ART OF LIVING IN COMMUNITIES BIJ FOTOFESTIVAL NAARDEN

FotoFestival Naarden (FFN) heeft als thema Art of Living: de kunst van het leven, maar ook: de manier van leven. Het thema kan veel omvatten: het leven in corona lockdowns, de kunst van het overleven en het leven in kleine gemeenschappen. Bewust gekozen of noodgedwongen. Mensen lijken de kleine besloten groep te kiezen als hun veilige wereld in de wereld; hun bubbel met gelijkgestemden, die hen identiteit verschaft; of gewoon, omdat het zo is, omdat er geen buren zijn en je alleen elkaar hebt.

Leven in een geïsoleerde groep
Tijdens het FotoFestival Naarden 2021 tonen we verschillende fotografen die mensen verbeelden die in een groep leven waar (haast) geen interferentie is van buitenaf. De groep is op zichzelf gericht, leeft geïsoleerd en lijkt daar voldoende aan te hebben. Gebruiken, rituelen, alles blijft altijd hetzelfde, de tijd en de rest van de wereld lijken geen grip te hebben op deze communities. Zo is er de serie Profound Silence van Milene van Arendonk, over nomadenvolk de Nenets dat al eeuwenlang leeft op de ijskoude vlaktes van Siberië. De portretten van doorleefde gezichten in de witte context van sneeuw en kou lijken de stilte over te brengen.
Zo is er de serie van Simone Strijk over de Kalunga gemeenschap in Brazilië. Deze groep voormalig tot slaafgemaakten vluchtten ooit naar de bergen van Goias en leefden daar sindsdien afgesneden van de rest van de wereld. Bericht van afschaffing van slavernij ging aan hen voorbij – zij leefden ‘gewoon’ verder in hun eigen wereld, nauw verweven met de natuur en in hun eigen vrijheid.
Maar er zijn ook geïsoleerde groepen die dichterbij huis leven: zo is er de groep van Bulgaarse gastarbeiders die in Seahaven woont, een vakantiepark bij Hellevoetsluis, vastgelegd door Nienke Coumou. Het park heeft een Amerikaanse uitstraling wat een vervreemdend decor vormt voor de groep samenlevende mannen op zoek naar een beter leven. Of de groep activisten die strijdend tegen de grootste bruinkoolmijn een bos bezetten, Anarchia. Fotograaf Repko van Husen raakt betrokken bij de groep en maakt er op een gegeven moment zelf onderdeel van uit. Een anarchistische samenleving midden in de natuur waar geen regels gelden en een gevoel van vrijheid verbinding geeft.

Samen dingen doen: geen tijdverdrijf, maar identiteit
Iets doen wat je leuk vindt, samen met anderen die dat ook leuk vinden… Iedereen heeft vrije tijd en veel mensen besteden die tijd met anderen die een zelfde belangstelling of hobby hebben. Het geeft voldoening, erkenning en versterkt je gevoel van identiteit. Bij de groep horen. Het zijn al sinds jaar en dag interessante sociaal maatschappelijke fenomenen die door journalisten, documentairemakers en fotografen worden vastgelegd. Ook tijdens FotoFestival Naarden 2021 is een aantal series te zien die specifiek over dit soort communities gaan. Een kleine greep:
De Demolition Derby, vastgelegd door Cynthia van Elk, gaat over races in Pennsylvania, waarbij de ‘gladiatoren’ met hun auto op elkaar in racen, net zo lang tot er maar één auto overblijft. Van Elk legt de hele community vast – de patriottistische plattelandsgemeenschap waar de confederate vlag nog vaak wappert. Auto’s staan ook centraal bij de jongerencultuur van Råne, de Noorse subcultuur die Claudia Neubert vast heeft gelegd met haar camera. De auto’s zijn de statussymbolen van de jongeren, het zijn de rijdende chillplekken met grote audiosystemen, waar de jongeren elkaar ontmoeten.
Ook Angela Tellier laat een jongerensubcultuur zien: The Ballroom Scene. De scene is in de jaren 80 ontstaan vanuit zwarte transvrouwen die in de witte New Yorkse drag-scene gediscrimineerd werden. Door het oprichten van een eigen scene konden zij ontsnappen aan racisme en zich veilig voelen zichzelf te uiten. Vandaag de dag staat veilig zijn en jezelf zijn nog steeds centraal in de ballroom scene. De cultuur is uitgegroeid tot een belangrijke underground scene voor de zwarte LGBTQIA+ gemeenschap. In de community worden ‘balls’ gehouden waar mensen van verschillende huizen, ook wel chosen families, samenkomen om hun dansskills een podium te geven. In deze ballrooms staat vooral de dansstijl Vogue femme centraal: een dansstijl die inspiratie vond in de modellenposes van modefotografie. Tellier fotografeerde in haar serie The Ballroom de leden van de House of Vineyard, het Amsterdamse huis.
Van heel andere orde, maar toch ook een subcultuur, wordt getoond in de serie Het verdriet van Carnaval van Jan Banning. Het grote feest van het zuiden, carnaval, kon in coronatijd niet doorgaan. Stille straten, dichte kroegen, lege pleinen. In een portretreeks legt Banning de ziel, het verdriet en het gemis van de doorgewinterde carnavalsvierder bloot.

De community die bescherming biedt
Maar de groep kan ook bescherming bieden aan het individu, zowel letterlijk – want samen ben je sterker – maar ook figuurlijk: als je onderdeel bent van een groep, ontleen je daar identiteit aan. Het meest tot de verbeelding spreekt de groep jonge cadetten in New York die vastgelegd is door Richard Koek. De jongens zijn heel jong en worden streng en hard getraind – tegelijkertijd geeft de opleiding hun een nieuwe familie, een nieuwe identiteit en een perspectief op een nieuwe toekomst.
Suzanne Valkenburg legde bewoners vast van het woonwagenkamp waar zij als kind al langsfietste. De muren waren te hoog om te zien wat zich erachter bevond. Tot ze twee jaar geleden kampbewoner Henky ontmoette die haar voorstelde aan zijn familie. Valkenburg leert de warme familiecultuur kennen die veerkrachtig is en die de leden kracht geeft tegenover de wereld om hun heen – een wereld die niet altijd op dezelfde lijn staat als het kamp en zijn bewoners.
En tot slot tonen we de serie Fica Suave over een van de meest geweldadige favela’s in Rio de Janeiro, van fotograaf Sabine van Wechem. Van Wechem toont ons het jonge meisje Thay dat samen met haar familie dicht bijeen woont. De gemeenschap komt haast niet buiten de favela – daarbuiten is het gevaarlijk en gewelddadig, bij elkaar is het veilig.

FotoFestival Naarden toont met het thema The Art of Living verschillende communities, vastgelegd door jonge fotografen die de sterke, bindende krachten van het samenzijn en samenleven in hun werk weten te vangen.

Het FotoFestival Naarden 2021 is te bezoeken tot en met zondag 29 augustus 2021. Het werk van de vermelde fotografen wordt tentoongesteld op verschillende locaties in en nabij de vesting van Naarden. Meer informatie op: www.fotofestivalnaarden.nl. Openingstijden: dinsdag tot en met zondag van 10:30 uur tot 17:00 uur.

FotoFestival Naarden 2021 is mede tot stand gekomen met steun van het Prins Bernard Cultuur Fonds, Het Mondriaanfonds, het Pictorightfonds, Gemeente Gooise Meren, Newomij en de Rabobank.