mijn foto’s. Deze beelden moesten zo precies mogelijk de werkelijkheid weergeven. Dat heb ik een aantal jaar gedaan.”
“Na een aantal jaar als fotojournalist te hebben gewerkt, vond ik het werk steeds minder bevredigend. Ik vond dat mijn foto’s niet het effect hadden dat ik voor ogen had. Ik wilde mensen met mijn foto’s aanzetten tot verandering. Maar dat effect viel tegen. Tegelijkertijd vond een ontwikkeling binnen de fotojournalistiek plaats: de democratisering van het beeld. Dat begon in de jaren negentig. De waarde van het beeld werd daardoor minder. Ook werd het lastiger om gezien of gehoord te worden als fotograaf. Mijn geloof in de fotografie, om mijn verhaal succesvol één op één te kunnen vertellen, nam steeds verder af.”
Fotograferen zonder plan
In plaats van op fotograferen, richt Bodegraven zich daarom op schrijven. “In die tijd heb ik weinig gefotografeerd. Maar ook het schrijven vond ik steeds minder bevredigend. Na twee tot drie jaar heb ik de camera weer opgepakt. Ik ben zonder plan, dus intuïtief, gaan fotograferen. Bij de journalistieke fotografie heb je van te voren altijd een plan in je hoofd. Je weet wat je gaat fotograferen en hoe het ideale beeld eruit ziet. Dat heb ik helemaal losgelaten. Ik heb me laten inspireren door kleur, geur en vorm. Daarbij ben ik niet meer op zoek gegaan naar een verhaal.”
Over zijn werkwijze: “Het is een hele fijne manier van fotograferen. Ik heb zo de liefde voor de fotografie weer teruggevonden. Tijdens het fotograferen probeer ik mijn hoofd zoveel mogelijk uit te schakelen. Dat levert een heel ander soort beeld op, dat eigenlijk veel interessanter is. In plaats van de fysieke werkelijkheid, die we zintuiglijk waarnemen, fotografeer ik een andere laag. Deze ‘andere’ werkelijkheid is niet direct zintuiglijk waarneembaar.”
Vaag?
Meditatief klinkt een beetje vaag. Kan hij zijn manier van werken verder verduidelijken? “Ik weet wel wat ik doe,” legt Bodegraven uit. “Ik werk immers met een Hasselblad, dus ik moet het diafragma en de sluitertijd instellen. Ik kijk tevens naar wat ik fotografeer. Ik loop rond en laat me leiden door mijn gevoel. Wat aanspreekt, leg ik vast. Daarbij probeer ik echter het beeld niet van te voren te interpreteren. In de doka zie ik pas wat het beeld is geworden. Dan kijk ik of het beeld me aanspreekt en of het me een verhaal te vertellen heeft.”
Bodegraven is niet met het project begonnen om er een verhaal van te maken. “Gaandeweg ontstond dat verhaal. De foto’s passen als vanzelfsprekend bij elkaar. Daarom komt er nu een boek.” Het boek Nevelland wordt gemaakt op LP formaat, bevat 80 pagina’s en kost 45 euro. Het verschijnt 3 november en is hier te bestellen.
Bij de verschijning van het fotoboek Nevelland van fotograaf Robbert Bodegraven organiseren drukkerij Lenoirschuring en uitgeverij Nachtwind een avond over het maken van fotoboeken (en dit boek in het speciaal). Deze vind je terug in de agenda.