Eenvoudig maar gelukkig leven: de tantes
Eenvoudig maar gelukkig leven: de tantes
Vier zussen wonen hun leven lang samen in een huis. Hun geboortehuis. Fotografe Marlies Swinkels fotografeerde ze gedurende tien jaar. De vrouwen, tantes van haar moeder en als vier extra oma’s voor de fotografe, leven in betrekkelijke eenvoud en zijn samen gelukkig. In 2009 overleed een van de tantes. Ze wonen nu nog met z’n drieën in een huis in het Brabantse land.
“Het idee voor het project ontstond op de academie,” vertelt Swinkels. “We kregen de opdracht om binnen acht weken een boek te maken met foto’s van mensen die je goed kent. Ik kwam op het idee om de tantes van mijn moeder te fotograferen. Ze zijn als oma’s voor me, ik ken ze heel goed. Toen ik het idee opperde in de klas, stelden mijn studiegenoten allemaal vragen. ‘Waarom wonen ze met z’n allen in een huis?’ en ‘Waarom zijn ze niet getrouwd?’ wilden ze weten. Voor mij was het heel normaal. Later ga je er pas over na denken dat het toch wel bijzonder is dat ze zo wonen.”
Waarom wonen de zussen hun leven lang al bij elkaar? “Dat is eigenlijk vanzelf zo gegaan. Vroeger verliet je het ouderlijk huis wanneer je partner door je ouders werd goedgekeurd. Bij de tantes was geen sprake van een serieuze relatie, ze zijn hun hele leven bij elkaar gebleven. Ze leven eenvoudig, in hun eigen tempo en vormen samen een minimaatschappij.”
De oudste zus is in 2009 overleden. “Gevoelsmatig was het nu een goed moment om iets met de foto’s te doen. Ik wilde niet wachten tot alle tantes zijn overleden.” Swinkels begon het project niet met een vastomlijnd doel voor ogen. “Ik heb de tantes pas één of twee jaar geleden expliciet toestemming gevraagd of het oké was als ik iets met de foto’s zou doen.”
Hoe was het om tien jaar lang de tantes te fotograferen? “Dat was best lastig. Als ik op bezoek ging bij de tantes kwam ik niet alleen als mezelf, maar ook als de fotograaf Marlies binnen. Toen ik nog op de academie zat, belde ik van te voren om te vragen of het uitkwam voor ik langs ging. De tantes hebben een heel vast ritme; het fotograferen stoort dat ritme. Vaak praatten we eerst even bij, en daarna zette ik mijn camera klaar op statief. Na een tijdje hadden ze de camera eigenlijk niet eens meer in de gaten.”
Voor publicatie heeft ze het boek eerst aan de tantes laten zien. “Daarbij heb ik tegen hen gezegd dat als ze het niet eens waren met de keuze voor een foto, ik deze eruit zou halen.” Van het moment dat de tantes het boek voor het eerst zien, maakt ze een filmpje. “Dat filmpje houd ik voor mezelf. Hun reacties zijn heel mooi. Ze zijn trots, zien me toch als een soort kleindochter. En ze vinden het nog steeds een beetje vreemd dat er van hen een boek is gemaakt. Ze vragen zich af waarom zij bijzonder zijn.”
Een beetje spannend vindt Swinkels of de tantes de grote portretten, die als posters achterin het boek zijn bijgevoegd, zien zitten. “Ik was een beetje bang dat ze die grote foto’s overdreven zouden vinden. Vooral van de meest bescheiden tante, waarvan ik lange tijd geen portretfoto had, verwachtte ik dat ze het niet leuk zou vinden. Daarom heb ik er, samen met vormgever Sybren Kuiper, voor gekozen om in het boek de interieurbeelden groter weer te geven dan de foto’s van de tantes. Het kleiner afbeelden geeft ook de intimiteit van hun leefwijze weer, een kleine wereld. Op het einde zijn de portretten als poster bijgevoegd om tegenwicht te bieden. Gelukkig vonden de tantes het geen probleem. De meest bescheiden tante keek juist het langst naar haar eigen portret. Mooi om te zien.”
Met het boek wil Swinkels laten zien dat de tantes, ondanks hun eenvoudige levenswijze, toch een gelukkig leven hebben. “Mensen zijn vaak heel erg op zoek naar geluk. Bij de tantes zie je dat geluk ook simpel kan, en in kleine dingen zit. Daar zit een bepaalde schoonheid in. Bovendien verdwijnt de bijzondere leefwijze van de tantes, de generaties na hen wonen niet meer zo samen.”
Nu dit project ten einde komt, heeft Swinkels tijd voor nieuwe series. “Ik ben wel iemand die onderwerpen lang volgt. Zo ben ik met een ander project ook al bijna tien jaar bezig. Ik fotografeer mijn zusje nu bijna tien jaar,” legt ze uit. “Ik ben begonnen toen ze 16 was. Nu is ze 25 jaar. Ik maak ieder jaar een portret en een foto van haar interieur. In de loop der jaren is ze regelmatig verhuisd en is ook het interieur veranderd. In het begin was ze nogal eens slachtoffer als ik wilde oefenen met het licht, een nieuwe camera of flitser. Tegenwoordig heeft ze precies door wat ik doe. Dat maakt het fotograferen van familie ook zo lastig.”
Dat betekent overigens niet dat ze met een nieuw project weer tien jaar bezig zal zijn. Een idee heeft ze al. “Ik vind het wel interessant om gezinnen te fotograferen met alleen jongens als kinderen.”
Het boek ‘de tantes’ kost 39 euro en is te bestellen via de website van Marlies. Meer informatie: http://www.marliesswinkels.nl/ of https://www.facebook.com/fotoboekdetantes.
