terug

Maria Austria (1915-1975)

Een halve eeuw geleden overleed Maria Austria, op tien januari 1975.  Ze wordt in Karlsbad (Tsjechië) geboren. Als veertienjarige schrijft ze in haar dagboek: ‘Van Peter Rosenfeld heb ik 2 foto’s gemaakt die zeer goed gelukt zijn. Ik heb ze al aan zijn moeder gegeven.’ Midden jaren dertig wordt Austria als fotojournalist opgeleid aan de Graphische Lehr- und Versuchsanstalt in Wenen.

© Maria Austria

Maria Austria is Joods, vrouw en wordt vluchteling en statenloos. Geen gemakkelijke omstandigheden voor een succesvolle carrière in het nieuwe, onbekende Nederland waar ze eind 1937 naar toe reist. De Tweede Wereldoorlog breekt uit. ‘Ze komen me maar halen, ik ga niet vrijwillig achter prikkeldraad.’ Ze duikt onder, wordt koerier en vervalst persoonsbewijzen. Vanuit haar onderduikadres fotografeert ze de voorbij marcherende Wehrmachtsoldaten. Als de oorlog voorbij is, gaat ze meteen en voortvarend aan de slag. Ze maakt persoonlijke portretten van Jehudin Menuhin, Benjamin Britten, Willem Drees, koningin Juliana, Ramses Shaffy, James Baldwin, Otto Frank, Maria Callas, Berthold Brecht, Thomas Mann, Benjamin Britten en nog vele anderen.

© Maria Austria

Austria maakte fotoreportages over Het Achterhuis, de Watersnoodramp, Josephine Baker, de vervallen benedenstad van Nijmegen en over Israël in 1965 en 1967. Dan waren er ook de schrijnende fotoverhalen van de Joodse terugkeerders uit Westerbork (1945), Roemeens-Joodse kinderen in Het Apeldoornsch Bos (1947), de Molukse kinderen in Schattenberg (1952) en de reportage over de Sluiting van het Veerse Gat (1960). 

© Maria Austria

We kennen haar vooral van de theater- en concertfoto’s die ze van alle gezelschappen in ons land maakte. Ze begon met het theaterspectakel Vrij Volk – Een terugblik in vijf bedrijven (juni 1945) en eindigde met Bela Bartóks opera Blauwbaards Burcht (3 januari 1975). In de tussentijd fotografeerde ze de wereldpremière van Wachten op Godot van Samuel Beckett (1955), de Nederlandse première van Het Achterhuis (1956), de eenmalige Holland Festival-uitvoering van de opera Reconstructie met een libretto van Harry Mulisch en Hugo Claus (1969) en het beeldtheater Deafman Glance van Robert Wilson (1971). Austria werd omschreven als gepassioneerd en lastig. Uitgesproken is een beter woord. Voor familie en vrienden was ze zorgzaam, attent en betrokken.

In haar werk zocht Austria naar de juiste invalshoek, naar het persoonlijke, naar een beeld bepaald door het juiste moment. Ze zocht niet naar stijl. Hans van Manen schreef in 2018 over haar: ‘Wat haar onderscheidde? Heel eenvoudig: ze was de beste van haar tijd. Haar werk is zó geweldig persoonlijk en eigengereid. Je zit nooit naar clichés te kijken. Ze legde vast wat ze zelf interessant vond.’
(tekst, Maria Austria biograaf Martien Frijns)

De geheel herziene druk van het boek over Austria’s leven door Martien Frijns is nu verkrijgbaar
Maria Austria – Fotobiografie, 816 pagina’s gebonden en in kleur, Prijs € 50,00
verkrijgbaar bij Info@m10boeken.nl.