Confrontatie met harde realiteit

In 2013 reisde Eelkje Colmjon naar een klein Servisch Romadorp. Ze volgde een aantal studenten die zich namens de stichting Wij Helpen Daar inzetten voor kinderen. Eelkje koos voor haar project een positieve insteek: ondanks de armoede van de Roma is het een trots volk. “In mijn foto’s probeerde ik de trots van de mensen en de blijdschap van de kinderen te laten zien.” In het Leidsch Dagblad deed ze later verslag. ‘Verrassend veel vrolijke gezichten’ was de titel. Drie jaar later reist ze nogmaals naar het dorp met een van de studenten. Dan krijgt ze een heel ander beeld van het dorp. Jonge meisjes zijn uitgehuwelijkt aan een partner in Duitsland. Families zijn op stel en sprong vertrokken. “De eerste keer was ik een beetje naïef.”

Colmjon studeerde in 2013 af aan de Fotovakschool. “De zomer kwam eraan en mijn agenda was vrijwel leeg. Ik wilde graag mijn portfolio uitbreiden en besloot de stichting Wij Helpen Daar te benaderen. Zij hebben projecten in het voormalig Joegoslavië. Mijn oog viel op het project waarbij een groep studenten twee weken lang de kinderen zou vermaken in een Servisch Romadorp.”

Aandacht

“Het was de eerste keer dat een groep vrijwilligers dit dorp bezocht. Het enthousiasme van de kinderen was enorm. Ze gingen voor de eerste keer in hun leven naar het zwembad. Ze kregen speelgoed, en een bal zodat ze eindelijk op het door de gemeente aangelegde betonnen sportveldje konden voetballen. En nog belangrijker: ze kregen aandacht.”

Positief verhaal

De fotografe liet zich meeslepen in het enthousiasme van de studenten en de blijdschap van de kinderen. “Ik was op zoek naar een positief verhaal. Dit project gaf mij bovendien de kans een inkijkje te krijgen in het leven van de Roma. Een gemeenschap die normaliter heel gesloten is, die me tegelijkertijd fascineert. Door de globalisering gaan we als mens steeds meer op elkaar lijken. Cultuurverschillen vervagen. Ik vind het daarom bijzonder wanneer volken hun eigen cultuur in stand willen houden. In het geval van de Roma houdt het echter integratie, en een betere toekomst, tegen.”

Goran

Daar komt ze tijdens haar tweede reis achter. “Ik bleef aan het dorp denken en daarom wilde ik graag terug. Een van de studenten die ik in 2013 heb ontmoet, Daphne, had hetzelfde. Samen zijn we teruggegaan. Voor onze reis hebben we Goran benaderd. Hij was destijds de enige in het dorp die Engels sprak. Hij woonde inmiddels in Duitsland, maar voor ons bezoek is hij terug naar Servië gereisd.”

Harde realiteit

Voor de fotograaf en student is de tweede reis een confrontatie met de harde realiteit. “Kinderen worden vroeg van school gehaald om te gaan werken (of om op een andere manier aan geld te komen), men lijkt niet aan de lange termijn te denken. Jonge meisjes worden op hun dertiende of veertiende uitgehuwelijkt. In 2013 heb ik foto’s gemaakt van vier zusjes. De twee oudsten, nu vijftien en zestien jaar, zijn inmiddels getrouwd en wonen in Berlijn. Hun jongere zusje van dertien jaar is bang dat haar hetzelfde lot staat te wachten, al zou ze liever studeren. Ga je echter tegen de wensen van de familie in, dan is de kans groot dat je door je familie wordt verstoten.”

Asiel aanvragen

In sommige huizen lijken families op stel en sprong alles te hebben achtergelaten. “Een aantal gezinnen is naar Duitsland vertrokken. Ze hebben daar asiel aangevraagd. Ze weten dat ze waarschijnlijk geen asiel krijgen en uiteindelijk terug moeten. Toch zijn ze gegaan, omdat ze dan tenminste elke dag te eten hebben en een dak boven hun hoofd.” Veel jonge mannen uit het dorp blijken in de gevangenis te zitten.

Desillusie

Het is een desillusie voor Eelkje en Daphne. De studente is mogelijk nog meer getroffen dan de fotografe. “Als fotograaf houd je je vaak toch een beetje op de achtergrond. Daphne had echt een band met de kinderen opgebouwd.”

Oppervlakkig beeld

De reis leert haar dat je bij zo’n korte trip maar een beperkt en oppervlakkig beeld krijgt van een gemeenschap. Helemaal wanneer deze vrij gesloten is. “Om er echt achter te komen wat er in zo’n dorp speelt, moet je er voor langere tijd induiken.” Dat betekent echter niet dat ze het korte project heeft afgezworen. “Ik heb bijvoorbeeld de serie Stars and Stripes gemaakt in Cuba, over jongeren die uitdragen de Amerikaanse droom te willen leven. Een ander project is Modern Faces, over moderne vrouwen in Iran. Dit soort projecten vind ik leuk om te doen. Om in korte tijd toch mijn perspectief te kunnen laten zien.”

Adopt a Granny

“In sommige situaties verandert er niet veel over de jaren heen. Dat zie je terug in ‘Adopt a Granny’. Voor deze serie ben ik in 2015 naar Roemenië gereisd. Een Nederlandse stichting geeft geld aan Roemeense ouderen die zich zonder steun niet kunnen redden. Die mensen moeten van weinig rondkomen, en hebben vaak geen beschikking tot stromend water en elektriciteit. Dit jaar ben ik teruggaan, onder meer om foto’s te brengen. Ik was blij om iedereen levend aan te treffen. Aan het leven van deze mensen is echter niet veel veranderd.”

Journalistieke producties

Naast korte projecten, werkt ze aan meer journalistieke producties, waarbij ze dieper op een onderwerp in kan gaan. “Met Daphne heb ik afgesproken elke drie jaar terug te reizen naar het Romadorp om te zien wat er veranderd is. De eerste series die ik gemaakt heb zijn een mooie aanzet voor dit project.” Meer informatie: http://eelk.nl