Hoewel de fans van analoge fotografie vaak roepen dat het nog steeds heel populair is wijzen verschillende feiten op iets anders. Zo weet iedereen dat het aantal laboratoria waar je films kunt laten ontwikkelen enorm is teruggelopen.
Een oude analoge camera, 6×9 cm opname formaat, ook dat mis je wel bij digitale fotografie.
Ook zijn er berichten op het internet dat Fujifilm het aantal soorten film heeft teruggebracht. Op de website vind je nog zes soorten kleurnegatief, één enkele diafilm, de Provia 100F, en een ISO 100 en een ISO 400 zwartwitfilm. Het begint er steeds meer op te lijken dat Fujifilm, ondanks de naam, de overstap naar het digitale tijdperk met succes heeft gemaakt. Het aanbod aan geheel eigen en bijzondere digitale camera’s en objectieven is inmiddels indrukwekkender dan het film aanbod.
Zwartwit
Voor analoog fotograferen zijn ook niet zoveel argumenten meer te vinden. Zeker niet waar het om professioneel fotograferen gaat. De technische kwaliteit van digitaal gaat die van analoog inmiddels flink te boven, het gebruiksgemak is ook veel groter. Voor liefhebbers van de analoge fotografie is het wel fijn dat de camera’s, allemaal tweedehands, er wordt nauwelijks nog iets nieuws geleverd, voor heel aangename prijzen te krijgen zijn, enkele heel bijzondere exemplaren die bij verzamelaars geliefd zijn daargelaten. Zelf zie ik alleen nog enig nut in analoge fotografie als het om zwartwit fotografie gaat en je afbeeldingen wilt waarin je de korrel kunt zien.
De korrel in een detail van de 6×9 opname op Tri-X 400, ontwikkeld in de Moersch ECO ontwikkelaar.
Die structuur geeft de foto’s iets onmiskenbaar eigens mee en is met software bij digitale opnames misschien een beetje te benaderen, maar als je er goed naar kijkt lijkt het nergens naar. Maar omdat de filmkorrel bij kleurenfoto’s nooit gewenst was, en nog steeds niet is denk ik, zie ik niet veel nut in analoge kleurenfotografie. Daar komt bij dat het verwerken van analoog zwartwit heel eenvoudig zelf te doen is. Voor kleur is het natuurlijk ook mogelijk, maar wel wat ingewikkelder. Het aanbod aan zwartwitfilms is dan ook nog steeds heel behoorlijk, ze worden door verschillende merken geleverd wat ongetwijfeld ook te maken heeft met de iets eenvoudigere productie, de emulsie bestaat immers uit slechts één laag, tegen een hele reeks bij kleurenfilms.
Zelf doen
Wanneer je zelf (weer) zwartwitfilm wilt gaan ontwikkelen blijkt alles wat je nodig hebt, van ontwikkeltanks tot chemie nog steeds gewoon te koop. Niet alle vroeger bekende merken bestaan nog, maar paterson tankjes zijn er nog wel. Er zijn zelfs een paar internet winkels in deze spullen gespecialiseerd lijkt het. Toch zijn er wel een paar onhandige zaken waar je tegenaan loopt, vooral wanneer je maar zo nu en dan iets met analoog materiaal wilt doen. Zo moet je kijken hoe het zit met zowel de houdbaarheid van de chemie, en je moet je afvragen wat je doet met de gebruikte spullen. In principe mag je dat niet zomaar door het riool spoelen, hoewel ik vrees dat veel van de huidige liefhebbers dat wel doen.
Bij mijn bescheiden zoektocht naar de spullen die ik nodig had stuitte ik op de Moersch ECO ontwikkelaar, die de beide problemen in één keer oplost. De ontwikkelaar wordt in twee concentraten geleverd, zoals gebruikelijk A en B geheten, die los van elkaar ook in de geopende flessen twee jaar houdbaar moet zijn, wat me zelfs bij een bescheiden gebruik wel voldoende lijkt. Het andere mooie is dat de gebruikte ontwikkelaar gewoon weggespoeld kan worden. Stopbad is in geen van beide opzichten een probleem en fixeer blijft lang goed, hoewel niet onbeperkt. En dat mag je niet wegspoelen, maar je hebt er kwa volume zoveel minder van nodig dat het geen probleem is die liter zo nu en dan naar het chemisch afval te brengen.
