De wereld volgens Roger Ballen in Fotomuseum Den Haag
Het zijn de marge van de samenleving en de schaduwkant van de menselijke geest die de wereldberoemde fotograaf en kunstenaar Roger Ballen (Amerikaan, woont en werkt in Johannesburg, Zuid-Afrika) altijd al hebben gefascineerd. Met zijn zwart-wit fotoserie Platteland heeft hij in 1994 internationaal indruk gemaakt. De foto’s toonden de grimmige realiteit van arme witte Zuid-Afrikaners, een groep die ondanks alle privileges gedurende de Apartheid in erbarmelijk omstandigheden leefden. In de loop van zijn carrière start Ballen met het maken van installaties, waarbij hij de macabere realiteit vermengt met decorstukken. Mensen, poppen, ratten en reptielen figureren tegen een achtergrond met tekeningen van primitieve figuren. Met deze uitgesproken ‘Ballenesque stijl’ creëert Ballen zijn eigen universum en is hij uitgegroeid tot een cultfiguur, juist ook onder de jongere generaties. Dit retrospectief nodigt uit tot dwalen door de psyche van Roger Ballen en doet je afvragen: wat is echt?
Ballenesque theater in Fotomuseum
In de tentoonstelling De wereld volgens Roger Ballen wordt de bezoeker onderdeel van Ballens schepping: een totaalkunstwerk waarin installaties, video’s en tekeningen een zinsbegoochelend verbond zijn aangegaan met zijn fotografie van de afgelopen 50 jaar – hiermee Fotomuseum Den Haag transformerend tot een waarachtig ‘Ballenesque’ theater.
De tentoonstelling was eerder te zien in onder andere Halle Saint Pierre, het museum voor Outsider Art in Parijs.
Publicatie
Bij de tentoonstelling is de omvangrijke publicatie The World According to Roger Ballen verschenen met essays van onder meer Colin Rhodes (Uitgeverij Thames & Hudson, ISBN 9780500545218).
Over Roger Ballen
In de afgelopen decennia ontwikkelde Ballens oeuvre zich van documentaire projecten over Zuid-Afrika tot meer complexe en fantasierijke fotografie, tekeningen, video’s en installaties. Meer dan veertig jaar geleden begon Roger Ballen zijn carrière als fotograaf; hiernaast was hij werkzaam als geoloog. Zijn verhuizing naar Zuid-Afrika in 1982 was een belangrijk keerpunt voor zijn fotografie. Hij reisde door het hele land en ontwikkelde een fascinatie voor de Zuid-Afrikaanse ‘backwaters’, afgelegen landstreken vol onvervulde beloften en mensen die vergeten zijn door de overheid, zoals vastgelegd in het boek Dorps: Small Towns of South Africa (1986). In 1994, het jaar van de afschaffing van apartheid, publiceerde Ballen de serie Platteland waarin hij de wrange ironie van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime vastlegde: terwijl de witte bevolking enorm veel privileges verworven had, bleek het niet in staat om de ‘eigen’ minderheid te onderhouden. Ballens intieme en eerlijke portret van de witte boerenbevolking die geteisterd door armoede, inteelt en ziekte een gemarginaliseerd bestaan leidde, maakte internationaal veel indruk.
In de series die volgen, zoals Outland (2001), Boarding House (2009) en Asylum of the Birds (2014), laat Roger Ballen de documentairefotografie langzaamaan los en gaat hij in zijn fotografie steeds vaker ensceneringen toepassen. De grenzen tussen werkelijkheid en fantasie vervagen in zijn werk, evenals de scheidslijn tussen de verschillende kunstvormen. Hij incorporeert schilderijen en tekeningen, en maakt ook video’s. Ballen creëert uitgebreide decors geïnspireerd door de huizen en interieurs die hij tegenkomt tijdens zijn reizen door Zuid-Afrika. Er ontstaat een theater waarin gemarginaliseerde personen de hoofdrol spelen – vaak mensen die al eerder in zijn werk figureerden en met wie hij een sterke persoonlijke band opbouwde. Ze zijn losgeweekt van hun sociale status en achtergrond, en kregen een nieuwe plek in het universum dat door Roger Ballen is geschapen.
Kunstmuseum Den Haag
Stadhouderslaan 41
Postbus / PO box 72
NL-2501 CB Den Haag