Marwan Bassiouni – New Dutch Views

Een andere kijk op moslims en de islam. Niet vreemd of eng, maar als vanzelfsprekende onderdelen van de Nederlandse maatschappij. Dat beeld roept de serie New Dutch Views op van fotograaf Marwan Bassiouni. Hij maakt foto’s in de moskee, waarbij hij zijn lens niet op het interieur van het gebedshuis, maar door het raam naar buiten, op het typische Nederlandse landschap richt. Van weilanden tot rommelige stadsgezichten. Het raam vormt hierbij het kader om de buitenwereld.

Marwan woont sinds 4,5 jaar in Nederland. Hij is het Nederlands nog aan het leren, daarom doen we het interview in het Engels. Hij komt oorspronkelijk uit Zwitserland. Op zijn 23ste kreeg hij tijdens zijn werk in een restaurant een ingeving: hij wilde fotograaf worden. Kennis van het vak deed hij op tijdens het werken in dienst van een fotograaf. Vervolgens ging hij zelf aan de slag als documentaire fotograaf, om erachter te komen dat hij met zijn fotografie meer richting de kunst wilde. Om zich in die richting te bekwamen, volgde hij een opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Deze studie heeft hij net afgerond. New Dutch Views is zijn afstudeerproject, al is hij er nog niet mee klaar.

Voor zijn project wilde hij iets doen met de perceptie over de islam. “In het Westen is deze vaak negatief. Sommige mensen denken bij de islam aan het onderdrukken van vrouwen, extremisme en geweld. Terwijl slechts een kleine groep moslims zich hier schuldig aan maakt.” Bassiouni, zelfs sinds acht jaar belijdend moslim, dacht direct aan een serie rond de moskee, één van de symbolen van de islam.

“In eerste instantie ben ik allerlei foto’s gaan maken in en rond de moskee. De binnen- en buitenkant, in een soort exploratieve fotografie. Het idee voor deze serie ontstond toen ik een uitsnede had gemaakt met een raam.”

Interieur

“Bij deze serie kijk je van binnen naar buiten, naar het Nederlandse landschap waar de moskee onderdeel van is. Aan dat idee moesten mensen even wennen. Iedereen die niet vaak in een moskee komt, wil graag binnenkijken. Voor mij is het interieur van de moskee echter niet zo bijzonder. Het is een gebedshuis, waar het geloof wordt beleden. Het gaat niet om het interieur. Daarom heb ik me op andere dingen gericht.”

Tot dusver heeft hij in zo’n dertig moskeeën gefotografeerd. Daar is behoorlijk wat tijd in gaan zitten. “Ik word vaak getipt vanwege de buitenkant van een moskee, maar daar gaat het me niet om. Het gaat om een interessant uitzicht en dat maakt het een lastige zoektocht. Als ik naar de moskee ga, kom niet voor het uitzicht maar voor het gebed. Mensen kijken niet vaak vanuit het raam van de moskee naar buiten. Voor deze serie ben ik op zoek naar een zo groot mogelijke diversiteit qua landschappen.”

Integratie

“Overigens had ik best een serie kunnen maken over de buitenkant van de gebedshuizen. Moskeeën zijn in Nederland vaak wat buiten de stad te vinden. Qua architectuur zijn ze aangepast aan Nederland: vaak hebben ze dezelfde hoogte als omliggende gebouwen, hebben ze een bescheiden minaret, en is voor baksteen gekozen. Daarmee bewijzen de gebouwen het tegendeel van de stelling dat moslims niet goed geïntegreerd zijn in de maatschappij.”

Bassiouni heeft in verschillende Europese landen gewoond. Volgens hem is Nederland enerzijds een voorbeeld voor andere westerse landen. “Nederland staat moslims toe moskeeën te bouwen. In dit land hebben we meer dan 400 moskeeën. Daarmee geldt hier echt een vrijheid van godsdienst. Andere landen kunnen daar nog iets van leren. In Zwitserland, waar overigens veel minder moslims wonen, is het veel lastiger om een moskee te bouwen.”

Beveiliging

“Nederlanders zijn over het algemeen open minded en toegankelijk.” Maar er is ook een andere kant. Ook in ons land is er boosheid en angst, wordt haat gepreekt en soms zelfs geweld gepleegd. “Niet voor niets vermeld ik bij de foto’s niet waar ze zijn gemaakt. In een aantal moskeeën is zelfs beveiliging aanwezig. In Zwitserland zijn er dan weinig moskeeën, er is ook geen geweld.”

“Hoopgevend vind ik daarom de interreligieuze samenwerking, de dialoog die plaatsvindt tussen de verschillende geloofsgemeenschappen in Nederland. Er gaan een heleboel dingen goed, maar er is ruimte voor verbetering. Daar hoop ik met dit project een bijdrage aan te leveren. Met deze serie wil ik een alternatief bieden voor de negatieve denkbeelden.”

Privacy

“Voor mij als moslim is het niet lastig om een moskee binnen te komen. Er fotograferen, dat is een ander verhaal. Dat heeft met verschillende dingen te maken. Natuurlijk met de angst die bestaat. Anderzijds heeft het van doen met de negatieve representatie. Wanneer je kijkt naar de manier waarop moslims en de islam doorgaans in het nieuws komen, is dat niet verwonderlijk. Ook privacy speelt een rol.”

“Het is daarom best lastig om toestemming te krijgen. Ik ben weliswaar moslim, maar ook een buitenstaander. Mensen kennen me niet. Daarnaast moet je aan de juiste mensen toestemming vragen. Vaak is er een groepje mensen dat daarover moet beslissen. Maar die zijn er meestal niet op het moment dat je aanwezig bent. Bij één moskee heeft het twee maanden geduurd voordat ik naar binnen mocht.”

Zijn project heeft verdere vertraging opgelopen vanwege de zoektocht naar een camera. “Tijdens mijn studie kon ik gebruik maken van een digitale camera op middenformaat. Dat heb ik nodig voor dit project, voor de juiste scherpte en detail. Na mijn studie moest op zoek naar een andere manier om met een dergelijke camera foto’s te maken. Inmiddels is dat gelukt, afgelopen weekend heb ik eindelijk weer foto’s kunnen maken.”

Humanistisch

Marwan heeft een tijdje gewerkt als documentair fotograaf, waarbij hij zich richtte op het nieuws. “Ik zie mezelf nog steeds als documentair fotograaf, maar in plaats van het harde en vluchtige heb ik nu een andere manier waarop ik mijn verhaal vertel. Mijn doel is om humanistische fotografie te maken. Schoonheid speelt daarin een belangrijke rol. En dan niet schoonheid in de zin van aantrekkelijke mensen, maar de schoonheid van het leven. Meer in de zin van de opvatting van Plato: ‘Beaty is the splendor of truth’. Ik wil dingen op een harmonieuze manier in beeld brengen, op zo’n manier dat ze positieve emoties oproepen.”

“Als nieuwsfotograaf geldt dat ook al manipuleer je het beeld zelf niet, toch maak je een bepaalde selectie. Je kiest als fotograaf wat je wel en niet laat zien. Door middel van fotografie kun je de aandacht vestigen op een aspect van het verhaal, zonder daarbij het hele verhaal in beeld te brengen.” Die keuze zegt soms meer over de fotograaf, dan over de situatie.

Vanaf mei is zijn werk te zien in het Fotomuseum Den Haag. Meer informatie: www.marwanbassiouni.com.