Digitaliseren
Hoe leuk ook die zwartwitfilm, afdrukken met een vergroter, daar doe ik niet meer aan. De film zal dus gedigitaliseerd moeten worden. Een scanner is traag en zeker voor kleinbeeld heb je echt een hele goede nodig. Handiger is dan ook om de films gewoon met een digitale camera en een macro-objectief te fotograferen en vervolgens in Lightroom en als het echt ingewikkelde negatieven zijn in Photoshop te bewerken tot een bruikbare foto.
De volledige foto waarvan boven een detail om de korrel te laten zien. Origineel is 6×9 cm op Tri-X, gereproduceerd met een 1Ds MkIII en de 100 mm macro. In Lightroom bewerkt.
wat een volstrekt nietszeggend ongefundeerd zielloos geklets van een digitale spullen tester. De P/f onwaardig. Vergeet zelfs dat het aloude Rodinal vrijwel onbeperkt houdbaar is. En de DOF eigenschappen van MF en LF onbelicht laat. Als vervolgens mist dat je eventueel kleur schiet zodat je later in PS de filtercorrecties kan doen, tja, dan heb ik echt het gevoel met iemand te maken te hebben die bij god niet weet waar hij over praat
Printers zijn tegewoordig sneller te leren en makkelijker te gebruiken dat olieverf … matig stuk dit … ook de veronderstelling dat ontwikkelaar wordt weggespoelt is vreemd.u heeft het duidelijk alleen over u zelf.
“zie ik niet veel nut in analoge kleurenfotografie” denk bijvoorbeeld aan het gigantisch grote dynamische bereik als je dit met een 5×4 camera fotografeert haal je daar tevens meer detail uit dan uit een Canon 1Ds MkIII…
Zo zijn er nog een aantal zaken in uw artikel dat enkel slaat op uw eigen ondervindingen.
Ik fotografeer digitaal met een Leica M (Typ 240) geweldig toestel, met geweldige RAW files, maar toch kan dit nooit op tegen een goed belicht Kodak portra negatief… De korrel van het negatief is vooral zichtbaar als je dit scant en dan print, als je een echte vergroter gebruikt is dit al veel minder…
Alles heeft zijn voor en nadelen, maar als we het over hooglichten en dynamisch bereik hebben loopt digitaal nog steeds VER achter.
Ik vindt het een beetje een lastig te bevatten artikel, aan de ene kant geeft het informatie en aan de andere kant plaatst het digitale fotografie op een voetstuk. En breekt het analoge fotografie af…
Het lijkt haast wel geschreven door iemand/een groep mensen die zijn inkomsten moet verwerven uit het testen van digitale apparaten.
Naast dat alle mediums beeld produceren (dia kleur, dia zwart-wit, negatief kleur, negatief zwart-wit en digitaal) is het volledig onvergelijkbaar, omdat de totstandkoming en het proces van al het hier genoemde heel anders werkt. Dat is hetzelfde als wat Marc opmerkt; niemand haalt het in zijn hoofd ‘De dame met de hermelijn’ van Leonardo da Vinci, met bijvoorbeeld ‘GRIEF’ te vergelijken, het werk wat Erwin Olaf maakte in 2007. Dan heeft geen enkele zin, want dan moet je het wel HEEL erg ver weg gaan zoeken. Zelfde geldt wat mij betreft voor digitale versus analoge fotografie; waar je analoge fotografie in principe ook weer in vele verschillende ‘mediums’ moet opdelen dia kleur, dia zwart-wit, negatief kleur, negatief zwart-wit; en wat denk je bijvoorbeeld van papier negatieven (blind voor rood (en soms groen)), tintype/natte plaat, calotype etc.)
Probeer met een digitale camera eens 4-6 stops over te belichten en een volledige toonschaal te behouden… Met negatief kleur en negatief zwart-wit kun je zulke fratsen uithalen, bij digitale fotografie is het dan einde oefening. Geeft denk ik genoeg aan over hoe verschillend deze mediums zijn van digitale fotografie.
Ik vind een vergelijking in deze compleet nutteloos en ongegrond. Er zijn tal van redenen te bedenken waarom analoge fotografie nog steeds een meerwaarde biedt en op zijn minst een plek verdient naast de huidige ‘standaard’. Daarnaast op kunstacademies en veel fotografie onderwijs in het buitenland is analoge fotografie nog steeds de standaard. Ik zie dat zo: ‘Hoe kun je een keuze maken als je niet weet wat je weggooit.’
