Beeldtaal: onmacht, loslaten en verbeelding
Wie de krant openslaat, kan gemakkelijk bevangen worden door een gevoel van onmacht. Oorlogen volgen elkaar op, het nieuws spreekt van onrust. Dit gevoel van dreiging en onmacht vormt de basis voor de foto van Pauli Gerritsen. Tegelijk toont het beeld bevrijding waarbij het licht zich in een zachte beweging losmaakt van het donker. In deze overgang voel je zowel de zwaarte van het bestaan als de vrijheid die daarna komt.
Door: Diana Bokje | rubriek Beeldtaal | verschenen in Pf #8 2025
De foto raakt aan het algemene wereldnieuws en ook aan iets persoonlijks. Voor Gerritsen verwijst het beeld onder meer naar het sterven van een vriendin, die het einde niet zag als afsluiting maar als bevrijding. Die spanning tussen donker en licht, tussen vasthouden en loslaten, maakt het beeld gelaagd. Veel fotografen zoeken naar een manier om innerlijke ervaringen zichtbaar te maken. Door de aanpak van Gerritsen worden vorm, creativiteit en intuïtie met elkaar verbonden. Zo ontstaat een foto die een verhaal vertelt en de verbeelding prikkelt. Waar veel fotografen reageren op wat ze zien: een scène, een stukje werkelijkheid, begint Gerritsen als een schilder met een leeg canvas. “Een foto start bij een innerlijk gevoel dat naar buiten wil,” zegt zij. “Soms raakt dat gevoel aan kwetsbaarheid of veerkracht, soms aan maatschappelijke ongelijkheid of klimaat. Het gevoel kruipt onder mijn huid.” De emoties die daarbij vrijkomen zoals angst, onmacht of irritatie maken onderdeel uit van het proces. Gerritsen laat ze toe. “Ze raken en trekken weer weg. Ik geef ze dat stukje ruimte dat ze nodig hebben. Tijdens het creëren bevind ik me vaak in het spanningsveld tussen weten en niet weten. Die leegte voelt eerst onbestemd, maar juist daar ontstaat ruimte. Ik sta open, blijf aanwezig en vertrouw op wat er verschijnt. In dat vrije veld, ontstaat werk dat mijzelf raakt.”
Loslaten
De foto ademt onmacht. Je blik wordt gevangen gehouden tussen de rode muur en een rij palen. Daartussen vormt het prikkeldraad een steeds nauwer wordende tunnel. Vogels die erin vliegen raken verstrikt en vinden geen uitweg. De eerste aanzet tot het beeld vormde het nieuws uit het Midden-Oosten. Het gevoel dat mensen elkaar vastzetten, stemmen verharden en niemand nog lijkt te bewegen, bracht Gerritsen op het idee om foto’s van Kamp Amersfoort als basis te gebruiken.