Je geeft hiermee alleen maar je eigen keuze aan. Daar is ooit een mooi spreekwoord rond bedacht: ‘Mensen zien de wereld niet zoals hij is, maar zoals zij zijn.’
En Fuji… Verdiep je eens in ADOX, ILFORD en Foma, dan hoor je hele andere geluiden. En zul je wanneer ingebracht in dit artikel, ook een hele andere conclusie moeten trekken.
Matig verhaal en zeer eenzijdig belicht. Digitaal is niet de vervanger van analoge film. Het is een andere tak van sport. Omdat de meeste mensen tegenwoordig met met hun smartphone fotograferen kun je toch ook niet zeggen dat de smartphone de vervanger van de dslr is? Ook al heeft de smartphone net zoveel megapixels.
Ik zelf fotografeer analoog in zowel zwart/wit als kleur. Doe de ontwikkeling zelf. Ook kleur. Natuurlijk het is een tijdrovend proces maar niet alles hoeft toch snel te gaan? Met film heb ik gewoon het gevoel dat ik een “foto” maak als ik afdruk. Dat is een heerlijk en enigszins verslavend gevoel. Dat gevoel is niet te digitaliseren!
Digitaal is natuurlijk wel de vervanger binnen de professionele fotografie waar dit blad zich opricht. Zeggen dat dit niet zo is is natuurlijk niet waar en wishful thinking van de mensen die net als ik analoog fotograferen. En ja analoge fotografie wordt steeds meer niche. Maar het heeft nog steeds een grote aanhang die niet gebagatelliseerd kan worden zoals in dit stuk gebeurt.
Het is echter wel zo dat er nieuwe bedrijven zijn die weer analoge films gaan ontwikkelen. Kijk naar Ferrania en New55. Ook Impossible Project is een goed voorbeeld dat analoge fotografie nog niet weg gaat. Evenals Ilford die ook nog steeds in de positieve cijfers opereert. Maar deze bedrijven opereren op een veel kleinere schaal dan in het predigitale tijdperk.
Das ja het artikel kan wat een betere basis hebben door gedegen onderzoek uit te voeren en daar is met de heer De Kam een ongelukkig keuze gemaakt daar hij duidelijk geen tijd in dit artikel heeft gestoken qua onderzoek
Analoge fotografie: Deze archaïsche manier van beeldvorming ipv het digitaal mitrailleur vuren in A, is voor mij nog steeds veruit favoriet. En wat is er mooier dan een schitterende barietprint van een 6×6 ( of groter negatief )….
Digitaal Mitrailleur ? Je kan toch gewoon net zo weinig opnames maken ? Dit is een onzin argument. Maar een echte bariet is i.d.d. wel echt van hoogstaande visuele klasse
Als je het niet meer leuk vindt moet je er inderdaad mee ophouden.
Als je dat probeert te motiveren en je komt er niet uit dan is er misschien toch nog iets wat op één of andere manier niet volledig waar is van wat je zegt.
Nou ja, iedereen zegt wel eens iets wat ie niet echt meent :-o)
Maar ja, als je liever camera’s test dan foto’s maakt dan zit je toch goed?
Laat het fotograferen dan maar aan anderen over.
Groetjes van mij,
Charles Waagenaar
Beste Eduard,
Als tester van digitale apparatuur en mede-oprichter van het Nederlands Instituut Digitale Fotografie, heb je simpelweg digitaal bloed door de aderen stromen. Er zijn ook fotografen met de analoge bloedgroep. Een gemiddelde pixelpeeper let op andere zaken als de gemiddelde analoge fotograaf.
So be it, maar digitale fotografie als het kwalitatief betere medium positioneren………., dat vind ik discutabel. Overigens is digitaal vs analoog überhaupt een zinloze discussie. Het is een beetje het “harses for courses” verhaal. Wat past bij jou behoefte, interesse en vaardigheid.
De analoge fotografen die ik ken doen overigens grotendeels aan verzamelen en wegbrengen van de chemie als chemisch afval, ik heb zelf eens een topic hierover gehad toen ik opnieuw begon met analoge fotografie en zelf ontwikkelen en afdrukken. Jouw veronderstelling vond ik wat zuur.
Ik weet niet hoe de digitale fotograaf dat doet met zijn inktcartridges, gooit die ze in de afvalbak of gaat hij/zij de cartridges in leveren bij een winkel of inleverpunt.
Scannen van beelden doe ik voor het posten van foto’s op internetfora. Genieten van mijn foto’s doe ik met mijn eigen afdruk in de hand of aan de wand.
Fujifilm is een global player, niet geïnteresseerd in nichemarkten en waarom ook? Elk jaar een iets gewijzigde digitale camera in de markt zetten en daar volume mee kunnen maken is hun ding en daar zijn ze goed in! De gemiddelde consument wil meer, meer, meer maar haalt niet uit zijn digitale camera wat deze aan mogelijkheden te bieden heeft, misschien nog geen 50%.
Kijk eens naar Ferrania film, zo kan het ook. http://www.filmferrania.it
Ken je https://www.the-impossible-project.com
Groet van een analoge fotograaf!
Ik begrijp het doel niet goed van het artikel van dhr. De Kam. Ook niet voor wie het bestemd is. Als het bedoeld is om de stand van zaken van analoge fotografie weer te geven, slaat het de plank mis. Niet al te best PF!
Indien je uitsluitend met digitale fotografie bezig bent dan kun je nimmer objectief oordelen over het andere materiaal. Ruiken, voelen en vooral zien is hierbij het motto. ‘Analoog isn’t dead. It just smells funny.” Quote van Zappa, enkel verdraait door mij…. :)
Ik onderschrijf Rein en Erwin. Twee takken van sport, die je niet eens moet willen vergelijken. ” alleen de prijs is anders”…..
Wat een nonsens artikel zeg. Zeer slechte research en bijzonder tendentieus.
Nou nou wat een heftige reacties allemaal. Het doel is in beide gevallen het eindresultaat en hoe je daar komt is weinig relevant. Het enige wat de schrijver m.i. terecht stelt is dat digitale fotografie de toekomst heeft en dat analoge fotografie afbouwt, niet meer niet minder. En als je daar bij wilt blijven omdat je er voorkeur voor hebt doe dat dan vooral. Een religieuze discussie er van maken verhoogt de strijd en doodt het scheppend vermogen.
Dit man begrijpt dus helemaal niks over de ‘proces’ van fotografie. Hij is blind, en dom. Waarom zo’n stuk publiceren? Total waste of space! Dit man is een prima voorbeeld van de type ‘pixelneuker’, bewezen door zijn opmerking: “Zelf zie ik alleen nog enig nut in analoge fotografie als het om zwartwit fotografie gaat en je afbeeldingen wilt waarin je de korrel kunt zien.”
En deze opmerking: “Voor analoog fotograferen zijn ook niet zoveel argumenten meer te vinden. Zeker niet waar het om professioneel fotograferen gaat.” Lees dan aub het stuk van uitgever Tyler Brullee over waarom zoveel agenten voor Hollywood sterren specificeer ‘analogue’ voor hun portretten.
Met analoog fotografie, veel van het kunst zit in om het goed ‘in-camera’ te krijgen. Dit betekent niet ‘alles goed breien’ later in Post-production en uren lang achter een beeldscherm frutselen om een acceptabel image te krijgen. Maar dat is nu het modus operandi van bijna iedereen die digitaal schiet.
Fijn, ik snap dat voor pro fotografen is dat een kwestie van tijd en efficiency, zeker in een wereld waar marges enorm onder druk zijn.
Er zijn dankzij god mensen die hun beste doen om film levend te houden. Is niet te vergelijken met digitaal, dus waarom doen alsof het een nikswaardig, doodlopende technologie is. Het gaat niet om de tech. Bewust niet.
Geweldig dit stukje, zelf stuur ik mijn handgeschreven brieven nog steeds per postduif, komt altijd aan, en internet ligt er altijd uit.
Het lijkt het blad Focus wel die vinden zichzelf ook zo’n ambassadeur van de digitale fotografie. Dit artikel heeft geen enkele waarde. Dit is toch wel PF?
Wat een heftige reacties zeg. Doet mij wat denken aan het vinyl vs. CD verhaal. Ook dat is analoog vs. digitaal en hebben gelijksoortige voor / tegen reakties. Er zal vermoedelijk altijd een markt voor analoog blijven. Prima voor de mensen die dat leuk vinden en van wie digitaal niet zo nodig is.
Gezien de snelheid die tegenwoordig gevraagd wordt, is digitale fotografie echter haast de enige realistische optie. Klanten willen direkt resultaat, direkt het eindprodukt, liefst in x Megapixel RAW. De rest willen ze vaak al zelf doen.
Is analoog dan dood? Nee, alive and kicking, voor de groep die er interesse in heeft. En wie weet wat voor moois het analoge nog gaat brengen door nieuwe ontwikkelingen.
Maar een punt is wel dat er vaak genoegen genomen wordt met dat shotje van die smartphone. Vooral het vluchtige nieuws, de toevallige voorbijgangen die het snelst op die knop drukt en de foto verzend naar de één of andere nieuwsdienst.
Zoals bij vele andere beroepen is fotografie voorgoed veranderd. Je zult er je ding (of niche) in moeten vinden. Of simpelweg handig zijn en wat geluk hebben om er mee verder te komen.
Wat Eduard met dit stukje in ieder geval bereikt heeft is aantonen dat analoog nog steeds leeft en dat er mensen fanatiek mee bezig zijn. Ook is het duidelijk dat deze mensen niet dulden dat iemand kritisch is en aan de stoelpoten van analoog zit te trekken.
Jammer dat de reakties soms wat respectloos zijn. Als je het ergens niet mee eens bent kun je dat ook gewoon aangeven en de discussie aangaan. Maar misschien komt dat kritische en respectloze wel door de hitte.
Interessant stuk dat veel reakties heeft losgemaakt!
Wát een negativiteit allemaal, op een prima artikel.
Er is duidelijk wél tijd ingestoken, echter vanuit een praktische kijk op fotografie, puur gericht op het eindresultaat. Eduard is beslist deskundig en weet als geen ander heel goed waar hij het over heeft. Oók als het gaat om analoge processen.
De visie van Eduard sluit naadloos aan op mijn eigen beleving en ervaring als vakfotograaf.
Voor professioneel gebruik zie ik digitale forografie echt als een zegen.
Nooit meer terug naar analoog!
Een betalende opdrachtgever wil doorgaans een voorspelbaar en herhaalbaar eindresultaat in de juiste kleur of sfeer.
Begin 1994 ben ik volledig overgegaan op digitaal.
Ik heb echt een ruime doka-ervaring, altijd alles zelf ontwikkeld en afgedrukt.
Zelf kleurenfilms ontwikkeld. Zowel kleurnegatief als diafilm. Van 35mm t/m 8×10 inch.
Ook zwartwit met tweebads ontwikkeling. Zone-systeem, ik heb vrijwel alles wel gedaan.
Wát een gedoe destijds om een stabiel en voorspelbaar eindresultaat te krijgen!
– kleurenfilms met hetzelfde emusienummer voor een jaar aankopen en invriezen.
– Alleen maar voor tungsten en daglicht gesensibiliseerde kleurenfilms.
– Diafilm heeft een véél kleiner dynamisch bereik dan een moderne digitale camera.
– Kleurnegatief mag dan een groot dynamisch bereik hebben, maar voor een altijd perfect eindresultaat met een correcte kleurweergave niet echt geschikt. Overbelichten van een kleurnegatief geeft een heel ander karakter dan een correct belichte film.
Vaak best mooi, maar niet altijd gewenst.
Leuk voor vrij werk.
Goddank zijn we nu in 2015.
De kwaliteit is nog nooit zó goed geweest.
Analoge fotografie kan prachtig zijn.
Inmiddels zijn er andere manieren ontwikkeld om beelden vast te leggen.
Ik sluit me aan bij de visie van Ray:
“Een religieuze discussie er van maken verhoogt de strijd en doodt het scheppend vermogen.”
Alhoewel ik bij bepaalde uitspraken mijn vraagtekens zet, is Eduard zijn stuk helaas wel de dagelijkse realiteit.
Iedereen bekend met die geweldige sketch van Van Kooten en de Bie in de fotowinkel? Gelet op de enorme hoeveelheid aan rolletjes die achter Van Kooten ligt? Tja, ben bang dat die tijd niet meer terugkeert.
https://youtu.be/woR5iVRVSUA
Ik behoor tot die enorm grote groep analoge fotografen (en ook digitaal trouwens) die nog nooit, nou ja, bijna nooit, zelf ontwikkelt hebben, maar nog steeds analoog schiet. Oh ja, zo direct even mijn bonnetjes van de AH checken of ze al bijna klaar zijn. Want dat is wel mooi van het digitale natuurlijk, een Track en Trace systeem om te zien of mijn films ontwikkelt zijn en wanneer ik ze weer kan ophalen bij de AH. Altijd weer spannend, maar niet erg werkbaar voor de broodschieter.
Ik merk wel dat ik veel positiever benaderd wordt door mensen als ik met mijn Yashica A op straat aan het schieten ben, dan met welk andere digitale camera.